Cevap : Multipl Skleroz MS Hastalığı Belirtileri Nedenleri Tehşis ve Tedavi

**Şengül Şirin** · 09-03-2011

Beyin ve omuriliğin (merkezi sinir sisteminin) bir hastalığıdır

MS beynin görme, konuşma, yürüme gibi fonksiyonlar üzerindeki kontrol kabiliyetini bozar

“Multipl” denmesinin nedeni:

• Beyin ve omuriliğin bir çok farklı alanı etkilenir

• Belirtileri hafif ya da ağır olabilir

Aniden ortaya çıkabilir ya da kaybolabilir

“Skleroz” denmesinin nedeni:

• Hastalık beyin ve omuriliğin hasarlı alanlarında sklerozan plaklar, yani sertleşmiş dokular oluşturur

• Bir akıl hastalığı değildir

• Bulaşıcı değildir

• Henüz önlenebilir ya da tamamen tedavi edilebilir değildir

Multipl Skleroz hakkında bilinmesi gereken en önemli şey nedir?

Merkezi sinir sisteminin gençler arasında görülen yaygın bir hastalığıdır

MS’lilerin aileleri ve yakınlarından oluşan çok daha fazla sayıda kişi ise duygusal, maddi ve fiziksel zorluklarla karşı karşıyadır

Genç erişkinler MS’e yakalanma olasılığı en yüksek olanlardır; hem de hayatlarının en verimli yıllarında

Her yıl araştırma için dünyada milyonlarca dolar harcanmaktadır

En az bir o kadarı da yardım ve destek için harcanmaktadır

Hastalık nedeniyle kaybolan işgücü değeri ise faturayı ayrıca kabartmaktadır

MS’i daha yakından tanımakla MS’lilerin hayattan daha çok tad almalarını ve MS’ten daha az etkilenmelerini sağlayabilirsiniz

MS merkezi sinir sistemini nasıl etkiler?

Merkezi sinir sistemi sinirler boyunca vücudun çeşitli bölgelerine elektriksel mesajlar gönderen bir telefon santralına benzer

Bu mesajlar bilinçli ve bilinçsiz tüm hareketlerimizi kontrol eder

Multipl Skleroz mesajların düzgün bir şekilde iletilmesini bozar

Sağlıklı sinir liflerinin çoğu mesajların iletilmesini kolaylaştıran miyelin denen yağlı bir madde ile çevrelenmiştir

MS’de miyelin parçalanır ve miyelinin yerini nedbeleşmiş (sertleşmiş) doku alır

Bu da mesajın geçişini saptırır ya da tümden bloke eder

Vücut fonksiyonları kontrol edilemez hale gelir, çünkü:

• Mesajlar gerektiği gibi iletilemez

• Mesajlar yanlış bölgeye gider

Multipl Skleroz’a yol açan nedir?

Bu, tıbbın en büyük sırlarından biridir

• Sebep bilinmemektedir

• Bir tedavi bulunamamıştır

• Kimin MS’ye yakalanacağını önceden bilmek mümkün değildir

Bu konuda üç yaygın teori vardır:

I- Virüs Saldırısı

• Virüsler vücuda girdiklerinde vücut hücreleri içinde hızla çoğalırlar

Çoğu virüsler hızla bazı hastalık belirtilerine yol açar

Yavaş etkileyen belirli bazı virüsler ise daha sonra tekrar ortaya çıkarak yeni belirtilere yol açarlar

Diğer bazı yavaş etkili virüsler ise vücutta herhangi bir hastalığa yol açmadan önce aylar hatta yıllarca gizli kalabilirler

• MS bazı yavaş etkili virüsler tarafından meydana getirilebilir ya da bilinen bir virüse karşı gösterilen gecikmiş bir reaksiyon olabilir

II- Bağışıklık reaksiyonu

• Vücudumuz, virüsler ve bakteriler gibi hastalık etmenlerini yok eden ve doğuştan gelen bir savunma sistemine sahiptir

• Savunma sistemi geri tepebilir ve vücudun kendi hücrelerine saldırabilir

Buna “Oto-immun reaksiyon” denir

• MS, vücudun yanlışlıkla kendi dokusuna saldırdığı bir oto-immun reaksiyon sonucunda ortaya çıkmış olabilir

III- Kombinasyon

Hem virüsler hem de bağışıklık sistemi reaksiyonu MS’e yol açabilir

• Virüsler vücuda girdiğinde hücreler içinde gelişmeye başlarlar

• Vücudun savunma mekanizması hem virüslere karşı hemde vücudun kendi hücrelerine karşı tahrip edici olabilir

Kimler MS’e yakalanır?

MS hakkında bilmediğimiz o kadar çok şey vardır ki, kimin MS’e yakalanacağını tahmin edemeyiz

Gene de kimlerin MS’e yakalanma olasılığının daha yüksek olması hakkında şöyle bir tablo çizilebilir:

Genç erişkinler

Belirtiler genellikle 20-40 yaşları arasında ortaya çıkar

15 yaşın altında ve 50 yaşın üstünde nadiren görülür

Kadınlar

Kadınlar erkeklere göre daha fazla oranda MS’e yakalanırlar

MS hamilelikle ilgili değildir (MS’li hanımlar çocuk sahibi olabilirler)

Ilıman iklim kuşağında oturan insanlar

MS 40-60 derece güney ve kuzey enlemleri arasında sık görülür

Bir bölge Ekvator’a ne kadar yakınsa MS vakası da o kadar azdır

Sağlık şartlarının iyi olduğu bölgelerde yaşayan insanlar Bu bölgelerde MS vakası sık görülür

Muhtemelen bu bölgede yaşayan çocuklar MS’e karşı bağışıklık sağlayacak bazı faktörlere maruz kalmamaktadırlar

MS’in belirtileri çok çeşitlidir

• Kişiden kişiye değişir

• Aynı kişide zaman zaman değişebilir

Dikkat

Aşağıdaki belirtilenlerin her biri başka bir hastalıktan kaynaklanabilir

Doktorunuza mutlaka danışınız

MS belirtileri şunları içerir:

• Göz bozukluğu: Çift görme veya gözün irade dışı hareketi

• Vücudun herhangi bir bölgesinin kısmen veya tamamen felç olması

• Ellerin Titremesi

• Mesane ve kalın barsak kontrolunun kaybı

• Sendelenme veya denge kaybı

• Dilde peltekleşme gibi konuşma bozuklukları

• Aşırı halsizlik veya kendini alışılmamış biçimde yorgun hissetme

• Koordinasyon bozukluğu

• Uyuşma veya karıncalanma hissi

• Ayakların belirgin şekilde sürüklenmesi

Başlangıç belirtileri genellikle hafiftir ve tedavi edilmeden kaybolurlar

Fakat zaman ilerledikçe bunlar daha sık ve daha ağır olabilir

Tipik tablo akut belirtilerin görüldüğü kısa bir dönem ve bunu izleyen dönemde belirtilerin hafiflemesi ya da haftalar, aylar hatta yıllarca kaybolması şeklinde çizilebilir

Belirtiler sinir sisteminin tutulan bölgesine göre değişiklik gösterirler

Multipl Sklerozu ortaya çıkarmak zor olabilir

İlk belirtinin ortaya çıkışından kesin tanının konmasına kadar çoğunlukla yıllar geçebilir, çünkü:

İlk belirtiler o kadar hafiftir ki kişi bir doktora görünmez bile

Sinir sisteminin diğer hastalıkları da aynı uyarıcı belirtilerin bazılarını gösterirler

Gelişmiş tüm laborutuvar teknik imkanlarına rağmen MS’i kesin olarak gösteren ya da ekarte ettiren bir teknik yoktur diyebiliriz

1

Sinir sistemi hasarının belirtileri

Elde ve ayakta hissizlik veya titreme, ani güç kaybı veya felç ortaya çıkabilir (Bu durumda merkezi sinir sisteminin iki ya da daha çok bölgesi tutulmuş olmalıdır)

2

İyileşmeler ve kötüleşmeler

MS belirtileri diğer sinir sistemi hastalıklarından farklı olarak herhangi bir uyarı olmaksızın ortaya çıkabilir ve kendiliğinden iyileşmeler gösterebilir

MS lilerin çoğu tekrarlayan alevlenmelere rağmen aktif bir hayat sürerler ve hayata olumlu yönden bakmayı öğrenebilirler

