Cevap : Adaletname Hakkında Bilgi

**Şengül Şirin** · 11-12-2011

Adaletname,Osmanlı padişahlarının topluma adil bir yönetim vaat eden fermanları

Bilinen en eski adaletname I

Selim tarafından 1516"da yayımlanmıştır

Osmanlı toplumunda "adalet" ,devlet ile reaya arasındaki ilişkileri düzenleyen başlıca ideolojik kavramdı

Temelinde ,köylü ekonomisinden artık aktarımının ,küçük üreticileri bitkin düşürmeyecek bir ortalamada tutulması konusunda,yönetenler ile yönetilenler arasında varılmış fiili ve gerilimli bir uzlaşma yatıyordu

Toprak kanunnameleri tarafından belirli miktar ,oran ve uygulamalara bağlanmış bu ortalamaların ya da uzlaşma sınırlarının keyfi olarak aşılması ise,"zulüm" demekti

Ama askeri sınıf mensuplarının,yani irili ufaklı dirlik ya da tımar sahiplerinin köylü üzerinde önemli yetkilerle donatıldığı koşullarda,"adalet"in yanı sıra "zulüm"ün baş göstermesi de olağandı

ve merkezi devlet bunu ancak frenlemeye çalışabilirdi

İşte bu nedenlerle,çoğu padişah tahta çıktığı günlerde,saptadığı yolsuzluk ve aksaklıkları gidermek için adaletname yayınlanırdı

Bu fermanlar ,halkın vergi yüküyle ezilmemesine,yasalara uyulmasına ve düzenin iyi işlemesine yönelik önlem ve buyrukları içerirdi

Küçük köylü ekonomisinin fazla ezildiği durumlarda,birkaç yıl için vergi affı,tohumluk dağıtımı gibi canlandırıcı önlemler de söz konusu olurdu

Adaletnameler ülkenin her yanına değil,haksızlık ve aksaklıkların yaygınlaştığının görüldüğü eyalete gönderilirdi

Eyalet kadısı gelen adaletnameyi halka duyurur

sicile de yazardı

17

ve 18

yüzyıllarda merkezi otoritenin sarsılması,taşrada yükselen güçlü eşraf ve ayanın,büyük çiftlik sahiplerinin ellerinde angarya uygulamasının baş göstermesi,olağan ve olağanüstü vergilerin toplanmasında büyük haksızlıkların ortaya çıkması,tımarlı sipahilerinin ,voyvoda ,subaşı,beylerbeyi gibi yöneticilerin halkı ezmeye başlamaları ,ezilen halkın göç etmesi ,eşkıyalığın artması,tefeciliğin yaygınlaşması gibi nedenlerle sık sık adaletnameler çıkarıldı

Bunlarda ,kanunnamelerin hükümleri hatırlatılıp uygunsuzluklar sıralanır,alınacak önlemler birer buyruk olarak yazılırdı

Bu niteliğiyle adaletnameler ,reayanın artıürünü üzerinde merkezi otorite ile eşraf ve ayan arasındaki mücadelenin yansımasıydı

Kaynak;AnaBritannica cilt 1 frmsinsi

net için derlenmiştir

11-12-2011	#2
Şengül Şirin	Cevap : Adaletname Hakkında Bilgi Adaletname,Osmanlı padişahlarının topluma adil bir yönetim vaat eden fermanlarıBilinen en eski adaletname ISelim tarafından 1516"da yayımlanmıştır Osmanlı toplumunda "adalet" ,devlet ile reaya arasındaki ilişkileri düzenleyen başlıca ideolojik kavramdıTemelinde ,köylü ekonomisinden artık aktarımının ,küçük üreticileri bitkin düşürmeyecek bir ortalamada tutulması konusunda,yönetenler ile yönetilenler arasında varılmış fiili ve gerilimli bir uzlaşma yatıyorduToprak kanunnameleri tarafından belirli miktar ,oran ve uygulamalara bağlanmış bu ortalamaların ya da uzlaşma sınırlarının keyfi olarak aşılması ise,"zulüm" demektiAma askeri sınıf mensuplarının,yani irili ufaklı dirlik ya da tımar sahiplerinin köylü üzerinde önemli yetkilerle donatıldığı koşullarda,"adalet"in yanı sıra "zulüm"ün baş göstermesi de olağandıve merkezi devlet bunu ancak frenlemeye çalışabilirdiİşte bu nedenlerle,çoğu padişah tahta çıktığı günlerde,saptadığı yolsuzluk ve aksaklıkları gidermek için adaletname yayınlanırdıBu fermanlar ,halkın vergi yüküyle ezilmemesine,yasalara uyulmasına ve düzenin iyi işlemesine yönelik önlem ve buyrukları içerirdiKüçük köylü ekonomisinin fazla ezildiği durumlarda,birkaç yıl için vergi affı,tohumluk dağıtımı gibi canlandırıcı önlemler de söz konusu olurduAdaletnameler ülkenin her yanına değil,haksızlık ve aksaklıkların yaygınlaştığının görüldüğü eyalete gönderilirdiEyalet kadısı gelen adaletnameyi halka duyurursicile de yazardı 17ve 18yüzyıllarda merkezi otoritenin sarsılması,taşrada yükselen güçlü eşraf ve ayanın,büyük çiftlik sahiplerinin ellerinde angarya uygulamasının baş göstermesi,olağan ve olağanüstü vergilerin toplanmasında büyük haksızlıkların ortaya çıkması,tımarlı sipahilerinin ,voyvoda ,subaşı,beylerbeyi gibi yöneticilerin halkı ezmeye başlamaları ,ezilen halkın göç etmesi ,eşkıyalığın artması,tefeciliğin yaygınlaşması gibi nedenlerle sık sık adaletnameler çıkarıldıBunlarda ,kanunnamelerin hükümleri hatırlatılıp uygunsuzluklar sıralanır,alınacak önlemler birer buyruk olarak yazılırdıBu niteliğiyle adaletnameler ,reayanın artıürünü üzerinde merkezi otorite ile eşraf ve ayan arasındaki mücadelenin yansımasıydı Kaynak;AnaBritannica cilt 1 frmsinsinet için derlenmiştir __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır