Cevap : Tasım Kuramı,tasım Mantığı

**Şengül Şirin** · 02-22-2012

20

yüzyıl başlarında ünlenen mantıkçı Jan Lukasiewicz"in kullandığı işaret sisteminde genel terimler ya da ad simgeleri a,b ve c harfleriyle ,önerme biçimlerini belirten dört tasım yöneticisi A,E,I ve O harfleriyle gösterilir

Buna göre,"Her b,a"dır

"önermesi "Aba" ,"Bazı b"ler a"dır

"önermesi "Iba","Hiçbir b,a değildir"önermesi "Eba " ve "Bazı b"ler a değildir" önermesi "Oba" biçiminde yazılır

Bu önermeler arasındaki ilişkiler incelendiğinde aşağıdaki önermelerin tüm a ve b terimleri için doğru olduğu görülür

Aba ve Eba ikisi birden değil

Eğer Aba ise ,o halde Iba

Eğer Eba ise o halde Oba

Ya Iba ya da Oba

Aba,Oba"nın değillemesine eşdeğerdir

Eba,Iba"nın değillemesine eşdeğerdir

Terimlerin sırası tersine çevrilirse önermenin "basit evriği " elde edilir

ama bunun yanında ,bir A önermesinin yerine I,ya da bir E önermesinin yerine O önermesi getirilirse,başlangıçtaki önermenin "sınırlı evriği" ortaya çıkar

Önermelerle bunların basit evrikleri arasında çoğunlukla karşıolum dörtgeniyle gösterilen mantıksal ilişkiler şöyledir

E ve I önermeleri basit evrikleriyle eşdeğer ya da eşsayılıdır ( yani Eba ve Iba,sırasıyla Eab ve Iab"yle özdeştir"

Bir Aba önermesi basit evriği Aab ile eşdeğer olmasa da ,sınırlı evriği Iab"yi içerir

ama onun tarafından içerilmez

Conversio per accidens ( ilineksel (rastlantısal) evirme) denen bu çıkarım türü Eba"nın Oab"yi içermesi örneğinde de geçerlidir

Buna karşılık Oba Aab"yi ne içerir,ne de onun tarafından içerilir

bu durum "O önermeleri evirilmez" biçiminde ifade edilir

Bir önermenin niteliğinin değiştirilmesiyle ikinci teriminin değillenmesi sonucunda ortaya çıkan önermeyle eşdeğerliliğine artçevirme denir

Son çıkarım türü olan tamdevirme ise bazı önermelerin ,ad simgelerinin ikisi birden değillenerek sıraları tersine çevrildiğinde ortaya çıkan önermeyi içermesinden ötürü elde edilir

Koşulsuz tasım iki öncülden bir sonuç çıkarılması anlamına gelir ve dört tanımlayıcı niteliği vardır;

1- Her üç önerme A,E,I ya da O önermesi biçimindedir

2- Çıkarım soncununun öznesi ( küçük terim) öncüllerinden birinde (küçük
öncüller ) geçer

3- Çıkarım sonucunun yüklemi ( büyük terim) de öbür öncülde ( büyük öncül)
geçer

4- Öncüllerde geriye kalan iki terimin yerinde tek bir terim ( orta terim) yer
alır

Bir tasımdaki üç önermeden her birinde nitelik ve niceliğin dört bileşiminden biri yer alabileceğine göre,koşulsuz tasımda 64 ayrı kip bulunabilir

Her kip dört biçimin ( önermeler içi terim dizilişi) herhangi birinde geçebilir ve böylece 256 olası biçim elde edilir

Tasım kuramının önemli görevlerinden biri de bu çok sayıdaki olası biçimi az sayıda geçerli biçime indirgemektir

kaynak;AnaBritannica cilt 29 frmsinsi

net için derlenmiştir

02-22-2012	#2
Şengül Şirin	Cevap : Tasım Kuramı,tasım Mantığı 20yüzyıl başlarında ünlenen mantıkçı Jan Lukasiewicz"in kullandığı işaret sisteminde genel terimler ya da ad simgeleri a,b ve c harfleriyle ,önerme biçimlerini belirten dört tasım yöneticisi A,E,I ve O harfleriyle gösterilirBuna göre,"Her b,a"dır"önermesi "Aba" ,"Bazı b"ler a"dır"önermesi "Iba","Hiçbir b,a değildir"önermesi "Eba " ve "Bazı b"ler a değildir" önermesi "Oba" biçiminde yazılırBu önermeler arasındaki ilişkiler incelendiğinde aşağıdaki önermelerin tüm a ve b terimleri için doğru olduğu görülür Aba ve Eba ikisi birden değil Eğer Aba ise ,o halde Iba Eğer Eba ise o halde Oba Ya Iba ya da Oba Aba,Oba"nın değillemesine eşdeğerdir Eba,Iba"nın değillemesine eşdeğerdir Terimlerin sırası tersine çevrilirse önermenin "basit evriği " elde edilirama bunun yanında ,bir A önermesinin yerine I,ya da bir E önermesinin yerine O önermesi getirilirse,başlangıçtaki önermenin "sınırlı evriği" ortaya çıkarÖnermelerle bunların basit evrikleri arasında çoğunlukla karşıolum dörtgeniyle gösterilen mantıksal ilişkiler şöyledirE ve I önermeleri basit evrikleriyle eşdeğer ya da eşsayılıdır ( yani Eba ve Iba,sırasıyla Eab ve Iab"yle özdeştir"Bir Aba önermesi basit evriği Aab ile eşdeğer olmasa da ,sınırlı evriği Iab"yi içerirama onun tarafından içerilmezConversio per accidens ( ilineksel (rastlantısal) evirme) denen bu çıkarım türü Eba"nın Oab"yi içermesi örneğinde de geçerlidirBuna karşılık Oba Aab"yi ne içerir,ne de onun tarafından içerilirbu durum "O önermeleri evirilmez" biçiminde ifade edilirBir önermenin niteliğinin değiştirilmesiyle ikinci teriminin değillenmesi sonucunda ortaya çıkan önermeyle eşdeğerliliğine artçevirme denirSon çıkarım türü olan tamdevirme ise bazı önermelerin ,ad simgelerinin ikisi birden değillenerek sıraları tersine çevrildiğinde ortaya çıkan önermeyi içermesinden ötürü elde edilir Koşulsuz tasım iki öncülden bir sonuç çıkarılması anlamına gelir ve dört tanımlayıcı niteliği vardır; 1- Her üç önerme A,E,I ya da O önermesi biçimindedir 2- Çıkarım soncununun öznesi ( küçük terim) öncüllerinden birinde (küçük öncüller ) geçer 3- Çıkarım sonucunun yüklemi ( büyük terim) de öbür öncülde ( büyük öncül) geçer 4- Öncüllerde geriye kalan iki terimin yerinde tek bir terim ( orta terim) yer alır Bir tasımdaki üç önermeden her birinde nitelik ve niceliğin dört bileşiminden biri yer alabileceğine göre,koşulsuz tasımda 64 ayrı kip bulunabilirHer kip dört biçimin ( önermeler içi terim dizilişi) herhangi birinde geçebilir ve böylece 256 olası biçim elde edilirTasım kuramının önemli görevlerinden biri de bu çok sayıdaki olası biçimi az sayıda geçerli biçime indirgemektir kaynak;AnaBritannica cilt 29 frmsinsinet için derlenmiştir __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır