05-15-2011
|
#2
|
Şengül Şirin
|
Cevap : And Dağları -Andlar - Los Andes
Sistem ekseninin doğuya yönelmesiyle Arjantin ile Şili arasında doğal bir sınır oluşturan Orta Andlar,başlar Burada sıradağlar genişler ve daha da yükselirBuzullar seyrekleşirbitki örtüsü ortadan kalkar,Güneyden gelen yanardağlar zinciri,Santiago"nun doğusundaki Tupungato ( 6650 m) ile son bulurAconcagua ( 6959 m) Batı Yarımkürenin en yüksek doruğunu oluştururSıradağlar Tres Croces ( 6356 m)doruğundan sonra alçalmaya başlarve yerini Arjantin"de Puna,Şili"de Atacama,Bolivya"da Altiplano diye anılan yüksek platoya bırakırBolivya ve Peru"da bu platoyu Doğu Cordillera ve Batı Cordillera çevrelerBu iki sıradağ arasında diplerindeki tuz yataklarından dolayı salare denen çöküntüler yer alırBatı Cordillera bir süre sonra kuzeybatıya yönelerek yumuşak bir eğimle Atacama ve Antofagasta çölleri ile Peru"nun güney kıyılarına inerDaha alçak olan ve geniş bir lav yatağı üstünde yer alan Doğu Cordillera,dik bir eğimleakan ırmaklarla parçalanmıştırCordillera Real denen kuzey kesiminde Illimani ve Illampu gibi doruklar bulunurDoğu Cordillera,Bolivya"ya girdikten sonra kuzeye doğru genişbir yarım ay çizerek dünyanın en büyük iç havzalarından Altiplano"yu içine alırPlatonun ortasında büyük çöküntünün kuzey ucunda dünyanın ulaşıma elverişli en yüksek gölü Titicaca ( uzunluğu 177 km) bulunurBatı Cordillera ,Peru kıyıları boyunca uzanırken,Cordillera Real engebeli,Nudo de Vilcanota dağ kütlesi ile son bulurDaha sonra derin bir uçurumla birbirlerinden ayrılan Carabaya ve Vilcanota sıradağları ve daha batıda Vilcabamba Cordellerası ortaya çıkarBu üç sıradağın arasında ırmakların aşındırarak oluşturdukları çok derin kanyonlar vardırVilcabambaların batısındaki Apurtimac Irmağı Batı yarıkürenin en derin kanyonlarından birinde akar
Eskiden Nudo ve Vilcanota,Pasco ve Loja"da düğümlenen üç ayrı sıradağ
olarak tanımlanan Peru Andları,günümüzde sıradan bir plato,olarak kabul edilmemektedirBu sıradağlar aslında yerkabuğu hareketleri ve büyük ırmakların aşındırması sonucu oluşmuşturÇok sayıda küçük gölle kaplı yüksek ve geniş bir plato olan Nudo de Pasco"nun kuzeyinde,dar bir platoyla Cordillera Negra"dan
ayrılan ve üzerinde dorukları sürekli karla kaplı bulunan Cordillera Blanca uzanırAndların en yüksek doruklarında olan ve üzerindeki buzulların çözülmesi sık sık doğal afetlere yol açan Huascaran da ( 6768 m) buradadırBatı ve Orta Cordillera arasında akan Maranon Irmağı,bir süre sonra kuzeydoğuya yönelerek Amazon Havzasına açılan enlemesine dar geçitler ( pangos) yöresine varırHayo Huallaga Irmağı ile Orta Cordillera"dan ayrılan Doğu Cordillera da Amazon Havzasında sona erer
Aşınmış bir yüksek dağ kütlesi olan Nudo de Loja da başlayan Ekvador Andlarıiki yanardağ zinciri ile çevrilmiş geniş bir plato görünümündedirDaha genç ve alçak olan Batı Cordillera da 19daha yaşlı ve yüksek Doğu Cordillerada 20 yanardağ vardırBol yağış alan dış yamaçlar sık bir bitki örtüsüyle kaplıdırYakın zamanlarda Ekvador"un doğusundaki sık ormanlarda çok eski alüvyon oluşumlu alçak ve kesintili bir sıradağın daha bulunduğu belirlenmiştirDaha kuzeyde Kolombiya"daki ırmak sisteminin merkezi olan Nudo de Pasto yanardağ kütlesinin yer aldığı Macizo Central Colombiano başlar
Kaynak;AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|
|
|
|