Selçuklu devrinde ticari yol ağı üzerinde kervanların akşamları güvenli bir şekilde konaklamaları için sultan hanı da denilen kervansaraylar yapılmıştır
Büyük ticaret yolları üzerinde kurulmuş olan Selçuklu kervansaraylarının aralarındaki uzaklıklar, deve yürüyüşü ile günde dokuz saat, yani 40 kilometre esas tutularak saptanmıştır
Çevrelerindeki yüksek duvarlarla korunan ve barış zamanlarında pazaryeri olarak da iş gören bu kervansaraylar savaşta kale olarak da kullanılırdı
Selçuklu kervansarayları üç genel tipe uygun olarak yapılmışlardır
Bunlar, yazlık denilen avlulu, kışlık denilen kapalı ve her iki türün birleştirilmesinden oluşan karma tiplerdir
Osmanlı İmparatorluğu döneminde şehirlerdeki hanlar ticaret ve konaklamak için yapılmış gelir getirici vakıf yapılarıdır
AFYON-ÇAY-TAŞHAN
Taş Medresenin doğu cephesinin karşısında bulunan Taşhan (Ebul Mücahit Yusuf Hanı), kitabesine göre III
Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında, Ebul Mücahit Yusuf Bin Yakup tarafından Taş Medresenin Mimarı Oğul Bey Bin Muhammed'e 677 H
(1278 M
) yılında yaptırılmıştır
Günümüzde kapalı bölümü ayakta kalan hanın avlusu da bulunmaktaydı
Kare planlı kapalı bölümün tam ortasında kubbeli bir kısım vardır
Kubbede tuğla kullanılmıştır
İç mekandan kesme taştan yapılmış ayakları birleştiren kemerler üzerindeki üst örtüyü oluşturan tonozlar moloz taştır
Hanın üzeri toprak dam ile örtülüdür
Moloz taştan inşa edilmiş olan hanın portali ise kesme taştan inşa edilmiştir
AKSARAY SULTAN HANI
Aksaray-Konya karayolu üzerinde bulunan Sultanhanı Selçuklu Sultanı"Alaaddin Keykubat" tarafından H
626-M1229 tarihinde inşa ettirilmiştir
İnşa ettirildiği tarihten kısa bir süre sonra yanmış
Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında mütevelli Seraceddin Bin Ahmet Bin El Hasan tarafından onarılmıştır
İpek yolu üzerinde bulunan, kervanların güvenli bir şekilde konaklamasını sağlayan kervansaray Türkiye'deki örneklerin en büyüğüdür
Zaman zaman Moğol istilasına karşı Selçuklular tarafından kale amaçlı kullanılmıştır
Han kışlık ve yazlık olmak üzere açık ve kapalı iki kısımdan oluşmaktadır
Hana doğu cephesinde muhteşem bir portalden girilir
İnce bir işçiliğe ve anıtsal bir görünüme sahip olan yapıda, kapalı kısma girişi sağlayan portal daha sadedir
İleri taşan mermer portal ve köşelerdeki kulelerle 50 metre genişliğindeki cephe abidevi bir görünüştedir
Açık avlunun ortasında bulunan köşk mescid dört kemer üzerine oturtulmuştur
Avlu kapısındaki kitabesine göre binanın mimari Muhammed Bin Havlan El-Dimaskı'dır
ADANA-CEYHAN-KURTKULAĞI KERVANSARAYI
Kervansaray 17
yüzyılda Hüseyin Paşa tarafından yaptırılmıştır
Yapı daha sonra Mimar başı Mehmet Ağa tarafından onarılmıştır
Yapı 45
75x23
60 m
boyutlarında enine dikdörtgen planlıdır
İçte iki sıra halinde uzanan ayaklar birbirine sivri kemerle bağlanmıştır
Ayaklar ve sivri kemerler de yapının üzerini örten beşik tonozları taşımaktadır
Duvarlar yonu taşı kaplıdır
Duvarlar kuzey ve güney cephelerde payandalarla desteklenmiştir
Yapının giriş kapısı doğu cephede yer almaktadır
AFYON-İHSANİYE-DÖĞER KERVANSARAYI
Döğer kervansarayı 15
yüzyılda Sultan II
Murat döneminde inşa edilmiştir
Yapı enine dikdörtgen planlıdır
Toplam uzunluğu 56
50
m
dir
Bitişik iki ayrı bölümden oluşmaktadır
Birinci bölüm iki katlıdır
Duvarlar yonu taşı kaplıdır
Uzun duvarlara bitişik ayaklar birbirine kemerlerle bağlanmış ve üzerleri çapraz tonozlarla örtülüdür
İkinci katta yer alan odalar kubbe ile örtülüdür
Bu odalardan biri mescit olarak düzenlenmiştir
İkinci bölüm tek katlı ve duvarlar moloz taş örgülüdür
İçte yer alan dört ayak birbirlerine kemerle bağlanmış ve üzerleri beşik tonozla örtülüdür