Köpek DNA'sı

**KRDNZ** · 02-16-2012

Yazı: Evan Ratliff
Fotoğraflar: Robert Clark
Bilim insanları köpeklerin şekil ve boyutlarındaki muazzam çeşitliliğin altında yatan gizli formülü buldu

Bu formül, insanlardaki genetik hastalıkların karmaşıklığını çözmeye yardımcı olabilir

New York'ta alışılmadık derecede ılık bir şubat öğle sonrası, ama Pennsylvania Oteli'nin lobisinde kürklerden geçilmiyor

Kürk sahipleri, her yıl Westminster Kennel Club köpek yarışmasının arifesinde yapılan ve dünyanın kuşkusuz en seçkin köpek toplantısı olan buluşmanın katılımcıları

Yarın, ülkenin en iyi köpekleri (tam 173 farklı ırk), sokağın karşısındaki Madison Square Garden'da zafer için yarışacak

Ancak, yarışmanın resmi konaklama yeri olan otelde köpek sahiplerinin kayıt sırasında yavaş yavaş ilerlediği şu sıralarda bu buluşma, daha çok dört ayaklı bir tanışma toplantısını andırıyor

Bir Basset Av Köpeği mahzun bakışlarını bir valiz arabasının ardındaki kıpır kıpır Teriyere çevirmiş

Deri tasmaları birbirine eş bir çift kaslı Rodezyalı Ridgeback durup, pufuduk bir Pirene Çoban Köpeği ile kısaca selamlaşıyor

Hediye dükkânının dışında patileri insan eli kadar olan bir Tibet Mastifi, kesik kesik soluyan bir Pug ile burun buruna geliyor

Farklı beden boyutları, kulak biçimleri, burun uzunlukları ve havlama alışkanlıkları

Otel lobisinde sergilenen bu baş döndürücü çeşitlilik yelpazesi, aynı zamanda köpek âşıklarının sevdalı birer tutkun olmalarının da nedeni

İnsanın bu en iyi dostu, pratik olduğu kadar keyfî nedenlerle de, yapay yollardan evrim geçirerek yeryüzünde çeşitliliği en yüksek hayvana dönüştü

Mevcut 350-400 köpek ırkının çoğunun sadece iki yüzyıldır var olduğunu düşünürsek, bu bir yandan da olağanüstü bir başarı aslında

Köpek üreticileri, farklı köpeklerin özelliklerini biraraya getirdiler ve istenen nitelikleri en fazla gösteren yavruları üretip bu özellikleri vurgulayarak evrimin normal seyrini hızlandırdılar

Örneğin, Alman avcıların porsukları köşeye sıkıştırmaya en uygun köpeği yaratmak için, 18

-19

yüzyıllarda (muhtemelen, aslen Fransa'ya özgü Basset ırkı) av köpekleriyle Teriyerleri biraraya getirip avını bir yuvanın ağzına kadar kovalamasına olanak veren güdük bacaklı, yuvarlak gövdeli yeni bir köpek çeşidi geliştirdiği düşünülüyor

Ve Sosis böyle çıkıyor ortaya

(Buna rakip ve daha eğreti kalan bir teoriyse, türün geçmişini antik Mısır'a dayandırıyor

) Bu köpeğin bir savunma mekanizması işlevi gören esnek derisi, sivri dişlerle yapılan saldırıları fazla zarar almadan geçiştirmesini sağlıyor

Uzun ve sağlam kuyruğu sayesinde de avcılar köpeği ağzında porsukla yuvadan çekip alabiliyorlar

Üreticiler elbette bu tür tuhaf yeni köpekleri yoktan var ederken, aslında köpeklerin anatomisini belirleyen genlerle oynadıkları düşüncesini akıllarına bile getirmemişlerdi

Bilim insanları o dönemlerden bu yana, köpeklerin morfolojik çeşitliliğinin altında bir o kadar da genetik çeşitlilik yattığını varsayıyorlar