MS uygun bir yaklaşımla ele alındığında şikayetler en aza indirgenebilir

FAKAT MS tanısı ümitsizliğe yol açmamalıdır

Çünkü çok az hastada ilerleyici ve ciddi komplikasyonlarla karşılaşılır

TEDAVİ

Halen MS için kesin bir tedavi yoktur

Fakat hastaların bağımsız, rahat ve üretken olmalarını sağlamak için çok şey yapılabilir

Genel vücut sağlığını korumak:

Herkes gibi MS’lilerin de aktivitelerini sürdürmeleri, besin değeri yüksek bir diyet uygulamaları, kendilerini iyi hissetmek ve dirençlerini korumak için yeterince dinlenmeleri gerekir

Enfeksiyonların, özellikle solunum veya idrar yolları enfeksiyonlarının anında tedavi edilmesi son derece önemlidir

Fizyoterapi

Egzersiz programları ve kasların çalıştırılması hastaların akut atak döneminin izlerini silmesine ve kas spazmlarının giderilmesine yardımcı olur

Barlar ve diğer yardımcı aletlerle yapılan çalışmalar bir çok hastanın kendine güvenini arttırır

Psikoterapi ve Danışmanlık

Kişisel ve grup terapileri hastalara ve ailelerine depresyon, korku ve MS’in yol açtığı sınırlamalarla mücadelede yardımcı olur

(Ne kadar süreceği belli olmayan iyileşme dönemleri bu hastalığa uyum sağlamayı özellikle güçleştirir)

Sürekli izleme

MS’in seyri önceden tahmin edilemez, gereksinimler ve sakatlıklar değişebilir

Bu nedenle sürekli tıbbi gözetim esastır

Ortaya çıkabilecek bütün tıbbi sorunlar MS’e bağlı olmayabilir

Ancak bir doktor belirtilerin tedavi gerektiren başka bir hastalığa bağlı olup olmadığını saptayabilir

PSİKO - SOSYAL YARDIM

Grup terapileri ortak problemlerin tartışılması ve çözümlerin karşılaştırılmasını sağlar, örneğin kişiler arası problemler, cinsel problemler, iş ya da toplum hayatındaki zorluklar gibi

Pratik yardım

Evin düzenlenmesi, taşınma, mesleki eğitim ve işe yerleştirme gibi konuları kapsar

MS’lilere ve ailelerine yardım için gelişmiş birçok ülkede MS dernekleri aşağıda sunulan hizmetleri gerçekleştirmektedir

Ümit ederiz ki derneğimiz kısa bir süre sonra örgütlenmesini tamamlayarak aşağıdaki yardımları MS’lilere sunabilecektir

BOŞ VAKİTLERİ DEĞERLENDİRME

Hobi toplantıları, spor çalışmaları, açık hava gezileri gibi faaliyetler birçok MS’li için eğlenme, arkadaşlık ve egzersiz olanağı sağlar

ARAŞTIRMA

MS’in sebebi, tedavisi ve önlenmesine ilişkin ARAŞTIRMALAR halkın ve özel kuruluşların desteğiyle sürmektedir

Miyelin incelenmekte,ve nasıl yapıldığı, MS’le nasıl değiştiği araştırılmaktadır

Doku bankaları MS hastalarından elde edilen ve laboratuar deneylerinde kullanılan doku ve örnekleri saklar

MS’in erken dönemlerinde tanınmasını sağlayacak teşhis yöntemleri geliştirilmektedir

Deneyler

MS’in nedenini bulma konusunda ümitlerimiz toplanan bilgiler sayesinde giderek artmaktadır

ÖYLEYSE NE YAPMALI

MS’lilerin ve onların ailelerine siz yardım edebilirsiniz

• MS hakkındaki gerçekleri öğrenin ve başkalarına da öğretin

• Gönüllü çalışmalar programına katılın ve MS hastaları için pratik yardımlar sağlayın

• MS derneğine gelir getirecek aktivitelere katılın, derneğe üye olun, kampanyalarda görev alın

• Fiziksel özürlü insanların toplumda yaşamasını kolaylaştıran yasaların çıkarılmasına destek verin

Örneğin, bütün halka açık yerlere rampaların ve asansörlerin konması

• Özürlülere uygun tuvaletlerin yapılması

• Özürlülerin toplu taşıma araçlarından faydalanması v

s

Böylece onlara kendi kendilerine yetme şansı verin!

