Bulgar Edebiyatı

BULGAR EDEBİYATI






Bulgar Edebiyatı,Bulgarca ortaya konan edebiyat yapıtlarının tümüBulgar edebiyatının kökenleri Slavların Hıristiyanlaşması süreciyle yakından ilişkilidirIBoris"in 864"te Katoliklik yerine Ortodoksluğu benimsemesiyle başlayan Hıristiyanlaştırma politikası,Balkanlar"da ilk yazılı Slav dili olan Eski Bulgarcanın gelişmesinde ve kilise içinde bir Eski Bulgar edebiyatının ortaya çıkmasında bölgenin coğrafi bakımdan Bizans"a olan yakınlığıyla birlikte önemli bir rol oynamıştır

Slav halklarını,Hıristiyanlaştıran Aziz Kyrillos ve Aziz Methodios"un izleyicileri çok geçmeden ,Çar Simeon (ö927) ve Çar PETIR (ö969)dönemlerinde başkent olan Preslav"daki sarayın koruyuculuğunda ilk Slav edebiyat okulunu oluşturdular(893-971)Misyonerlik çalışmaları için gittikleri Devol ve Ohri"de de ilk Slav üniversitesini kurdular(Bu üniversitenin kurucusu Aziz Kliment,çağdaş Bulgaristan"daki Sofya Ohrili Kliment Üniversitesinin koruyucusudur)Ayrıca Preslav ve Ohri"deki manastır merkezlerinde Aziz Panteleimon kuruluşları ortaya çıktıBulgar edebiyatının "Altın Çağı" olarak da adlandırılan Eski Bulgar edebiyatı döneminde ortaçağ Bulgar Kültürü,Piskopos İvan"ın Şestodnev (Yaradılışın Altı Günü) adlı yapıtında yazdığı gibi,Slavların Tsarigrad adını verdikleri "imparatorluk kenti" Konstantinopolis"deki (İstanbul) kültürle rekabet edebilecek durumdaydıSimeonov sbornike (Simeon"un İncil Yorumları Derlemesi ) ve Aziz Ionnes Khrysostomos"un Yunanca yapıtının Slav dillerindeki ilk uyarlaması olan Zlatostruy"a (Altın Irmak) Çar Simeon da bizzat katkıda bulunduİlk dönem Slav edebiyatında Yunancada yapılan çevirilerin (böylece Yunancanın Slavlaştırılmasının )oynadığı önemli rol,Bulgar yazarlarının Slav lehçesini geliştirmede ve hem dilin yapısı,hem de sözcük dağarcılığıyla Bizans düşüncesinin bütün karmaşıklığını ve inceliğini iletmede ne kadar kararlı olduklarını yansıtır

Bulgar edebiyatının "Gümüş Çağı" olarak nitelendirilen Orta Bulgar edebiyatı,13-14 yüzyıllar arasında Asen ve Şişman hanedanları dönemine rastlarVatikan"daki 1345 tarihli Manassis Tarihi ve Londra"daki 1356 tarihli Çar İvan Aleksandr İncili gibi bu dönem yazmaları yazı,düzenleme,tezhip ve ciltçilik açısından büyük bir grafik ustalığı yansıtırİçerik bakımından da,Eski Bulgar edebiyatı döneminde tarihsel ya da güncel dünyevi konulara duyulan ilgi ,14yüzyıl sonlarında yerini "içsel ışık"ı ve tanrısal dinginliği arayan mistik hesykhia öğretisine bıraktıBu öğreti ,Kilifarevo"daki manastır okuluyla tanınan Tırnovolu Theodosios"la onun en ünlü izleyicisi Patrik Evtimi (öy,1404) tarafından geliştirilmiştiBunların her ikisi de Eski Kilise Slavcasını (Eski Bulgarca)9-10 yüzyıllar arasındaki özgün biçimine olabildiğince bağlı kalarak standartlaştırmaya ve arılaştırmaya çalışan Tırnova edebiyat okulunun önde gelen adlarıydıBulgar ortaçağ edebiyatının gerileme döneminde ,azizlerin kutsal emanetlerinin Tırnova"dan Çar İvan Stratsimir"in oturduğu Vidin"e ve daha batıya götürülmesini konu alan ilginç bir seyahatname türü geliştiGrigori Tsamblak ve Kostenetsli Konstantin (Felsefeci)gibi Bulgar bilginler de batıya göç ettiler ve gittikleri yerlere kendi geleneklerini götürdülerBöylece erken ve geç ortaçağ Bulgar edebiyatının bu son temsilcileriyle birlikte Eski Bulgarca yazmaları geleneği de batıya taşındı

Kaynak;AnaBritannica cilt 7 frmsinsinet için derlenmiştir

__________________