Antarktika iklimi

İKLİM



Antarktika,yeryüzünün en soğuk kıtasıdırYeryüzünde bugüne değin kaydedilmiş en düşük sıcaklık olan - 89,2 derecelik ölçüm,21 Temmuz 1983"te ,kıtanın yüksek iç kesim buz örtüsü üzerinde Vostok İstasyonunca gerçekleştirilmiştirKış aylarında denize yakın yerlerde de sıcaklığın -60 dereceye kadar düştüğü saptanmıştırKıtanın en ılıman bölgesi olan Antarktika Yarımadasının kuzey kesiminde kış aylarında sıcaklık,denizin denizin etkisiyle çok ender 11 dereceye kadar yükselirEn soğuk aylarda ortalama sıcaklık kıyıda -20 derece ile -30 derece,iç kesimlerde ise -40 derece ile -70 derece arasında değişirKutup platosunda en soğuk dönem ağustos sonları yani güneşin dönmesinden hemen önceki günlerdirYaz ortasında sıcaklık Antarktika Yarımadasında,15 dereceye kadar yükselebilmekle birlikte,yaz ortası sıcaklık ortalaması kıyıcı 0 derece ,iç kesimlerde ise -20 derece ile -35 derece arasındadırBu değerler,ayılk ortalamaların kışın -35 derece ile yazın 0 derece arasında değiştiği Kuzey Kutbu na göre çok düşüktür

Antarktika"da keşif gezilerini zorlaştıran başlıca etken soğuk rüzgarlardırKıyı kesimlerinin özellikle Doğu Antarktika kıyılarının belirleyici özelliği iç yükseltilerin dik yamaçlardan aşağı inen yoğun havanın oluşturduğu sert rüzgarlardırHızları düşükken oldukça düzenli esmekle birlikte,belli bir hızın üzerine çıktığında gevşek kar örtüsünü yükseklere savuran burgaçlar oluşturarak esen bu rüzgarlar "katabatik rüzgarlar" olarak bilinirBirdenbire oluşan burgaçlar gerçekte kar yağmadığı ve yükseklerde hava açık olduğu halde,kısa süreli Antarktika tipilerine yol açarMirni istasyonu bir kış boyunca rüzgar hızının 7 kez saatte 176 km"nin üstüne çıktığını saptamıştır9 Aralık 1960"ta,hızı saatte 224-248 km olarak saptanan katabatik rüzgarlar Macm-Robertson Toprakları kıyısındaki Mawson İstasyonunda bir Beaver uçağını tahrip etmiştirKutup platosunda ise rüzgarlar genel olarak yumuşaktırGüney kutbunda ortalama rüzgar hızı,aralıkta (yaz)saatte 14 km ,haziran ve temmuzda ( kış) saatte 27 km"dir

Antarktika atmosferinde su buharı yoğunluğu ,daha ılıman bölgelerdekinin onda biri kadardırYağışların büyük bölümü kar biçiminde düşerBuzların oluşturduğu çok büyük su potansiyeline karşın,Antarktika dünyanın en büyük çöllerinden biri sayılabilirKutup platosunda yıllık ortalama yağış yalnızca 50 mm"dirKıyı kuşağında ise bu ortalama 10 katına çıkabilir

Antarktika iklimi belirleyen en önemli etmen Güneş-Yer ilişkisinin geometrik yapısıdırYer ekseninin Güneş çevresindeki yörünge düzlemine göre 23,5 derece eğik olması,iki kutup bölgesi arasındaki dönüşümlü olarak uzun kış geceleri ile uzun yaz gündüzlerine ve iklimde mevsimlik değişmelere yol açarKışın Antarktikayı çevreleyen denizlerin donmasıyla kıtanın boyutları iki katının üzerine çıkariklimi ılımanlaştıran okyanus,böylece orta platosundan yaklaşık 2880 km uzaklaşmış olur

Atlas ve Hint okyanusları ile Büyük Okyanusun güney kesimlerinden aldığı atmosfer ısısını kıtaya ileten büyük siklon fırtınaları,sürekli batı-doğu esintileriyle Antarktika"yı kuşatırNemli deniz havası ile soğuk kutup havasının karşılıklı hareketi,Antarktika Okyanusunu dünyanın en fırtınalı denizlerinden biri haline getirir


Kaynak:AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

__________________