Antarktika

Antarktika






Yeryüzünün en güneyde yer alan beşinci büyük kıtasıYüzölçümü 14200000 km2"dirGüney Amerika"nın güney ucuna 970 kmkadar yaklaşan Antarktika Yarımadasının oluşturduğu çıkıntı ile Ross ve Weddell denizlerinin oluşturduğu girintiler dışında,Güney kutbu ile aynı merkezi paylaşan bir daire biçimindedirBu girintiler,kıtayı eşit olmayan iki kesime ayırırBüyük bölümü doğu boylamlarında kalan kesim Doğu ( ya da Büyük) Antarktika ,tümüyle batı boylamları içinde kalan kesim ise Batı (ya da Küçük) Antarktika olarak adlandırılırDoğu ve Batı Antarktika ,3040 kmuzunluğundaki Transantarktika Dağları ile birbirinden ayrılırAntarktika adı "Arktika"nın ( Kuzey Kutbu)karşıtı anlamına gelir


Yeryüzündeki toplam buz hacminin yüzde 90"ına eşit yaklaşık 30000000 km3"lük bir buz örtüsüAntarktika"nın hemen tümünü kaplarÖrtünün ortalama kalınlığı yaklaşık 2000m"dirRoss ve Weddell denizlerinin derin körfezlerinin büyük bölümü,suyun üzerinde yüzen buz örtüleri ya da buzlarla kaplıdırKıta kenarları boyunca uzanan buzlalar ile Ross,Ronne ve Filchner buzları,Antarktika buz alanının yaklaşık yüzde 10"unu oluşturur







Buzlalar,buzullar ve buz örtüleri,Antarktika kıyısı boyunca sürekli buzdağları "doğurarak"denizlere bırakırBuz örtüsünün bir bölümü,Beardmore,Nimrod,Reedy buzullarında olduğu gibi,Transantarktika Dağlarının oluşturduğu barajın gediklerinden büyük buz ırmakları biziminde akarak,Ross Buzlasını beslerKutup buzlarından kaynaklanan birkaç akıntı da ( Mackay,David ve Priestley buzulları)Ross Denizine buzdağları bırakırBuz örtüsü düzeyindeki genel alçalma ,bazı eski buzul ırmakların nerdeyse tümüyle yok olmasına yol açmış,böylece Taylor,Wright,Victoria gibi"kuru vadilerin ortaya çıkmasıyla sonuçlanmıştırKıtanın çevresinde saat ibresi yönünde esen ve batı akışlı okyanus akıntılarını sürükleyen batı rüzgarlırının karşı konulmaz gücünü kesecek hiçbir kara engeli yoktur


Atlas ve Hint okyanusları ile Büyük Okyanusun en güney bölümleri Antarktika çevresinde birleşerek tümüyle kendine özgü biyolojik ve fiziksel özellikleri olan soğuk bir su kütlesi oluştururBu su kütlesi,Antarktika Okyanusu( ya da Güney Okyanusu) olarak da adlandırılırIlık astropik suların soğuk kutup sularıyla buluşup karıştığı mevsimden mevsime çok az değişen okyanus sınırı,Antarktika Sınır Kuşağı adını alır


" Antarktika bölgeler"terimi ise,Antarktika Sınır Kuşağının güneyinde,Antarktika soğuk iklim bölgesinde yer alan adalar ile okyanus ve kıtasal alanları içerir


Kaynak:AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

__________________