Cevap : Cemil Meriç Köşesi

On dokuzuncu asra kadar, Osmanlı ülkesinde bir ortak şuur vardı: İslâmiyet

Vahye dayanan bir hakikatler bütünü

O cihanşümul dinin izahı, yorumu ve yayılması için binlerce düşünce ve duygu adamı ömrünü harcamıştı Bütün bir içtimaî nizamın temeliydi İslâmiyet

Sosyal bir sınıfın veya bir kavmin değil, ümmetin inançlarını dile getiriyordu Ayıran değil, birleştirendi İnananlar kardeştiler İnananlar, yani insanların hepsi Tek Allah, tek kitap, tek hakikat, tek halife, tek dünya Yunus’un mısralarını kanatlandıran imanla, Mesnevî’deki pırıltılar aynı ezelî nurdan İslâmiyet Süleymaniye’de kubbe, Itrî’de nağme, Bakî’de şiir

Medeniyetler de ihtiyarlar

Nasların cihanşümul seyyaliyeti kalıplaşır zamanla

Kocayan şuur ezelî hakikatin yüzeyinde bocalar

İslâm’ın dünya görüşü yekpareliğini kaybeder Avrupa’nın maddî fetihleri, çöküş devrinin ulemasını afallatır İslâm’ın inkırazı, hikmetine akıl erdiremedikleri bir gazab-ı ilâhîdir Susar ve sahneden çekilirler Yerlerini Avrupa’nın imal ettiği yeni bir insan tipi alır: müstağrip[1] Hem suda, hem karada yaşayan bu hilkat garibesi giderek büsbütün kopar mazisinden Artık ne Asyalı, ne Avrupalıdır Ne Müslüman, ne Hıristiyan Tek kitabın yerine binlerce kitap, tek hakikatin yerine binlerce yan hakikat geçer

Yıkılan bir dünyanın harabeleri arasında ilelebet yaşanamaz ki

Her toplumun belli bir değerler bütününe ihtiyacı var

İrfanından kopan, ana dilini bile unutan müstağripler kafilesi kime, neye bağlanacak?

Sosyal bir sınıf da değildir, sosyal bir sınıfın temsilcisi de Hakikat tek, hata sonsuz Müstağrip ne yeni bir dünya görüşü kurabilir, ne de Batının cömertçe sunduğu türlü ideolojiler arasında seçim yapacak güçtedir Seçmek için, anlamak lâzım Anlamak için, karşılaştırmak Mukayese, irfana dayanır

Batının sosyal ve politik tarihi bilinmeden ideolojileri kavranabilir mi?

İdeoloji bir bütündür Belli bir dünyanın sorunlarını çözmek için hazırlanmış bir bütün

Kaldı ki müstağripler bu ideoloji enkazını naslaştırırken Batı’da yeni yeni çelişkiler beliriyordu İdeoloji, iktisadî alt yapının ifadesidir Sosyal bir sınıfın çıkarlannı dünyaca geçerli bir hakikat diye sunar Oysa müstağrip Avrupa fikriyatını bir ilmihal gibi ezberlemeye kalkar Bütünü kucaklayamaz, kucaklayamazdı da Müstağripler 1960′lara kadar aynı yalanları çeşitli üsluplarla tekrarlayan bir topluluk Aydın, efendisinin ilaçlarını çalıp içen ahmak uşak
Cemil Meriç

__________________