Ancak köpeklere ilişkin son dönemde patlama yapan genom araştırmaları, şaşırtıcı ve zıt bir sonuç ortaya koyuyor: Köpeklerin biçim, renk ve boyutunu kapsayan engin mozaik, büyük oranda sadece birkaç gen bölgesindeki değişikliklerle belirleniyor

Sosis köpeklerin minik bedeniyle Rottweilerların devasa gövdeleri arasındaki fark, tek bir genin dizilimine bağlı

Sosislerin güdük bacaklarıyla -resmi olarak orantısız cücelik veya kondrodisplazi adıyla biliniyor- tazıların zarif bacakları arasındaki fark da öyle

Aynı şey her bir tür ve neredeyse her bir fiziksel özellik için geçerli

Cornell Üniversitesi, Kaliforniya Üniversitesi (Los Angeles) ve ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri'nin ortak projesi olan CanMap çerçevesinde araştırmacılar 80 ırkı temsil eden 900'den fazla köpeğin yanı sıra, boz kurtlar ve kır kurtları gibi yabani köpekgillerden de DNA topladı

Beden boyutu, tüy uzunluğu, kürk tipi, burun şekli, kulak konumu, kürk rengi ve biraraya geldiklerinde bir ırkın görüntüsünü belirleyen diğer niteliklerin, 50 kadar genetik eklemeli değişme ile belirlendiğini buldular

Sarkık ve dik kulaklar arasındaki fark, kısaca CFA10 denilen köpeklerin 10

kromozomunda tek bir gen bölgesiyle belirleniyor

Çin Şarpeyinin buruşuk derisi ise HAS2 denilen bir diğer bölgeye dayanıyor

Peki, ya Rodezyalı Ridgebacklerin sırtındaki çıkıntı halindeki tüyler? Bu da CFA18'deki bir değişimin sonucu

Birkaç eklemeli genetik değişmeyle Sosis köpeğiniz oluyor size Doberman, en azından görüntü olarak

