Cevap : Alüminyum ( AI),ALUMİNYUM Olarak da Yazılır.kimyasal Element.

**Şengül Şirin** · 01-17-2012

Madencilikte kullanılan boksit bugüne değin büyük ölçüde yüzeyde ya da yüzeye yakın katmanlarda bulunmuştur

Dolayısıyla cevheri saran ince toprak ve kayaç katmanlarının kaldırılması dışında bir işlem gerektirmeyen açık ocaklardan çıkartılır

İlk kez 1825"te ,Hans Christian Qrsted alüminyum klorürü potasyum amalgamıyla indirgeyerek ham alüminyum elde etmeyi başardı

1809"da Sir Humphry Davy eritilmiş alüminanın ( alüminyum oksit) elektroliziyle bir demir alüminyum alaşımı hazırlamış ve buna aluminum adını vermişti

Kimyacı Friedrich Wöhler ,1827"de toz,1845"te de küçük yumrular halinde alüminyum elde etmeyi ve bu metalin kimi özelliklerini saptamayı başardı

Bu yeni metalin 1855 1

Paris Dünya Sergisinde halka tanıtılmasıyla,eritilmiş klorürün sodyumla,hem de az miktarda elde edilebilen alüminyumun piyasaya çıkarılması aynı döneme rastlar

Elektrik enerjisinin görece bollaştığı ve ucuzladığı bir dönemde,ABD"de Charles Martin Hall ile Fransa"da Paul-Louis Toussaint Heroult,hemen hemen eşzamanlı olarak alüminyumun,bugün de kullanılan elektroliz yöntemiyle ticari üretimi gerçekleştirdiler

Alüminyum,1960"larda demir dışındaki metal üretiminde bakırı geçerek birinci sırayı aldı

CEVHER İŞLEME

Boksitten alüminyum üretimi iki aşamalı bir işlemdir

ilk aşamada boksitin arıtılmasıyla alümina,ikinci aşama da da alüminanın eritilmesiyle alüminyum elde edilir

Demir ( I) oksit,silisyum,titan,su ve başka katışkılar içeren boksitten ,yüzde 0,1"den küçük bir oranda katışkı içeren ticari alümina elde edilmesinde en çok kullanılan yöntem Bayer işlemi:alüminanın eritilmesiyle alüminyum üretmekte kullanılan temel yöntem de Hall-Heroult işlemidir

Bayer işlemi pişirme,durultma,çökeltme ve yakma biçiminde sıralanan dört aşamada gerçekleştirilir

İlk aşamada ,boksit öğütülür

sud kostikle ( sodyum hidroksit) karıştırılır

ve basınçlı tanklara pompalanır

Cevher bu tanklarda buhar ısısının ve basıncın etkisiyle çözülür

Sodyum hidroksit,boksitteki hidratlı alüminyum oksitle tepkimeye girerek,doymuş bir sodyum alüminat çözeltisi oluşturur

içerdiği demir (I) oksit yüzünden kızıl çamur olarak adlandırılan çözünmez katışkılar ise çökelir

İkinci aşamayı oluşturan durultma işlemi sırasında bir dizi basınç düşürücü tanktan ve filtreden geçirilen karışımın içerdiği kızıl çamur bez filtrelerde toplanır

Elde edilen yeşil renkteki sıvı karışım filtrelerden geçirilerek soğutma kulelerine ( ısı dönüştürücüler) pompalanır

Daha sonra uzun,silo benzeri çökeltme tanklarına geçen karışıma,kristal oluşumunu hızlandırmak amacıyla hidratlanmış alümina kristalleri eklenir

Bu kristallerin çevresinde birikerek çökecek bir ağırlığa ulaşan alüminyum hidrat kristalleri filtreler aracılığıyla çözeltiden ayrılır

yıkanarak katışkılardan arındırılır ve uzun döner fırınlarda 980c"ye kadar ısıtılır

Serbest durumdaki suyun yanı sıra,alüminyum hidratın bileşimine katılmış olan suyun da giderilmesini sağlayan bu işlem sonrasında görünümü ve kararlılığı açısından toz şekere benzeyen kuru,ince bir toz halinde alümina elde edilir

Bu ürünü oluşturan eşit ağırlıktaki alüminyum ile oksijen ,ne yalnızca ısıyla,ne de yalnızca kimyasal maddelerle koparılabilecek sağlamlıkta bağlarla bağlanmıştır

Boksit,kil ya da alüminyum cevherlerden alümina elde edilmesinde,Bayer işleminin dışında da çeşitli yöntemler biliniyorsa da ,bunların ticari amaçlı kullanımları ya pahalı oluşları ya da yeterli katışıksızlığı sağlayamamaları yüzünden oldukça kısıtlıdır

Hall-Heroult ergitme işleminde,içine karbon döşenmiş çelik elektroliz kazanlarından oluşan modern ergitme ocakları,karbon elektrotlar ve çözücü olarak genellikle bir alüminyum bileşiği olan kriyolit (Na3AIF6)kullanılır

Karbon elektrotlarla ocağın tabanındaki karbon döşeme arasından elektrolitin yüzeyinde bir kabuk oluşmasını sağlayan doğru akım geçirilir

Kazana,atılan alümina bir süre bu kabuğun üstünde kalır ve bu aşamada hem 950C"ye kadar ısınır

hem de yüze tuttuğu (adsorbe ettiği) suyu yitirir

Zaman zaman kabuk kırılarak ,alüminanın çözeltiye karışması ve çözeltideki alümina derişikliğinin istenen düzeyde tutulması sağlanır

