Tiyatro Terimleri

Adapte: Yabancı bir eseri yer adları, şahıs adları, deyimleri, gelenek ve görenekleriyle yerli hayata uygulayarak çevirme; uyarlama

Adaptasyon: Adapte etme uyarlama

Aksesuar: Tiyatro sahnesinde kullanılan eşya

Aksiyon: Roman, hikâye, tiyatro vb türlerde konuyu genişleten asıl olaylar Genel anlamıyla hareket

Aktör: Erkek tiyatro sanatçısı

Aktrist: Kadın tiyatro sanatçısı

Akustik: Tiyatro, konser salonu ve benzeri kapalı yerlerin, sesleri bozmadan yansıtabilme özelliği

Antik tiyatro: Eski Yunan - Lâtin tiyatrosu

Darülbedayi: İstanbul Şehir Tiyatrosunun eski ismi 1914'te kurulmuştur

Dekor: Tiyatroda, sahneyi eserin konusuna göre döşeyip hazırlamada kullanılan eşyanın toplu adı Üç çeşit dekor vardır: realist dekor, şairane dekor, stilize dekor

Diksiyon: Tiyatro ve benzeri edebiyat türlerinde dilin müzik karakterini başarı ile yaşatabilme yeteneği Tiyatro okullarında ders olarak okutulmaktadır

Diyalog: İki kişi arasında karşılıklı konuşma Roman, hikâye ve tiyatroda kahramanların konuşmaları

Döşeme: Türk Halk Edebiyatında "başlangıç" karşılığı kullanılan bir kelime

Dramatize etmek: Bir olayı, duyguyu, düşünceyi canlandırarak anlatmak; (mec) bir vak'ayı olduğundan daha acıklı bir şekle sokmak

Dublör: Tiyatroda ve sinemada bir rolün yedek oyuncusu

Entrik unsur, Entrika: Roman, hikâye ve tiyatro türlerinde, olayların okuyucuda ya da seyircide merak uyandıracak şekilde birbirine dolanması

Epizot: Bir hikâyede asıl olaya karışan ikinci derecede önemli bir olay Bugünkü perde karşılığı

Fantazi pastoral: Çobanların hayatını fantazilerle süsleyerek anlatan tiyatro çeşidi



Fars (Farce): Komedinin, sanat yönü az, kaba bir türü Çok eskiden tiyatrolarda perde arası gösterisiydi, sonra bağımsız oldu

Fasıl: Bölüm Tiyatroda perde karşılığı kullanılmıştır Karagöz oyununda belli bir vak'anın geçtiği bölüm

Feeri: Masalların tiyatro sahnesinde dramatize edilmesinden doğma, cinlerin perilerin de rol aldığı bir tiyatro türü

Grotesk: Gülünç, güldürücü

Jest: Tiyatro sahnesinde, sanatçıların bütün el, kol, ayak ve benzeri beden hareketleri

Kabare tiyatrosu: Daha çok güncel konuları iğneleyici, taşlayıcı biçimde ele alan skeçlerin oynandığı, monologların, şarkıların ve şiirlerin söylendiği küçük tiyatro



Kanto: Tanzimat Dönemi'nde Türk sahnesinde azınlık aktristlerce bağlatılan oyunlu ve neşeli şarkılar

Koro: Eski Yunan tiyatrosunda bir grup erkek ve kadından kurulu şarkıcılar topluluğu Oynanan eserin konusuna da katılırlar ve eserdeki olaya karşı, toplumun duygu ve düşüncelerini temsil ederlerdi Hayvanlar, ağaçlar, bulutlar yerine sembol olarak kullanıldıkları da olmuştur

Kostüm: Tiyatroda sanatçıların giydiği oyuna uygun kıyafet
Kulis: Tiyatroda, sahnenin arkasında bulunan kısım; sahne arkası

Maket: Tiyatroda dekor taslağı

Makyaj: Tiyatro ve sinemada sanatçıların yüzlerinde boya ve başka maddelerle yapılan tuvalet ve değişiklikler

