Antarktika buzul ve denizler

BUZUL VE DENİZLER



Buzul ve Denizler,Sentinel Sıradağları gibi yüksek bölgelerde,belki y50 milyon yıl önce oluşan dağ buzulları,vadiler boyunca ilerleyip parçalanarak denize ulaşmıştırBöylece saçaklar halinde buzlalar oluşmuş ve buzullaşmanın yoğunlaşmasıyla bunlar sabitlenmiştirDoğu Antarktika Sıradağlarının yanı sıra Batı Antarktika ada gruplarını da örten takke buzullar oluşmuş bunlar zamanla birleşerek Doğu ve Batı Antarktika"yı tek bir kıta biçiminde birbirine bağlayan büyük buz örtülerine dönüşmüştürAntarktika kıtası,ilk buzulların ortaya çıkmasından bu yana,sürekli bir buzullaşma süreci yaşamaktadırAntarktika buz örtüsünün belirgin bir artış ya da belirgin bir azalma göstermeksizin tam bir denge durumunda olduğu anlaşılmaktadırEn büyük hacim,kaybı buzlalardan özellikle Ross,Ronne,Filchner ve Amery buzlalarından buyük parçaların kopmasıyla gerçekleşir

Atlas ve Hint Okyanusları ile Büyük Okyanusun batı kesimlerinde ılık astropik yüzey akıntıları güneye yönelir ve Batı Rüzgarı Akıntısıyla karşılaşınca da doğuya dönerIlık sular ,Antarktika yüzey suyu adı verilen soğuk kutup sularıyla karşılaşır ve bu sularda bir ölçüde karışarak Alt-Antarktika yüzey suyu olarak bilinen daha yumuşak bir su kütlesi oluştururKarışma,Astropik Sınır Kuşağının ( 40 derece güney) güneyi ile Antarktik Sınır Kuşağının (50 derece -60 derece güney arasında) kuzeyinde uzanan sığ ama geniş bir alanda gerçekleşirAstropik Sınır Kuşağı,Antarktika Okyanusunun kuzey sınırlarını tanımlarAntarktika Okyanusu dünya okyanus hacminin yüzde 10"unu kaplar

İki sınır kuşağının iklim,deniz yaşamı,dip çökeltisi,buz kütlesi ve buzdağı kayması üzerinde önemli etkileri vardır Tuzluluk ve sıcaklıktaki belirgin farklar bu kuşakların kolayca tanımlanabilmesini sağlarAntarktika suları,sıcaklığın düşüklüğü ve buharlaşmanın azlığı nedeniyle tropik sulara göre daha az tuzludurYüzey suları,Astropik sınır Kuşağından güneye Alt-Antarktika iklim kuşağına yönelince yaklaşık 5 derece -9 derece arasında sıcaklık yitirirBu sular,Alt-Antarktika iklim kuşağından ,Antarktika iklim bölgesine yönelerek Antarktika Sınır Kuşağını geçtiğinde sıcaklık daha da azalırSu sıcaklığı yaz aylarında 8 dereceden 4 dereceye kış aylarında ise 3 dereceden 1 dereceye düşer

Kıta çevresinde iki tip yüzen buz kütlesi vardır

1-Ross Buzlası gibi olağanüstü boyutlara ulaşan ve buzullardan beslenen
yarı-sabit buz sığlıkları

2- Yılın belli dönemlerinde donan,belli dönemlerinde eriyen ve kış aylarında
Atlas Okyanusunda 56 derece güney,Büyük Okyanusta da 64 derece
güneye kadar uzunan buz kütlesi

Rüzgarlar ve akıntılar tarafından itilen buz kütlesi sürekli hareket halindedirBu hareket,kıtanın kenarındaki,Doğu Rüzgarı Akıntısının kıyı kuşağında batıya,daha kuzeyde Batı Rüzgarı Akıntısı kuşağında ise doğuya yönelirBuzullardan ve buzlalardan kopmuş parçalar olan buzdağlarının,kuzey sınırı Astropik Sınır Kuşağı yakınındadırAntarktika buz kütlesinin yüzölçümündeki yıllık değişme,Kuzey Kutbu buz kütlesinin yaklaşık altı katıdırBu nedenle Antarktika buz kütlesi,okyanus ve atmosfer arasındaki ısı alışverişinde dolayısıyla da bir olasılıkla tüm yeryüzündeki hava durumunda,Kuzey Kutbuna göre daha büyük rol oynarAntarktika,buz kütlesinin hareketleri ile dünyadaki iklim değişiklikleri arasındaki bağlantı,uydular aracılığıyla araştırılmaktadır

Kaynak:AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

__________________