Cevap : Bulgar Edebiyatı

Kilise içinde gelişen bu incelmiş edebiyat geleneği ,Bulgar edebiyatı (ve daha geniş bir bağlamda Balkan ve Slav edebiyatı)açısından önemli olsa da,aslında hiçbir zaman,konularını,tarihten,Kitabı Mukaddes ve putperestlikten alan ve Balkan efsanelerini klasik Hıristiyanlığa ve apokrifaya ilişkin temalarla dolduran daha kaba (ve kuşkusuz kilise dışında gelişen)ortaçağ edebiyat akımlarının yerini alamamıştırAhlaksal ve didaktik amaçlar taşıyan bu edebiyatın önemli bir örneği ,Simeon"un safdil süvarisinin Macarlarca "mucizevi karşılaştırmasını" anlatan ,10yüzyıl başından kalma "Çudo s bulgarina"adlı öyküdürBu bulgarca yapıt,daha sonra birçok ürünün verildiği öykü türünün Slav dillerindeki ilk örneğidirKilise dışı edebiyatın öteki örnekleri arasında "Savaşçı Mikhail","Hancı Teofana"," Stefanit ve İhnilat"gibi öykülerle IBoris"in kızı Praksi"yi anlattığı sanılan "Bulgar Kraliçesi Persika"adlı öykü sayılabilirBulgaristanda gelişen heretik Bogomilcilik tarikatıyla birlikte kilise ve sarayın etki alanının dışında ortaya çıkan öğretisel ve apokrifayla ilgili yapıtların tümü bu edebiyatın içine girerBu yapıtlar,Çar Boris ve Papaz Kozma gibi resmi çevrelerin büyük tepkisini çekmiş ve Çar"ın 1211"de kilise meclisini toplamasına yol açmıştırBulgaristan"ın koruyucu azizi kabul edilen ve ülkenin ilk manastırının kurucusu Rilalı Aziz Yoan"ı anlatan öykülerse,kilise içinde gelişen Eski Bulgar edebiyatı ile kilise dışı halk edebiyatının üzerinde yükseldiği ortak mirasa dayanırBunlar arasında Patrik Evtimi"nin "Aziz Pederimiz Rilalı Yoan"ın Yaşamı" ve Vladislav Gramatik"in "Rila Öyküsü" Aziz Yoan"ın Kutsal Emanetlerinin (Yeniden Kurulan ) Rila Manastırı"na Götürülmesi"adlı yapıtları sayılabilirAyrıca bu öykülerin halk arasında yaygın biçimleri de vardır

Çağdaş Bulgar Edebiyatı,19yüzyıl ortalarında ulusal bilincin uyanmasıyla başladıÇağdaş edebi Bulgarca Nova Bulgarski (Yeni Bulgarca),Vuzrajdane adı verilen bu uyanışla doğduO zamana değin edebiyat dili olmayı sürdüren ortaçağ Kilise Slavcasından farklı olarak bu dil,Bulgarcanın doğu lehçelerinin konuşma diline dayanıyorduÇağdaş Bulgarca edebiyatının öncüleri arasında ,Çağdaş Bulgarca yazılmış basılı ilk kitap Nedelnik"in (1806;Pazar Kitabı)yazarı Piskopos Sofroni ,1835"te çağdaş Bulgarca eğitim veren ilk okulu kuran dilbilgisi uzamın Neoft Rilski,ilk kapsamlı Bulgarca sözlüğü hazırlayan NGerov,eski edebiyat üzerine araştırmalar yapan Rus YVenelin,ayrıca VAprilov ve IBogorov sayılabilirBulgaristan"da ulusal bilincin uyanışının habercisi,tek yapıtı İstoria Slavyanobulgarska"yla (1762;Slav-Bulgar Tarihi)tanınan Çilandarili Peder Paisi"diBulgaristan"ın geçmişini romantik bir biçimde canlandıran ve Bulgarları uluslarına saygı duymaya çağıran yapıtBulgaristan"ın yeniden doğuşunda önemli bir rol oynadı ve yetenekli çağdaş yazarlara esin kaynağı olduİçinde yaşadıkları koşullar (örnözgürlüğün olmamasıYunan kültürünün güçlü egemenliği,Rusya"nın etkisiyle gelişen yararcı yaklaşımlar)çoğu Odesa ya da Moskova"da eğitim görmüş bu yazarlara,edebiyatın toplumsal ve ulusal gereksinmelere hizmet etmesi gerektiğini öğrettiBu düşünceden yola çıkan DVoynikov,İBluskov,özellikle de LKaravelov ve VDrumev gibi yazarlar kırsal kesimi ve küçük kasaba yaşamını anlatan düzyazı anlatıları ve oyunlarıyla çağdaş Bulgar gerçekçiliğinin temelini attılarÖzgürlük ve anayurt ülkülerini içten bağlı olan HBotev ateşli devrimci şiirler yazdıBulgaristan"ın bağımsızlığını savunan sözünü sakınmaz bir gazeteci ve Kitabı Mukaddes çevirmeni olan Petko Slaveykov ,Karavelov ve Botev gibi yurtdışına göçen yazarlardan farklı olarak,bütün yaşamını Bulgaristan ve Makedonya topraklarında geçirdi ve bir süre de İstanbul"da kaldıŞiirlerinde halk kültüründen ve Yunan halk şarkılarından yararlandıCanlılığı ve çok yönlülüğüyle ulusal uyanış hareketinin tipik bir temsilcisi olan GRakovski,öteden beri Bulgar yazarların temel kaynaklarını oluşturan parlak ortaçağ mirası ile zengin halk kültürünü çoğu kez fazla titizlik göstermeden ama büyük bir coşkuyla kullandı



Kaynak;AnaBritannica cilt 7 frmsinsinet için derlenmiştir

__________________