09-03-2011	#2
Şengül Şirin	Cevap : Multipl Skleroz MS Hastalığı Belirtileri Nedenleri Tehşis ve Tedavi Beyin ve omuriliğin (merkezi sinir sisteminin) bir hastalığıdır MS beynin görme, konuşma, yürüme gibi fonksiyonlar üzerindeki kontrol kabiliyetini bozar “Multipl” denmesinin nedeni: • Beyin ve omuriliğin bir çok farklı alanı etkilenir • Belirtileri hafif ya da ağır olabilir Aniden ortaya çıkabilir ya da kaybolabilir “Skleroz” denmesinin nedeni: • Hastalık beyin ve omuriliğin hasarlı alanlarında sklerozan plaklar, yani sertleşmiş dokular oluşturur • Bir akıl hastalığı değildir • Bulaşıcı değildir • Henüz önlenebilir ya da tamamen tedavi edilebilir değildir Multipl Skleroz hakkında bilinmesi gereken en önemli şey nedir? Merkezi sinir sisteminin gençler arasında görülen yaygın bir hastalığıdır MS’lilerin aileleri ve yakınlarından oluşan çok daha fazla sayıda kişi ise duygusal, maddi ve fiziksel zorluklarla karşı karşıyadır Genç erişkinler MS’e yakalanma olasılığı en yüksek olanlardır; hem de hayatlarının en verimli yıllarında Her yıl araştırma için dünyada milyonlarca dolar harcanmaktadır En az bir o kadarı da yardım ve destek için harcanmaktadır Hastalık nedeniyle kaybolan işgücü değeri ise faturayı ayrıca kabartmaktadır MS’i daha yakından tanımakla MS’lilerin hayattan daha çok tad almalarını ve MS’ten daha az etkilenmelerini sağlayabilirsiniz MS merkezi sinir sistemini nasıl etkiler? Merkezi sinir sistemi sinirler boyunca vücudun çeşitli bölgelerine elektriksel mesajlar gönderen bir telefon santralına benzer Bu mesajlar bilinçli ve bilinçsiz tüm hareketlerimizi kontrol eder Multipl Skleroz mesajların düzgün bir şekilde iletilmesini bozar Sağlıklı sinir liflerinin çoğu mesajların iletilmesini kolaylaştıran miyelin denen yağlı bir madde ile çevrelenmiştir MS’de miyelin parçalanır ve miyelinin yerini nedbeleşmiş (sertleşmiş) doku alır Bu da mesajın geçişini saptırır ya da tümden bloke eder Vücut fonksiyonları kontrol edilemez hale gelir, çünkü: • Mesajlar gerektiği gibi iletilemez • Mesajlar yanlış bölgeye gider Multipl Skleroz’a yol açan nedir? Bu, tıbbın en büyük sırlarından biridir • Sebep bilinmemektedir • Bir tedavi bulunamamıştır • Kimin MS’ye yakalanacağını önceden bilmek mümkün değildir Bu konuda üç yaygın teori vardır: I- Virüs Saldırısı • Virüsler vücuda girdiklerinde vücut hücreleri içinde hızla çoğalırlar Çoğu virüsler hızla bazı hastalık belirtilerine yol açar Yavaş etkileyen belirli bazı virüsler ise daha sonra tekrar ortaya çıkarak yeni belirtilere yol açarlar Diğer bazı yavaş etkili virüsler ise vücutta herhangi bir hastalığa yol açmadan önce aylar hatta yıllarca gizli kalabilirler • MS bazı yavaş etkili virüsler tarafından meydana getirilebilir ya da bilinen bir virüse karşı gösterilen gecikmiş bir reaksiyon olabilir II- Bağışıklık reaksiyonu • Vücudumuz, virüsler ve bakteriler gibi hastalık etmenlerini yok eden ve doğuştan gelen bir savunma sistemine sahiptir • Savunma sistemi geri tepebilir ve vücudun kendi hücrelerine saldırabilir Buna “Oto-immun reaksiyon” denir • MS, vücudun yanlışlıkla kendi dokusuna saldırdığı bir oto-immun reaksiyon sonucunda ortaya çıkmış olabilir III- Kombinasyon Hem virüsler hem de bağışıklık sistemi reaksiyonu