Cevap : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

**Şengül Şirin** · 12-21-2010

Madde 32
Mahkeme’nin yargı yetkisi

1

Mahkeme’nin yargı yetkisi, 33

, 34

ve 37

maddeler uyarınca kendisine intikal eden, işbu Sözleşmenin ve protokollarının yorumu ve uygulanmasına ilişkin tüm konuları kapsar

2

Mahkeme’nin yargı yetkisinin olup olma dışı hakkında ihtilaf durumunda, karar Mahkemeye aittir

Madde 33
Devlet başvuruları

Her Yüksek Sözleşmeci Taraf işbu Sözleşme ve protokolları hükümlerine vaki ve kendisinin diğer Yüksek Sözleşmeci Tarafa isnat edilebileceğine kanaat getirdiği herhangi bir ihlalden dolayı Mahkeme’ye başvurabilir

Madde 34
Kişisel başvurular

İşbu Sözleşme ve Protokollarında tanınan hakların Yüksek Sözleşmeci Taraflardan biri tarafından ihlalinden zarar gördüğü iddiasında bulunan her gerçek kişi, hükümet dışı her kuruluş veya kişi grupları Mahkeme’ye başvurabilir

Yüksek Sözleşmeci Taraflar bu hakkın etkin bir şekilde kullanılmasına hiçbir suretle engel olmamayı taahhüt ederler

Madde 35
Kabul edilebilirlik koşulları

1

Uluslararası Hukukun genel olarak kabul edilen prensiplerine göre, ancak iç hukuk yollarının tüketilmesinden sonra ve kesin karardan itibaren altı aylık süre içinde Mahkeme’ye başvurulabilir

2

Mahkeme, 34

madde uyarınca sunulan herhangi bir kişisel başvuruyu aşağıdaki hallerde kabul etmez:
a) Başvuru imzasız ise veya;
b) Başvuru Mahkeme tarafından daha önce incelenmiş veya uluslararası diğer bir soruşturma veya çözüm merciine sunulmuş başka bir başvurunun konusuyla esas itibariyle aynı ise ve yeni olaylar içermiyorsa

3

Mahkeme, 34

madde uyarınca sunulan herhangi bir kişisel başvuruyu işbu Sözleşme ve Protokolları hükümleri dışında kalmış, açıkça dayanaktan yoksun veya başvuru hakkının suistimali mahiyetinde telakki ettiği takdirde, kabul edilemez bulur

4

Mahkeme işbu maddeye göre kabul edilemez bulduğu her başvuruyu reddeder

Yargılamanın her aşamasında bu karar verilebilir

Madde 36
Üçüncü tarafın müdahalesi

1

Daire ve Büyük Daire önündeki tüm davalarda, vatandaşlarından birinin başvuran taraf olması halinde, Yüksek Sözleşmeci Tarafın yazılı görüş sunma ve duruşmalarda bulunma hakkı vardır

2

Mahkeme Başkanı, adaletin doğru sağlanabilmesi amacıyla, yargılamada taraf olmayan herhangi bir Yüksek Sözleşmeci Tarafı yazılı görüş sunma veya duruşmalarda taraf olmaya davet edebilir

Madde 37
Başvurunun kayıttan düşmesi

1

Yargılamanın herhangi bir aşamasında, Mahkeme, aşağıdaki sonuçlara varılması halinde başvurunun kayıttan düşürülmesine karar verebilir

a) Başvuru sahibi başvurusunu takip etme niyetinde değilse; veya;
b) Sorun çözümlenmişse veya;
c) Başka herhangi bir nedenden ötürü, başvurunun incelenmesine devam edilmesi hususunda artık haklı bir gerekçe görmezse

Ancak işbu Sözleşme ve Protokollarında tanımlanan insan haklarına riayet gerektiriyorsa, Mahkeme başvurunun incelenmesine devam eder

2

Mahkeme koşulların haklı kıldığı kanısına varırsa, bir başvurunun eski haline döndürülmesini kararlaştırabilir

Madde 38
Davanın incelenmesi ve dostane çözüm süreci

1

Mahkeme, kendisine gelen başvuruyu kabul edilebilir bulduğu takdirde,
a) Olayları saptamak amacıyla, tarafların temsilcileriyle birlikte başvuruyu incelemeye devam eder ve gerekirse, ilgili Devletlerin, etkinliği için gerekli tüm kolaylıkları sağlayacakları bir soruşturma yapacaktır;
b) İşbu Sözleşme ve Protokollarında tanımlanan şekliyle İnsan Haklarına saygı esasından hareketle, davanın dostane bir çözüm ile sonuçlandırılması için ilgili taraflara hizmet sunmaya hazır olacaktır

2

“1

b” hükümlerine göre yürütülen süreç gizlidir

Madde 39
Dostane çözüme varılması

Dostane çözüme varılırsa, Mahkeme olaylarla ve varılan çözümle sı-nırlı kısa açıklamayı içeren bir karar vererek başvuruyu kayıttan düşürür