Bir kez daha değiştirince, Dobermanınız bir Dalmaçyalıya dönüşüveriyor

02-16-2012	#1
KRDNZ	Köpek DNA'sı Yazı: Evan Ratliff Fotoğraflar: Robert Clark Bilim insanları köpeklerin şekil ve boyutlarındaki muazzam çeşitliliğin altında yatan gizli formülü buldu Bu formül, insanlardaki genetik hastalıkların karmaşıklığını çözmeye yardımcı olabilir New York'ta alışılmadık derecede ılık bir şubat öğle sonrası, ama Pennsylvania Oteli'nin lobisinde kürklerden geçilmiyor Kürk sahipleri, her yıl Westminster Kennel Club köpek yarışmasının arifesinde yapılan ve dünyanın kuşkusuz en seçkin köpek toplantısı olan buluşmanın katılımcıları Yarın, ülkenin en iyi köpekleri (tam 173 farklı ırk), sokağın karşısındaki Madison Square Garden'da zafer için yarışacak Ancak, yarışmanın resmi konaklama yeri olan otelde köpek sahiplerinin kayıt sırasında yavaş yavaş ilerlediği şu sıralarda bu buluşma, daha çok dört ayaklı bir tanışma toplantısını andırıyor Bir Basset Av Köpeği mahzun bakışlarını bir valiz arabasının ardındaki kıpır kıpır Teriyere çevirmiş Deri tasmaları birbirine eş bir çift kaslı Rodezyalı Ridgeback durup, pufuduk bir Pirene Çoban Köpeği ile kısaca selamlaşıyor Hediye dükkânının dışında patileri insan eli kadar olan bir Tibet Mastifi, kesik kesik soluyan bir Pug ile burun buruna geliyor Farklı beden boyutları, kulak biçimleri, burun uzunlukları ve havlama alışkanlıkları Otel lobisinde sergilenen bu baş döndürücü çeşitlilik yelpazesi, aynı zamanda köpek âşıklarının sevdalı birer tutkun olmalarının da nedeni İnsanın bu en iyi dostu, pratik olduğu kadar keyfî nedenlerle de, yapay yollardan evrim geçirerek yeryüzünde çeşitliliği en yüksek hayvana dönüştü Mevcut 350-400 köpek ırkının çoğunun sadece iki yüzyıldır var olduğunu düşünürsek, bu bir yandan da olağanüstü bir başarı aslında Köpek üreticileri, farklı köpeklerin özelliklerini biraraya getirdiler ve istenen nitelikleri en fazla gösteren yavruları üretip bu özellikleri vurgulayarak evrimin normal seyrini hızlandırdılar Örneğin, Alman avcıların porsukları köşeye sıkıştırmaya en uygun köpeği yaratmak için, 18-19 yüzyıllarda (muhtemelen, aslen Fransa'ya özgü Basset ırkı) av köpekleriyle Teriyerleri biraraya getirip avını bir yuvanın ağzına kadar kovalamasına olanak veren güdük bacaklı, yuvarlak gövdeli yeni bir köpek çeşidi geliştirdiği düşünülüyor Ve Sosis böyle çıkıyor ortaya (Buna rakip ve daha eğreti kalan bir teoriyse, türün geçmişini antik Mısır'a dayandırıyor) Bu köpeğin bir savunma mekanizması işlevi gören esnek derisi, sivri dişlerle yapılan saldırıları fazla zarar almadan geçiştirmesini sağlıyor Uzun ve sağlam kuyruğu sayesinde de avcılar köpeği ağzında porsukla yuvadan çekip alabiliyorlar Üreticiler elbette bu tür tuhaf yeni köpekleri yoktan var ederken, aslında köpeklerin anatomisini belirleyen genlerle oynadıkları düşüncesini akıllarına bile getirmemişlerdi Bilim insanları o dönemlerden bu yana, köpeklerin morfolojik çeşitliliğinin altında bir o kadar da genetik çeşitlilik yattığını varsayıyorlar Ancak köpeklere ilişkin son dönemde patlama yapan genom araştırmaları, şaşırtıcı ve zıt bir sonuç ortaya koyuyor: Köpeklerin biçim, renk ve boyutunu kapsayan engin mozaik, büyük oranda sadece birkaç gen bölgesindeki değişikliklerle belirleniyor Sosis köpeklerin minik bedeniyle Rottweilerların devasa gövdeleri arasındaki fark, tek bir genin dizilimine bağlı Sosislerin güdük bacaklarıyla -resmi olarak orantısız cücelik veya kondrodisplazi adıyla biliniyor- tazıların zarif bacakları arasındaki fark da öyle Aynı şey her bir tür ve neredeyse her bir fiziksel özellik için geçerli Cornell Üniversitesi, Kaliforniya Üniversitesi (Los Angeles) ve ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri'nin ortak projesi olan CanMap çerçevesinde araştırmacılar 80 ırkı temsil eden 900'den fazla köpeğin yanı sıra, boz kurtlar ve kır kurtları gibi yabani köpekgillerden de DNA topladı Beden boyutu, tüy uzunluğu, kürk tipi, burun şekli, kulak konumu, kürk rengi ve biraraya geldiklerinde bir ırkın görüntüsünü belirleyen diğer niteliklerin, 50 kadar genetik eklemeli değişme ile belirlendiğini buldular Sarkık ve dik kulaklar arasındaki fark, kısaca CFA10 denilen köpeklerin 10 kromozomunda tek bir gen bölgesiyle belirleniyor Çin Şarpeyinin buruşuk derisi ise HAS2 denilen bir diğer bölgeye dayanıyor Peki, ya Rodezyalı Ridgebacklerin sırtındaki çıkıntı halindeki tüyler? Bu da CFA18'deki bir değişimin sonucu Birkaç eklemeli genetik değişmeyle Sosis köpeğiniz oluyor size Doberman, en azından görüntü olarak Bir kez daha değiştirince, Dobermanınız bir Dalmaçyalıya dönüşüveriyor __________________ Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imânı boğar, 'Medeniyyet!' dediğin tek dişi kalmış canavar? Ey ŞaiR! Bana Yağmurdan bahsetme, yağdır