11-12-2011
|
#2
|
Şengül Şirin
|
Cevap : Adaletname Hakkında Bilgi
Adaletname,Osmanlı padişahlarının topluma adil bir yönetim vaat eden fermanları Bilinen en eski adaletname I Selim tarafından 1516"da yayımlanmıştır
Osmanlı toplumunda "adalet" ,devlet ile reaya arasındaki ilişkileri düzenleyen başlıca ideolojik kavramdı Temelinde ,köylü ekonomisinden artık aktarımının ,küçük üreticileri bitkin düşürmeyecek bir ortalamada tutulması konusunda,yönetenler ile yönetilenler arasında varılmış fiili ve gerilimli bir uzlaşma yatıyordu Toprak kanunnameleri tarafından belirli miktar ,oran ve uygulamalara bağlanmış bu ortalamaların ya da uzlaşma sınırlarının keyfi olarak aşılması ise,"zulüm" demekti Ama askeri sınıf mensuplarının,yani irili ufaklı dirlik ya da tımar sahiplerinin köylü üzerinde önemli yetkilerle donatıldığı koşullarda,"adalet"in yanı sıra "zulüm"ün baş göstermesi de olağandı ve merkezi devlet bunu ancak frenlemeye çalışabilirdi İşte bu nedenlerle,çoğu padişah tahta çıktığı günlerde,saptadığı yolsuzluk ve aksaklıkları gidermek için adaletname yayınlanırdı Bu fermanlar ,halkın vergi yüküyle ezilmemesine,yasalara uyulmasına ve düzenin iyi işlemesine yönelik önlem ve buyrukları içerirdi Küçük köylü ekonomisinin fazla ezildiği durumlarda,birkaç yıl için vergi affı,tohumluk dağıtımı gibi canlandırıcı önlemler de söz konusu olurdu Adaletnameler ülkenin her yanına değil,haksızlık ve aksaklıkların yaygınlaştığının görüldüğü eyalete gönderilirdi Eyalet kadısı gelen adaletnameyi halka duyurur sicile de yazardı
17 ve 18 yüzyıllarda merkezi otoritenin sarsılması,taşrada yükselen güçlü eşraf ve ayanın,büyük çiftlik sahiplerinin ellerinde angarya uygulamasının baş göstermesi,olağan ve olağanüstü vergilerin toplanmasında büyük haksızlıkların ortaya çıkması,tımarlı sipahilerinin ,voyvoda ,subaşı,beylerbeyi gibi yöneticilerin halkı ezmeye başlamaları ,ezilen halkın göç etmesi ,eşkıyalığın artması,tefeciliğin yaygınlaşması gibi nedenlerle sık sık adaletnameler çıkarıldı Bunlarda ,kanunnamelerin hükümleri hatırlatılıp uygunsuzluklar sıralanır,alınacak önlemler birer buyruk olarak yazılırdı Bu niteliğiyle adaletnameler ,reayanın artıürünü üzerinde merkezi otorite ile eşraf ve ayan arasındaki mücadelenin yansımasıydı
Kaynak;AnaBritannica cilt 1 frmsinsi net için derlenmiştir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|
|
|