Mimik: Bir duygu veya düşüncenin kaş, göz ağız, yüz hareketleriyle anlatılması

Mizansen: Bir tiyatro eserinin sahneye konması, sahneye göre düzenlenip uygulanması

Monolog: Tek kişinin konuşması Tek kişilik taklitli bir komedya türü İnsanın içinden kendisiyle konuşması

Muhavere: Konuşma Tiyatro, roman, hikâye, fabl, röportaj ve benzeri türlerde kahramanların konuşmaları

Pandomim: Sessiz hareket Sessiz hareketler, jestler, yüz ifadeleri ve kostümler yoluyla duyguları, düşünceleri, tutkuları anlatmaya yarayan tiyatro çeşidi

Perde: Tiyatro eserinde bir perdenin açılmasından kapanmasına kadar geçen bölüm

Piyes: Tiyatro eseri

Reji: Sahneye koyma ve yönetme işi

Rejisör: Sinema ve tiyatroda, eserin sahneleninceye veya seyirci önüne çıkıncaya kadar geçirdiği her anı yöneten kimse; yönetmen

Repertuvar: Opera, operet ve tiyatro topluluklarının bir oyun mevsiminde gösterecekleri eserlerin listesi

Rol: Opera, operet, tiyatro ve benzeri sahne sanatlarında, oyuncuların, eser kişilerini sahnede canlandırmaları

Rövü (revü): Tiyatroda, eserden önce gösterilen müzikli ve danslı oyun

Sahne: Tiyatro Tiyatro sahnesi Tiyatro eserinde bir perdelik bölümün, dekor bakımından değişik olan küçük kısımları Bir perdelik bölüm içinde, kişilerin girip çıkmasıyla değişen topluluk, meclis Yapılarına göre tiyatro sahneleri şunlardır: sabit sahne, döner sahne, asansörlü sahne

Sahne eseri: Tiyatro eseri, piyes

Senaryo: Tiyatroda yazılı metin Sinemada filmin konusunun yazılı şekli

Suflör: Tiyatroda, kuliste durarak oyunculara sözlerini fısıltıyla söyleyip hatırlatan yardımcı

Şakşak: Ona oyununda Pisekâr'ın elinde bulunan kapalı yelpazeye benzer bir gürültü aracı Vuruşlarda ses çıkarır

Tablo: Tiyatro eserlerinde, perdeden daha küçük bölümlerin her biri Bir perde çeşitli lablolara bölünmüş olabilir

Takım: Orta oyununda kişiler, rol alan bütün sanatçılar

Temaşa: Tiyatro

Temsil: Bir tiyatro eserinin oynanması

Tirat: Sahnede kişilerin birbirlerine karşı söyledikleri uzun sözler

Tirajik: Korku, sıkıntı, şiddetli heyecan veren veya korkunç, kötü, sonu ölümle neticelenen

Trajikomik: Hem acı, hem gülünç olayların anlatıldığı tiyatro Olaylar gülünç ama olay kahramanları acınacak hâlde verilir

Tuluat: Tiyatro türlerinden biri Sanatçılar, oynadıkları eserin konusuna bağlıdırlar; ama oyundaki sözleri içlerinden geldiği gibi söylerler Yazılı esere uymak mecburiyetleri yoktur Perdeli orta oyunu da denir

Üç birlik kuralı: Tragedyada uyulması gerekli üç temel kural Bu kurallar şunlardır:

1 Zaman birliği (vak'anın en çok 24 saat içinde geçmesi),

2 Yer birliği (vak'anın aynı yerde geçmesi),

3 Vak'a birliği (eserin bir tek ana vak'a çevresinde gelişmesi)

Vodvil: Bir çeşit komediTürkülü tiyatroOpera-komik bundan türemiştir Bugün konusu çok entrika, kaba-saba şakaları bulunan, söz oyunlarına ve yanlış anlamalara büyük yer ayıran, metinden çok irticale önem veren komedi türü anlamına gelmektedir