MS’e yol açabilir • Virüsler vücuda girdiğinde hücreler içinde gelişmeye başlarlar • Vücudun savunma mekanizması hem virüslere karşı hemde vücudun kendi hücrelerine karşı tahrip edici olabilir Kimler MS’e yakalanır? MS hakkında bilmediğimiz o kadar çok şey vardır ki, kimin MS’e yakalanacağını tahmin edemeyiz Gene de kimlerin MS’e yakalanma olasılığının daha yüksek olması hakkında şöyle bir tablo çizilebilir: Genç erişkinler Belirtiler genellikle 20-40 yaşları arasında ortaya çıkar 15 yaşın altında ve 50 yaşın üstünde nadiren görülür Kadınlar Kadınlar erkeklere göre daha fazla oranda MS’e yakalanırlar MS hamilelikle ilgili değildir (MS’li hanımlar çocuk sahibi olabilirler) Ilıman iklim kuşağında oturan insanlar MS 40-60 derece güney ve kuzey enlemleri arasında sık görülür Bir bölge Ekvator’a ne kadar yakınsa MS vakası da o kadar azdır Sağlık şartlarının iyi olduğu bölgelerde yaşayan insanlar Bu bölgelerde MS vakası sık görülür Muhtemelen bu bölgede yaşayan çocuklar MS’e karşı bağışıklık sağlayacak bazı faktörlere maruz kalmamaktadırlar MS’in belirtileri çok çeşitlidir • Kişiden kişiye değişir • Aynı kişide zaman zaman değişebilir Dikkat Aşağıdaki belirtilenlerin her biri başka bir hastalıktan kaynaklanabilir Doktorunuza mutlaka danışınız MS belirtileri şunları içerir: • Göz bozukluğu: Çift görme veya gözün irade dışı hareketi • Vücudun herhangi bir bölgesinin kısmen veya tamamen felç olması • Ellerin Titremesi • Mesane ve kalın barsak kontrolunun kaybı • Sendelenme veya denge kaybı • Dilde peltekleşme gibi konuşma bozuklukları • Aşırı halsizlik veya kendini alışılmamış biçimde yorgun hissetme • Koordinasyon bozukluğu • Uyuşma veya karıncalanma hissi • Ayakların belirgin şekilde sürüklenmesi Başlangıç belirtileri genellikle hafiftir ve tedavi edilmeden kaybolurlar Fakat zaman ilerledikçe bunlar daha sık ve daha ağır olabilir Tipik tablo akut belirtilerin görüldüğü kısa bir dönem ve bunu izleyen dönemde belirtilerin hafiflemesi ya da haftalar, aylar hatta yıllarca kaybolması şeklinde çizilebilir Belirtiler sinir sisteminin tutulan bölgesine göre değişiklik gösterirler Multipl Sklerozu ortaya çıkarmak zor olabilir İlk belirtinin ortaya çıkışından kesin tanının konmasına kadar çoğunlukla yıllar geçebilir, çünkü: İlk belirtiler o kadar hafiftir ki kişi bir doktora görünmez bile Sinir sisteminin diğer hastalıkları da aynı uyarıcı belirtilerin bazılarını gösterirler Gelişmiş tüm laborutuvar teknik imkanlarına rağmen MS’i kesin olarak gösteren ya da ekarte ettiren bir teknik yoktur diyebiliriz 1 Sinir sistemi hasarının belirtileri Elde ve ayakta hissizlik veya titreme, ani güç kaybı veya felç ortaya çıkabilir (Bu durumda merkezi sinir sisteminin iki ya da daha çok bölgesi tutulmuş olmalıdır) 2 İyileşmeler ve kötüleşmeler MS belirtileri diğer sinir sistemi hastalıklarından farklı olarak herhangi bir uyarı olmaksızın ortaya çıkabilir ve kendiliğinden iyileşmeler gösterebilir MS lilerin çoğu tekrarlayan alevlenmelere rağmen aktif bir hayat sürerler ve hayata olumlu yönden bakmayı öğrenebilirler MS uygun bir yaklaşımla ele alındığında şikayetler en aza indirgenebilir FAKAT MS tanısı ümitsizliğe yol açmamalıdır Çünkü çok az hastada ilerleyici ve ciddi