Cevap : Bakteriler

Bakteriler, monera aleminde yer alır ve prokaryot hücreli canlılardır
Hollandalı bir kumaş tüccarı olan Leeuwenhoek´un en büyük merakı, çıplak gözle görülmeyecek kadar küçük nesneleri kendi yaptığı merceklerle incelemekti Bazıları bir toplu iğne başı büyüklüğünde olan bu küçük ama güçlü mercekler nesneleri 200 kez büyüte biliyordu


Leeuwenhoek bu merceklerle önce durgun bir sudaki küçük hayvancıkları, ardından daha küçük olan bakterileri görmeyi başardı
Daha sonra kendi tükürüğündeki bakterileri gözlemleyerek şekillerini çizen Leeuwenhoek , böylece yepyeni bir, alemi gözle görülmeyen canlıların dünyasını keşfetmiş oldu ve bu görüş alanında hareket eden çeşitli küçük organizmalar bulunduğunu görerek hayret etmiş heyecanlanmış ,gördüklerini hemen İngiliz Kraliyet Bilim derneğine bildirmiştir

Leeuwenhoek’un bu görüşü yeryüzünde gözle görülmeyen bir canlılar aleminin bulunduğunu ortaya koymuştur Bu alem bakterilerdir Bununla beraber mikroskobun keşfi ile bilim adamlarının bakteriler üzerinde çalışmaya başlamaları arasında çok uzun zaman geçmiş, Yunanca küçük çubuk anlamına gelen bakteri (bacterium) kelimesi bilim sözlüğüne ancak 19 yüzyılda geçmiştir

19yüz yıl ve daha önceleri birçok hastalıkların hasta olan insanların vücutlarından çıkan irin ,kan… gibi sıvılarla bulaştığına inanılıyordu 19 yüzyılın son yarısında başta Louis Pasteur ve Robert Koch olmak üzere bir çok bilginin araştırmaları sonucunda, bulaşıcı hastalıkların sebeplerinin mikroskobik organizmalar olduğu anlaşılmıştır Bu araştırmalardan anlaşılmıştır ki, her hastalık özel bir bakteri tarafından meydana gelmektedir
Bakteriler ne bitki nede hayvandırlar Mikroskobun bulunmasından önce yeryüzündeki bütün canlılar bitkiler ve hayvanlar diye iki ana guruba ayrılıyordu Bu gurupların her ikisiyle de ortak özelikleri olmayan yeni canlıların varlığı anlaşılınca, bütün bu mikro organizmalar, yani mikroskobik canlılar ayrı bir alemde toplandı Ama hücrenin iç yapısını inceleme olanağı veren çok daha küçük mikropların geliştirilmesinden sonra bütün tek hücreli canlıların aynı yapıda olmadığı anlaşıldı ve yeni bir sınıflandırma gerektibu sınıflandırmaya göre bakteriler bütün çok hücreli hayvanların, bitkilerin ve mantarların yanı sıra hayvanlara benzeyen tek hücrelilerin toplandığı ökaryot (eukaryote)üst aleminden prokaryot (prokaryate) üst aleminin üyeleri sayılır


BAKTERİLERİN GENEL ÖZELİKLERİ


Bakteriler ışık mikroskobu ile görülebilecek kadar küçük canlılardır Büyüklükleri mikron ile ölçülür Genelikle 2-10 mik-ron boyunda, 1-2 mikron genişliğinde olabilir Bütün bakteriler son derece küçüktür 10 bin tanesi yan yana dizildiğinde yaklaşık 2,5 cm ‘yi bulur Genelde bu bakteri dizisini kolay kolay göremezsiniz , çünkü bu minik canlıların çoğu renksizdir Bu yüzden bakterileri mikroskopta inceleye bilmek için, ortama özel boyalar katarak renklendirmek gerekir

