Antiklerikalizm

ANTİKLERİKALİZM

Antiklerikalizm,kilisenin ayrıcalıklarına,mülklerine,var olan ya da olduğu iddia edilen toplumsal ya da siyasal nüfusuna karşı çıkan ya da başka gerekçelerle ruhban zümresini hedef alan akım ve eğilimlerAntiklerikalizm teriminin tarihi 12-13yüzyıl Avrupa"sına değin uzanırsa da günümüzde bu terim,daha çok Fransız Devrimi sırasında ve ertesinde ortaya çıkan gelişmeler ve Sovyet Devrimi ile bağlantılı olarak kullanılır

Antiklerikalizmin üç temel biçimi ayırt edilebilir18yüzyılda ortaya çıkan ilk biçimi,ruhban zümresinin feodalizmden kalma ayrıcalıklarını hedef alıyorduLiberalizmin yükseliş döneminde gelişen ikinci biçiminde,ruhban zümresini krallığa hizmet etmekle ya da bilimsel düşünceden uzak olmakla suçlayan iki belirgin eğilim görüldüÜçüncü biçimi ise bazı ülkelerde resmi devlet görüşü olarak ortaya çıktıdin,yerine göre "ırk"ın,"demokrasi"nin ya da "ülke"nin düşmanı olan ruhban zümresinin güdümündeki bir kurum olarak tanımlandıAnglikan ve Protestan kiliseleri de tutucu ya da devlet karşısında yumuşak başlı oldukları iddiasıyla sık sık eleştirilmekle birlikte,antiklerikalizmin boy hedefi,Batı"da Katolik Kilisesi,Doğu"da ise Rus Ortodoks Kilisesi ile öteki kiliseler oldu

FRANSA18yüzyılda Voltaire ve Ansiklopediciler (ünlü Encyclopedie"nin yazarları )gibi kuşkucu düşünürlerKrallık sansürünün ve kilisenin krallık üzerindeki nüfusunun getirdiği baskıları üzerlerinde hissettilerBu birikimin sonunda,Fransız devrimcileri ,hedef seçtikleri Katolik Kilisesinin ayrıcalıklarını ortadan kaldırdılar ve kilise mülklerine el koydular1801"de Napoleon devrimi sona erdirdi ve papalıkla bir anlaşma imzalayarak kiliseyi Fransız devletince desteklenen ve bu devlete hizmetle yükümlü bir dinsel kurum olarak "resmileştirdi"Bu sistem,Restorasyon,İkinci Cumhuriyet ve IIINapoleon dönemlerinde bazı değişiklikler geçirdiyse de bir yüzyıl,boyu varlığını sürdürdü

1871"de Üçüncü Cumhuriyet"in kuruluşu ile birlikte,kilise yanlıları ile antiklerikal akım arasındaki eski çatışma yeniden alevlendi1871-79 arasındaki çatışmalarda,kilise yanlısı kralcı partilerle Cumhuriyetçi,antiklerikal partiler karşı karşıya geldiLeon Gambetta "le clericalisme,voila le"ennemi"( düşman klerikalizmdir)sloganıbu dönemde ortaya attıBu mücadeleden üstün çıkan cumhuriyetçiler,kiliseye karşı birçok yasa çıkardılarCizvit tarikatı kapatıldı(1880)Ferry yasalarıyla (1881-82)parasız ve laik eğitim ilkesi,yalnızca medeni nikahın yasa önünde geçerli olması kuralı ve boşanma hakkı getirildiİkinci çatışma,Georges Boulanger"nin diktatörlük yetkileri elde etme girişimi sonucunda ortaya çıktı ve gene antiklerikallerin zaferiyle sonuçlandıÜçüncü çatışma ,Alfred Dreyfus olayı,(1894-1906)sırasında meydana geldiParlamentodaki bütün cumhuriyetçi gruplar,kralcıları,militaristleri ve kilise yanlılarını kamu yaşamından silmeye kararlı bir antiklerikal-cumhuriyetçi blok oluşturdularBu dönemde antiklerikal yasalar birbirini izlediDernekler Yasası (1901)ile Fransa"da etkinlikte bulunan tarikatların hemen hepsi kapatılarak mallarına el kondu1905"te çıkarılan bir yasayla da kilise ile devlet birbirinden ayrıldı



Kaynak:AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

__________________