komplikasyonlarla karşılaşılır TEDAVİ Halen MS için kesin bir tedavi yoktur Fakat hastaların bağımsız, rahat ve üretken olmalarını sağlamak için çok şey yapılabilir Genel vücut sağlığını korumak: Herkes gibi MS’lilerin de aktivitelerini sürdürmeleri, besin değeri yüksek bir diyet uygulamaları, kendilerini iyi hissetmek ve dirençlerini korumak için yeterince dinlenmeleri gerekir Enfeksiyonların, özellikle solunum veya idrar yolları enfeksiyonlarının anında tedavi edilmesi son derece önemlidir Fizyoterapi Egzersiz programları ve kasların çalıştırılması hastaların akut atak döneminin izlerini silmesine ve kas spazmlarının giderilmesine yardımcı olur Barlar ve diğer yardımcı aletlerle yapılan çalışmalar bir çok hastanın kendine güvenini arttırır Psikoterapi ve Danışmanlık Kişisel ve grup terapileri hastalara ve ailelerine depresyon, korku ve MS’in yol açtığı sınırlamalarla mücadelede yardımcı olur (Ne kadar süreceği belli olmayan iyileşme dönemleri bu hastalığa uyum sağlamayı özellikle güçleştirir) Sürekli izleme MS’in seyri önceden tahmin edilemez, gereksinimler ve sakatlıklar değişebilir Bu nedenle sürekli tıbbi gözetim esastır Ortaya çıkabilecek bütün tıbbi sorunlar MS’e bağlı olmayabilir Ancak bir doktor belirtilerin tedavi gerektiren başka bir hastalığa bağlı olup olmadığını saptayabilir PSİKO - SOSYAL YARDIM Grup terapileri ortak problemlerin tartışılması ve çözümlerin karşılaştırılmasını sağlar, örneğin kişiler arası problemler, cinsel problemler, iş ya da toplum hayatındaki zorluklar gibi Pratik yardım Evin düzenlenmesi, taşınma, mesleki eğitim ve işe yerleştirme gibi konuları kapsar MS’lilere ve ailelerine yardım için gelişmiş birçok ülkede MS dernekleri aşağıda sunulan hizmetleri gerçekleştirmektedir Ümit ederiz ki derneğimiz kısa bir süre sonra örgütlenmesini tamamlayarak aşağıdaki yardımları MS’lilere sunabilecektir BOŞ VAKİTLERİ DEĞERLENDİRME Hobi toplantıları, spor çalışmaları, açık hava gezileri gibi faaliyetler birçok MS’li için eğlenme, arkadaşlık ve egzersiz olanağı sağlar ARAŞTIRMA MS’in sebebi, tedavisi ve önlenmesine ilişkin ARAŞTIRMALAR halkın ve özel kuruluşların desteğiyle sürmektedir Miyelin incelenmekte,ve nasıl yapıldığı, MS’le nasıl değiştiği araştırılmaktadır Doku bankaları MS hastalarından elde edilen ve laboratuar deneylerinde kullanılan doku ve örnekleri saklar MS’in erken dönemlerinde tanınmasını sağlayacak teşhis yöntemleri geliştirilmektedir Deneyler MS’in nedenini bulma konusunda ümitlerimiz toplanan bilgiler sayesinde giderek artmaktadır ÖYLEYSE NE YAPMALI MS’lilerin ve onların ailelerine siz yardım edebilirsiniz • MS hakkındaki gerçekleri öğrenin ve başkalarına da öğretin • Gönüllü çalışmalar programına katılın ve MS hastaları için pratik yardımlar sağlayın • MS derneğine gelir getirecek aktivitelere katılın, derneğe üye olun, kampanyalarda görev alın • Fiziksel özürlü insanların toplumda yaşamasını kolaylaştıran yasaların çıkarılmasına destek verin Örneğin, bütün halka açık yerlere rampaların ve asansörlerin konması • Özürlülere uygun tuvaletlerin yapılması • Özürlülerin toplu taşıma araçlarından faydalanması vs Böylece onlara kendi kendilerine yetme şansı verin! __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır