Tasım Kuramı,tasım Mantığı

TASIM KURAMI

Tasım kuramı,TASIM MANTIĞI olarak da bilinirverilmiş öncüllerden doğru sonuçlar çıkarmak amacıyla ,mantıksal terimlerin,yöneten deyim ve yapıların biçimsel analiziİÖ y350"de Aristoteles"in Analytika protera"sında ( Birinci Analitikler) geliştirilmiştirBiçimsel mantığın en eski dalıdır

Çağdaş tasım kuramının iki inceleme alanı vardırAristoteles"in ele aldığı koşulsuz ( kategorik) tasım kuramı basit önermelerle bunların zorunluluk ya da olanaklılık bildiren kipliklerine ( mod) göre değişimlerini incelerKoşulsuz olmayan tasım kuramı ise önermeleri bir bütün olarak birim alan mantıksal çıkarım biçimidirkökeni Stoacı mantıkçılara değin uzanmakla birlikte,John Neville Keynes"in Studies and Exercises in Formal Logic (1884;Biçimsel Mantık İncelemeleri ve Alıştırmaları )adlı yapıtının yayımlanmasına değin tasım kuramının ayrı kolu olarak görülmemiştir

Verilmiş herhangi bir öncül ya da sonucun doğruluğunu ya da yanlışlığını bilmek çıkarımın geçerliliğini belirlemeye yetmezBir kanıtlamanın geçerliliğini anlayabilmek için onun mantıksal biçimini kavramak gerekirBu sorunun ele alındığı geleneksel kategorik tasım kuramından önce tüm önermeler dört temel biçime indirgenir

Her ---- (bir) ---- dir
Hiçbir ----(bir) ---- değildir
Bazı (en az bir )---(bir)---dir
Bazı ----(bir) --- değildir

Bu biçimler Latince affirmo (evetleme) ve nego (değilleme) terimlerindeki ünlülerle,sırasıyla A,E,I ve O önermeleri olarak anılırEvetleme,ve değilleme arasındaki ayrımın niteliksel,ilk iki biçimin tümel kapsamıyla son iki biçimin tikel kapsamı arasındaki ayrımın ise niceliksel olduğu kabul edilir

Yukarıdaki önermelerde boşlukları dolduran sözcüklere "terim " denirBunlar tekil (örnAyşe ) ya da genel (örnkızlar) olabilirGenel terimlerin kullanımına ilişkin çok önemli bir ayrım,bunların kaplam ve içlemleriyle ilgilidirKaplam,bir terimle anlatılan bireyler kümesini,içlem ise terimi tanımlayan nitelikler kümesini belirtirİlk boşluğu dolduran terim önermenin öznesi,ikinci boşluğu dolduran terim ise yüklemidir

kaynak;AnaBritannica cilt 29 frmsinsinet için derlenmiştir

__________________