Bakteriler iki hücre örtüsüne sahiptir İç kısımda hücre zarı bulunur;hücre zarının üstünde proteğin, karbonhidrat ve yağlardan oluşan hücre duvarı (= çeper) vardır Bazı bakterilerde hücre duvarına ek olarak, polisakaritlerden oluşmuş, koruyucu bir kapsül bulunur
Bakteri sitoplazmasının birleşimindeki maddeler ökaryot hücrelerin sitoplazmasına benzer Sitoplazmanın %90’nı sudur Sitoplazma içinde RNA, DNA, glikojen, proteğin yağ tanecikleri, ribozomlar görülür Mitokondri, çekirdek, endoplazmik retikulum, golgi aygıtı gibi zarla çevrili özel yapılar yoktur Oksijenli solunum yapan bakterilerde mezozom denilen zar katlantıları vardır Mezozom,ökaryat hücrelerdeki mitokondrinin görevini yapar Solunum enzimleri mezozom zarlarında ve stoplazmada bulunur Kalıtım maddesi, çekirdek alanı denilen kısımda halkasal yapıda olan DNA molekülünden ibarettir Bakteri DNA’sının üzerinde proteğin kılıf yoktur Bakteri stoplazmasında, bakteri DNA’sından daha küçük yapılar da vardır Plazmik denilen bu DNA halkalarının sayısı 1-10 arasında değişir Bakterinin antiboyotiğe yada kimyasal maddeye kazandığı direnç gibi kromozom ile ilgili olmayan özellikler, bir bakteriden diğer bakteriye plazmit ile taşınabilmektedir Plazmitlerin üreme ile ilgisi yoktur


Bazı bakterilerin suda aktif hareketi, kamçı denilen uzantılarla sağlanır Yuvarlak bakterilerde kamçı yoktur, hareketleri pasiftir Daha çok çubuk ve spiral bakteriler kamçılıdır Bakteriler toz parçacıklarına su damlacıklarına tutunarak havada ve suda uzak mesafelere taşınabilir


Uygun olmayan ortamlarda bazı bakterilerde ısıya, kuraklığa dayanıklı endospor oluşur Endospor, üremede görevli değildir Olumsuz koşullara dayanıklılığı olan metobolizmesı yavaşlamış yapılardır Şartlar uygun olduğunda endospardan tekrar bakteri oluşur Birçok bakteri 100ºc’ta ölür; fakat endosparlar ölmez Bazı endosparlar 121ºc’ta , 15 dakika kalırsa ölür


BAKTERİLERDE ÇOĞALMA


Bakteriler ikiye bölünerek çoğalır Eğer ortamda yeterince besin varsa ve bütün koşullar uygunsa bir tek bakteriden 15 saat içerisinde birmilyon bakteri üreyebilir Ama bu bölünme hep aynı hızla sürmez Çünkü hem ortamdaki besin bu kadar büyük bir koloniye yetmez hemde bölünme sırasında açığa çıkan asitler bakterilerin üremesini durdurur Bakteriler eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki şekilde çoğalır


Bakterilerin eşeysiz üremeleri:


Enine bölünme ile olur İki bölünme arasındaki evre çok kısadır ve bakterilerin hızla çoğalmasına neden olur Uygun şartlarda 20-25 dakikada bölünerek çoğalırlar
Bakterilerde eşeyli üreme (Konjugasyon): Bazı bakteriler kalıtım maddesinin bir kısmını aynı türden diğer bir bakteriye aktarabilirler Buna Eşeyli Üreme denir Bakteriler eşeyli üreme ile yen gen üzerine sahip oldukları için daha dayanıklı formlar meydana gelebilir


BAKTERİLERİN YAPISI:


Bakterilerde daha kompleks bir yapıya malik olan bitki ve hayvan hücrelerinde olduğu gibi tipik bir çekirdek yoktur Bilindiği gibi bitki ve hayvan hücrelerinde çekirdekde bir veya iki çekirderçik vardır ve bir çekirdek zarıyla çevrilidir Mitoz yolu ile bölünürler Bakterilerde ise çekirdekçik, çekirdek zarı yoktur ve tipik bir mitoz görülmez Fakat kalıtım materyalinin iletimi için özel bir mekanizme vardır