Kaynak;AnaBritannica cilt 29 frmsinsi

net için derlenmiştir

01-17-2012	#2
Şengül Şirin	Cevap : Alüminyum ( AI),ALUMİNYUM Olarak da Yazılır.kimyasal Element. Madencilikte kullanılan boksit bugüne değin büyük ölçüde yüzeyde ya da yüzeye yakın katmanlarda bulunmuşturDolayısıyla cevheri saran ince toprak ve kayaç katmanlarının kaldırılması dışında bir işlem gerektirmeyen açık ocaklardan çıkartılır İlk kez 1825"te ,Hans Christian Qrsted alüminyum klorürü potasyum amalgamıyla indirgeyerek ham alüminyum elde etmeyi başardı1809"da Sir Humphry Davy eritilmiş alüminanın ( alüminyum oksit) elektroliziyle bir demir alüminyum alaşımı hazırlamış ve buna aluminum adını vermiştiKimyacı Friedrich Wöhler ,1827"de toz,1845"te de küçük yumrular halinde alüminyum elde etmeyi ve bu metalin kimi özelliklerini saptamayı başardı Bu yeni metalin 1855 1Paris Dünya Sergisinde halka tanıtılmasıyla,eritilmiş klorürün sodyumla,hem de az miktarda elde edilebilen alüminyumun piyasaya çıkarılması aynı döneme rastlarElektrik enerjisinin görece bollaştığı ve ucuzladığı bir dönemde,ABD"de Charles Martin Hall ile Fransa"da Paul-Louis Toussaint Heroult,hemen hemen eşzamanlı olarak alüminyumun,bugün de kullanılan elektroliz yöntemiyle ticari üretimi gerçekleştirdilerAlüminyum,1960"larda demir dışındaki metal üretiminde bakırı geçerek birinci sırayı aldı CEVHER İŞLEME Boksitten alüminyum üretimi iki aşamalı bir işlemdirilk aşamada boksitin arıtılmasıyla alümina,ikinci aşama da da alüminanın eritilmesiyle alüminyum elde edilirDemir ( I) oksit,silisyum,titan,su ve başka katışkılar içeren boksitten ,yüzde 0,1"den küçük bir oranda katışkı içeren ticari alümina elde edilmesinde en çok kullanılan yöntem Bayer işlemi:alüminanın eritilmesiyle alüminyum üretmekte kullanılan temel yöntem de Hall-Heroult işlemidir Bayer işlemi pişirme,durultma,çökeltme ve yakma biçiminde sıralanan dört aşamada gerçekleştirilirİlk aşamada ,boksit öğütülürsud kostikle ( sodyum hidroksit) karıştırılırve basınçlı tanklara pompalanırCevher bu tanklarda buhar ısısının ve basıncın etkisiyle çözülürSodyum hidroksit,boksitteki hidratlı alüminyum oksitle tepkimeye girerek,doymuş bir sodyum alüminat çözeltisi oluştururiçerdiği demir (I) oksit yüzünden kızıl çamur olarak adlandırılan çözünmez katışkılar ise çökelirİkinci aşamayı oluşturan durultma işlemi sırasında bir dizi basınç düşürücü tanktan ve filtreden geçirilen karışımın içerdiği kızıl çamur bez filtrelerde toplanırElde edilen yeşil renkteki sıvı karışım filtrelerden geçirilerek soğutma kulelerine ( ısı dönüştürücüler) pompalanır Daha sonra uzun,silo benzeri çökeltme tanklarına geçen karışıma,kristal oluşumunu hızlandırmak amacıyla hidratlanmış alümina kristalleri eklenirBu kristallerin çevresinde birikerek çökecek bir ağırlığa ulaşan alüminyum hidrat kristalleri filtreler aracılığıyla çözeltiden ayrılıryıkanarak katışkılardan arındırılır ve uzun döner fırınlarda 980c"ye kadar ısıtılırSerbest durumdaki suyun yanı sıra,alüminyum hidratın bileşimine katılmış olan suyun da giderilmesini sağlayan bu işlem sonrasında görünümü ve kararlılığı açısından toz şekere benzeyen kuru,ince bir toz halinde alümina elde edilirBu ürünü oluşturan eşit ağırlıktaki alüminyum ile oksijen ,ne yalnızca ısıyla,ne de yalnızca kimyasal maddelerle koparılabilecek sağlamlıkta bağlarla bağlanmıştır Boksit,kil ya da alüminyum cevherlerden alümina elde edilmesinde,Bayer işleminin dışında da çeşitli yöntemler biliniyorsa da ,bunların ticari amaçlı kullanımları ya pahalı oluşları ya da yeterli katışıksızlığı sağlayamamaları yüzünden oldukça kısıtlıdır Hall-Heroult ergitme işleminde,içine karbon döşenmiş çelik elektroliz kazanlarından oluşan modern ergitme ocakları,karbon elektrotlar ve çözücü olarak genellikle bir alüminyum bileşiği olan kriyolit (Na3AIF6)kullanılırKarbon elektrotlarla ocağın tabanındaki karbon döşeme arasından elektrolitin yüzeyinde bir kabuk oluşmasını sağlayan doğru akım geçirilirKazana,atılan alümina bir süre bu kabuğun üstünde kalır ve bu aşamada hem 950C"ye kadar ısınırhem de yüze tuttuğu (adsorbe ettiği) suyu yitirirZaman zaman kabuk kırılarak ,alüminanın çözeltiye karışması ve çözeltideki alümina derişikliğinin istenen düzeyde tutulması sağlanır Kaynak;AnaBritannica cilt 29 frmsinsinet için derlenmiştir __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır