Afrika"da sömürge yönetimi

SÖMÜRGE YÖNETİMİ

Afrika tarihinin 20 yüzyılın ilk yarısındaki en belirgin özelliği, Avrupalı sömürgeci devletlerin çizdiği sınırlar içinde Afrika uluslarının doğmasıydıİki büyük savaş arasındaki dönemde Avrupa devletlerinin çabası, yönetimleri altındaki alanları genişletmek ve ekonomik gelişmeyi sağlamaktıAma tüm kademelerini Avrupalıların doldurduğu bir bürokrasi çok pahalıya mal olacaktıBöylece Avrupalıların üst kademelerde kalarak öteki kademelerde yerli siyasal güçleri kullanacağı bir karma sistem geliştirildiİngiliz bölgelerinde bu sisteme "dolaylı yönetim" adı verildiSistemin en gelişmiş uygulaması Nijerya'nın kuzeyinde görüldüÖteki devletler de başka adlar altında gene aynı yola gittilerDevlet giderlerini kısma gereksinimi fiili yetkinin Afrikalı yerel önderlere devredilmesini zorunlu kıldı

Dört Fransız sömürgesi 1895'te Fransız Batı Afrikası adıyla federal bir çatı altında birleşmişti1902'de federasyonun merkezi Dakar'a taşındıFransız Ekvator Afrikası da 1910'da federatif devlet biçimini aldı2Dünya Savaşı sırasında Batı Afrika Vichy hükümetine sadık kalırken, Ekvator Afrikası General de Gaulle'ü izlediEkvator Afrikası, de Gaulle'ün askeri hazırlıkları için bir üs görevi gördü; burada kurulan havaalanları Kuzey Afrika ve Hindistan cepheleri ile ABD arasında ikmal noktaları olduVichy hükümetinin denetiminde bulunan ve stratejik önemi nedeniyle "Atlas Okyanusunun Cebelitarığı" diye adlandırılan Dakar'a yönelik İngiliz harekâtı başarısız kaldıKıtanın doğu yakasında, Madagaskar'ın kuzeyinde gene Vichy denetiminde bir üs olan Diego-Suarez ise 1942'de İngilizlerce ele geçirildi, daha sonra Fransızlara devredildi

Fransa, Rusya, İngiltere ve İtalya arasında 1915'te Londra'da imzalanan bir antlaşma, İngiltere'yle Fransa'nın savaş sonunda Afrika'daki sömürge topraklarını Almanya aleyhine genişletmesi halinde, İtalya'nın hak ve taleplerinin gözetileceği güvencesini içeriyorduBu güvence Eritre, Somali ve Libya sınırlarında İtalya lehine yapılabilecek düzeltmeleri de kapsıyordu1919'da Fransa bu antlaşma doğrultusunda Tunus sınırındaki bir toprak parçasını İtalyan denetimindeki Libya'ya bırakırken, Tunus'ta yerleşmiş İtalyanlara da özel ayrıcalıklar tanıdıAynı çerçevede İngiltere de Libya'ya Mısır sınırından toprak bıraktı1925'te bir başka antlaşmayla stratejik Cegbub Vahası İtalyanlara bırakıldıAfrika'nın doğusunda da İtalyan topraklarına ekler yapıldıAma İtalya bunlarla yetinmedi1922'den sonra faşist hükümet Libya'nın sulanabilir tüm topraklarını İtalya'dan getirdiği köylülerle sömürgeleştirmeye giriştiİtalya ayrıca Etiyopya karşısında 1896'da uğradığı yenilginin öcünü almayı da tasarlıyorduİngilizlerle Fransızların Eritre ve Tibesti bölgelerinden İtalyan Somalisi'ne ve Libya'ya toprak aktarması da İtalya'yı durduramadıİtalya 1935'te Etiyopya'ya saldırdı, Milletler Cemiyeti'nin ekonomik yaptırımlarına karşın işgal sonuna kadar götürüldüYeni kazanılan topraklar Eritre ve Somali'yle birlikte İtalyan Doğu Afrikası'nı oluşturdu

2Dünya Savaşı durumu değiştirdiMihver'in Süveyş Kanalını ele geçirememesi İtalyan Doğu Afrikası'nın soyutlanmasına yol açtı ve sonunda bölge İngilizlerin eline geçtiAlman birliklerinin 1942'de Kuzey Afrika'dan çıkartılmasından sonra İtalya da Libya'yı kaybettiİtalya'nın Afrika toprakları savaştan sonra BM sorumluluğuna verildi1951'de Libya bağımsız devlet oldu1952'de Eritre Etiyopya'ya katıldıSomaliland ise 1950'de somali adıyla bağımsız devlet konumunu kazandı





Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsinet için derlenmiştir

__________________