Bakterilerde de kalıtımı tayin eden genlerin bulunduğu bu genlerin de diğer organizmalarının kromozomlarında olduğu gibi (Bir tespih veya boncuk dizisi şeklinde sıralandığı sanılmaktadır Bugün kompleks canlı hücrelerde DNA’nın kalıtım materyelini taşıdığını biliyoruz Eğer iyi boyanmış bakteriler dikkatle incelenirse, DNA moleküllerinin kuvvetle boyanan bir veya iki yapı halinde hücrelerde toplanmış oldukları görülür Bakterilerin bölünmesinden kısa bir zaman önce bu DNA yapıları kendilerini eşler ve oğul hücrelere eşit olarak geçerler Bu durumda DNA yapıları bölünen komleks hücrelerdeki eşlenen kromozomlara benzemektedirler Bu gün bakteri kromozomları elektron mikroskobu ile daha iyi gözlenebilmektedir


Yine elektron mikroskobu ile yapılan incelemede, bakteri hücrelerinde küçük kofullar, ribozomlar ve depo edilmiş besin taneleri görülür


Bütün hücreler gibi bakterilerin yapısında su önemlidir Bakteri hücrelerinin %90’ı sudur Erimiş maddelerin hücrenin içine veya dışına geçişi hücre zarı tarafından düzenlenir Hücre solunumu bakımından önemli olan enzimleri taşıyan mitokondrilere bakterilerde rastlanmıştır Bazı bakteri türlerinde enzimler hücre içine dağılmış veya hücre zarına yerleşmişlerdir Bakteri hücrelerinin zarları protein ve karbonhidratlardan meydana gelmiş kompleks bir yapıdır Bu güne kadar bitkilerde olduğu gibi sülüloza rastlanmıştır Ayrıca verem basilleri gibi bazı bakterilerde hücre zarını çevreleyen muma benzeyen yapışkan bir kapsülde bulunur


Bakterilerin Hareketi:


Bakteriler pasif veya aktif olarak hareket ederler Pasif hareketli bakterilerin bulunduğu sıvı ortamda sıvının hareketine göre yer değiştirmesi demektir Fakat birçok bakteriler ince uzun iplikçiklere (bunlara sil de denir) benzer kamçılar sayesinde aktif olarak hareket ederler Kamçıların ucu hücrenin stoplazması içine gömülmüştür Bakterilerin kamçıları ancak özel bir şekilde boyandıktan sonra görülebilir Kamçılar bazı bakterilerde bir tane bazılarında birden fazla demet halinde Lafotriks bazılarında da hücrenin her tarafından çıkmış Peritriks olarak bulunur


Bakterilerin üremesi:


Bakteriler ekseriyetle bölünme ile ürerler Elverişli şartlarda hücreler tahmini olarak 20 dakikada bir defa bölünürler Şartların bozulmadığı farzolunursa 24 saatte bir bakteriden 200 ton ağırlığında bakteri meydana geleceği anlaşılır Fakat besinsizlik ve bakterilerin salgıladıkları zehirler, ortamı elverişsiz hale getirdiğinden, bu değer hiçbir zaman bulunmaz Birçok bakterilerde böyle hallerde spor meydana getirirler: Hücre suyunu kaybeder, plazma büzülür ve kendine dayanıklı yeni bir zar yapar Sporun oluşu sona erdiği zaman hücrenin zarı erir ve spor serbest kalır Sporlar elverişli şartlarda 100-120º ve 250ºde Sıcaklığa, kurumaya birçok zehirli maddelere belirli bir müddet dayanabilirler Bundan anlaşılır ki, sporlanma bazı bakterilerin neslinin korunması için alınmış bir tedbirdir Hava ile her tarafa yayılan sporlar elverişli şartlarda çimlenir ve tekrar faaliyetlerine başlar

__________________