İslam Ahlakı

CEHÂLET


2 - Kalb hastalıklarının, ikincisi, (Cehâlet)dir Câhilliğin çeşidleri ve zararları birinci maddenin baş tarafında bildirilmişdir

MAL, MEVKI' HIRSI


3 - Kalb hastalıklarının, ya'nî kötü huyların üçüncüsü, mal ve mevkı' hırsıdır Aşağıdaki hadîs-i şerîfler (Hubbürriyâset) denilen, bu hastalığın teşhîs ve tedâvîsine ışık tutmakdadır:


1) (İki aç kurd, bir koyun sürüsüne girdiği zemân, yapdıkları zarardan, mal ve şöhret hırsının yapacağı zarar dahâ çokdur)


2 ) (İnsana zarar olarak, din ve dünyâ işlerinde parmakla gösterilmesi yetişir) Ya'nî, insanın din veyâ dünyâ işlerinde şöhret sâhibi olması, dînine de, dünyâsına da çok zarar verir


3 ) (Medh olunmağı sevmek, insanı kör eder ve sağır eder Kabâhatlerini, kusûrlarını görmez olur Doğru sözleri, kendisine yapılan nasîhatları işitmez olur)


Mevkı' ve şöhret sâhibi olmak arzûsu, insanlarda üç şeyden hâsıl olur: Birinci sebeb, nefsin arzûlarına kavuşmakdır Nefs, arzûlarının, harâm yollardan elde edilmesini ister İkincisi, kendinin ve başkalarının haklarını zâlimlerden kurtarmak ve müstehab olan meselâ, sadaka vermek için ve hayrât, hasenât yapmak için yâhud mubâh olan işler yapmak için, meselâ, iyi yimek, iyi giyinmek, iyi evlerde oturmak ve çoluk çocuk sâhibi olup, râhat ve mes'ûd yaşamak için veyâ ibâdetlerine mâni' olacak şeylerden kurtulmak için ve islâm dînine ve müslimânlara hizmet için mevkı' sâhibi olmak istenir Bu niyyet ile mevkı'a kavuşurken, riyâ gibi ve hakkı bâtıl ile karışdırmak gibi, islâmiyyetin yasak etdiği şeyleri yapmazsa ve vâcibleri, sünnetleri terk etmezse, bunun mevkı' sâhibi olması câizdir, hattâ müstehabdır Çünki, câiz ve lâzım olan şeylere kavuşdurucu sebebleri, vâsıtaları yapmak da, câiz ve lâzım olur Allahü teâlâ, Kur'ân-ı kerîmde, iyi insanların nasıl olacağını bildirirken, bunların (Müslimânlara imâm olmak istediklerini) de bildirmekdedir Süleymân aleyhisselâm, (Yâ Rabbî! Benden sonra kimseye nasîb etmiyeceğin bir mülkü bana ihsân eyle!) diyerek melik ve emîr olmak istemişdir Önceki dinlerden bildirilen ve red edilmiyen haberler bizim dînimizde de mu'teberdir Hadîs-i şerîfde, (Hak ve adâlet üzere bir gün hâkimlik yapmağı, bir sene devâmlı gâzâ etmekden dahâ çok severim) buyuruldu Bir hadîs-i şerîfde, (Bir sâat adâlet ile idârecilik yapmak, altmış sene nâfile ibâdet yapmakdan dahâ iyidir) buyuruldu Riyâ ile ve hakkı bâtıl ile karışdırarak mevkı' sâhibi olmak câiz değildir İyi niyyet ile olsa da, câiz değildir Çünki, harâmları ve mekrûhları, iyi niyyet ile de yapmak câiz değildir Hattâ, ba'zı harâmların iyi niyyet ile yapılması, dahâ büyük günâh olur Niyyetin iyi olması, tâ'atlarda, ibâdetlerde fâideli olur Mubâh, hattâ farz olan bir amel, niyyete göre günâh olabilir Günâh işliyenin, (Sen kalbime bak! Kalbim temizdir Allah kalbe bakar) sözünün yanlış, hattâ zararlı olduğu buradan da anlaşılmakdadır


Mevkı' sâhibi olmağı istemenin sebeblerinden üçüncüsü, nefsini eğlendirmekdir Nefsi, maldan olduğu gibi, mevkı'den de lezzet almakdadır Arada islâmiyyete uymayan işler bulunmazsa, nefsi lezzet aldığı şeye kavuşdurmak harâm olmaz ise de, takvânın, himmetin az olduğunu gösterir Mevkı' elde etdikden sonra, insanların gönüllerini kazanmak için, riyâ ve müdâhane ve gösteriş yapmasından korkulur Hattâ, münâfıklık ve hakkı bâtıl ile karışdırmak ve hattâ hiyle ve yalan gibi tehlükeli hâller de olabilir Halâl ile harâm karışık olan şeyi yapmamak lâzımdır Mevkı' sâhibi olmanın bu üçüncü sebebi, harâm değil ise de, iyi olmadığı için, ilâcını bilmek ve yapmak lâzımdır Önce mevkı'in geçici olduğunu ve zararlarını, tehlükelerini düşünmelidir Şöhretden ve hurmet toplıyarak kibrli olmakdan kurtulmak için, islâmiyyetde mubâh olup, câiz olup, halkın beğenmediği işleri yapmalıdır Bir zemân, bir emîr, bir zâhidi ziyârete gitmiş Zâhid, emîrin ve etrâfındakilerin kendisine yaklaşmak istediklerini anlayınca, ziyâfet vermiş Kendisi, iri lokmaları hırs ile çabuk çabuk, yimeğe başlamış Emîr, bu hâli görünce, zâhidi beğenmiyerek, oradan ayrılmış Zâhid, arkasından, Elhamdü lillah! Rabbim beni kurtardı demiş Mevkı' sâhibi olmak arzûsunu gideren en kuvvetli ilâc, insanlardan uzlet etmekdir Din ve dünyâ için zarûrî vazîfelerden başka, insanlar arasına karışmamalıdır Hadîs-i şerîfde, bu ilâc tavsiye edilmekdedir