Madde 40
Duruşmaların kamuya açık olması ve belgelere ulaşabilme

1

Mahkeme istisnai durumlarda aksini kararlaştırmadıkça, duruşmalar kamuya açıktır

2

Mahkeme Başkanı aksine karar vermedikçe, Yazı İşleri Müdürüne emanet edilen belgeler kamuya açıktır

Madde 41
Hakkaniyete uygun tatmin

Mahkeme işbu Sözleşme ve protokollarının ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci Tarafın iç hukuku bu ihlali ancak kısmen telafi edebiliyorsa, Mahkeme, gerektiği takdirde, hakkaniyete uygun bir surette, zarar gören tarafın tatminine hükmeder

Madde 42
Dairelerin kararları

Dairelerin kararları, 44

maddenin 2

fıkrası hükümleri uyarınca kesinleşir

Madde 43
Büyük Daireye gönderme

1

Bir Daire kararının verildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde, dava taraflarından her biri, istisnai durumlarda, davanın Büyük Daireye gönderilmesini isteyebilir

2

Büyük Daire bünyesinde beş yargıçtan oluşan bir kurul, dava Sözleşme ve protokollarının yorumuna ya da uygulanmasına ilişkin ciddi bir sorun doğuruyorsa ya da genel nitelikli ciddi bir konu teşkil ediyorsa, istemi kabul eder

3

Kurul istemi kabul ederse, Büyük Daire bir hüküm ile davayı sonuçlandırır

Madde 44
Kesin hükümler

1

Büyük Dairenin kararı kesindir

2

Bir Dairenin kararı aşağıdaki durumlarda kesinleşir

a) Taraflar davanın Büyük Daireye gönderilmesini istemediklerini beyan ederlerse veya;
b) Karardan üç ay içerisinde davanın Büyük Daireye gönderilmesi istenmezse veya;
c) Kurul 43

maddede öngörülen istemi reddederse

3

Kesin karar yayınlanır

Madde 45
Hükümlerin ve kararların gerekçeli olması

1

Hükümler, başvuruların kabul edilebilirliğine veya kabul edilemezliğine ilişkin kararlar gerekçelidir

2

Hüküm, tamamen veya kısmen yargıçların oybirliğini içermediği takdirde, her yargıç kendi ayrı görüşünü belirtmek hakkına sahiptir

Madde 46
Kararların bağlayıcılığı ve uygulanması

1

Yüksek Sözleşmeci Taraflar, taraf oldukları davalarda Mahkemenin kesinleşmiş kararlarına uymayı taahhüt ederler

2

Mahkemenin kesinleşmiş kararı, kararın uygulanmasını denetleyecek olan Bakanlar Komitesine gönderilir

Madde 47
Görüş bildirme

1

Mahkeme, Bakanlar Komitesi’nin istemi üzerine, Sözleşme ve protokollarının yorumlanması ile ilgili hukuki meseleler üzerinde görüş bildirebilir

2

Ancak, bu görüşler, ne Sözleşmenin 1

bölümünde ve protokollarında belirlenen hak ve özgürlüklerin içeriği veya kapsamı ile ilgili sorunlara, ne de Mahkeme veya Bakanlar Komitesi’nin Sözleşmede öngörülen bir başvuru sonucunda karara bağlamak durumunda kalabileceği diğer sorunlara ilişkin bulunabilir

3

Bakanlar Komitesinin Mahkeme’den görüş bildirme talep etmek kararı Komiteye katılmak hakkına sahip temsilcilerin çoğunluğuyla alınır

Madde 48
Mahkeme’nin görüş bildirme yetkisi

Bakanlar Komitesi tarafından yapılan talebin, 47

maddede belirtilen görüş bildirme yetkisine girip girmediğini Mahkeme kararlaştırır

Madde 49
Bildirilen görüşün gerekçeli olması

1

Mahkemenin verdiği görüş gerekçelidir

2

Mütalaa, tamamen veya kısmen yargıçların oybirliğini içermediği takdirde, her yargıç kendi ayrı görüşünü belirtmek hakkına sahiptir

3

Mahkemenin mütalaası Bakanlar Komitesi’ne bildirilir

Madde 50
Mahkeme’nin masrafları

Mahkemenin masrafları, Avrupa Konseyi tarafından karşılanır

Madde 51
Yargıçların ayrıcalık ve dokunulmazlıkları

Yargıçlar vazifelerinin ifasında Avrupa Konseyi Statüsünün 40

maddesinde ve bu madde uyarınca akdedilen anlaşmalarda öngörülen ayrıcalık ve dokunulmazlıklardan yararlanırlar

12-21-2010	#2
Şengül Şirin	Cevap : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Madde 32 Mahkeme’nin yargı yetkisi 1 Mahkeme’nin yargı yetkisi, 33, 34 ve 37 maddeler uyarınca kendisine intikal eden, işbu Sözleşmenin ve protokollarının yorumu ve uygulanmasına ilişkin tüm konuları kapsar 2 Mahkeme’nin yargı yetkisinin olup olma dışı hakkında ihtilaf durumunda, karar Mahkemeye aittir Madde 33 Devlet başvuruları Her Yüksek Sözleşmeci Taraf işbu Sözleşme ve protokolları hükümlerine vaki ve kendisinin diğer Yüksek Sözleşmeci Tarafa isnat edilebileceğine kanaat getirdiği herhangi bir ihlalden dolayı Mahkeme’ye başvurabilir Madde 34 Kişisel başvurular İşbu Sözleşme ve Protokollarında tanınan hakların Yüksek Sözleşmeci Taraflardan biri tarafından ihlalinden zarar gördüğü iddiasında bulunan her gerçek kişi, hükümet dışı her kuruluş veya kişi grupları Mahkeme’ye başvurabilir Yüksek Sözleşmeci Taraflar bu hakkın etkin bir şekilde kullanılmasına hiçbir suretle engel olmamayı taahhüt ederler Madde 35 Kabul edilebilirlik koşulları 1 Uluslararası Hukukun genel olarak kabul edilen prensiplerine göre, ancak iç hukuk yollarının tüketilmesinden sonra ve kesin karardan itibaren altı aylık süre içinde Mahkeme’ye başvurulabilir 2 Mahkeme, 34 madde uyarınca sunulan herhangi bir kişisel başvuruyu aşağıdaki hallerde kabul etmez: a) Başvuru imzasız ise veya; b) Başvuru Mahkeme tarafından daha önce incelenmiş veya uluslararası diğer bir soruşturma veya çözüm merciine sunulmuş başka bir başvurunun konusuyla esas itibariyle aynı ise ve yeni olaylar içermiyorsa 3 Mahkeme, 34 madde uyarınca sunulan herhangi bir kişisel başvuruyu işbu Sözleşme ve Protokolları hükümleri dışında kalmış, açıkça dayanaktan yoksun veya başvuru hakkının suistimali mahiyetinde telakki ettiği takdirde, kabul edilemez bulur 4 Mahkeme işbu maddeye göre kabul edilemez bulduğu her başvuruyu reddeder Yargılamanın her aşamasında bu karar verilebilir Madde 36 Üçüncü tarafın müdahalesi 1 Daire ve Büyük Daire önündeki tüm davalarda, vatandaşlarından birinin başvuran taraf olması halinde, Yüksek Sözleşmeci Tarafın yazılı görüş sunma ve duruşmalarda bulunma hakkı vardır 2 Mahkeme Başkanı, adaletin doğru sağlanabilmesi amacıyla, yargılamada taraf olmayan herhangi bir Yüksek Sözleşmeci Tarafı yazılı görüş sunma veya duruşmalarda taraf olmaya davet edebilir Madde 37 Başvurunun kayıttan düşmesi 1 Yargılamanın herhangi bir aşamasında, Mahkeme, aşağıdaki sonuçlara varılması halinde başvurunun kayıttan düşürülmesine karar verebilir a) Başvuru sahibi başvurusunu takip etme niyetinde değilse; veya; b) Sorun çözümlenmişse veya; c) Başka herhangi bir nedenden ötürü, başvurunun incelenmesine devam edilmesi hususunda artık haklı bir gerekçe görmezse Ancak işbu Sözleşme ve Protokollarında tanımlanan insan haklarına riayet gerektiriyorsa, Mahkeme başvurunun incelenmesine devam eder 2 Mahkeme koşulların haklı kıldığı kanısına varırsa, bir başvurunun eski haline döndürülmesini kararlaştırabilir Madde 38 Davanın incelenmesi ve dostane çözüm süreci 1 Mahkeme, kendisine gelen başvuruyu kabul edilebilir bulduğu takdirde, a) Olayları saptamak amacıyla, tarafların temsilcileriyle birlikte başvuruyu incelemeye devam eder ve gerekirse, ilgili Devletlerin, etkinliği için gerekli tüm kolaylıkları sağlayacakları bir soruşturma yapacaktır; b) İşbu Sözleşme ve Protokollarında tanımlanan şekliyle İnsan Haklarına saygı esasından hareketle, davanın dostane bir çözüm ile sonuçlandırılması için ilgili taraflara hizmet sunmaya hazır olacaktır 2 “1 b” hükümlerine göre yürütülen süreç gizlidir Madde 39 Dostane çözüme varılması Dostane çözüme varılırsa, Mahkeme olaylarla ve varılan çözümle sı-nırlı kısa açıklamayı içeren bir karar vererek başvuruyu kayıttan düşürür Madde 40 Duruşmaların kamuya açık olması ve belgelere ulaşabilme 1 Mahkeme istisnai durumlarda aksini kararlaştırmadıkça, duruşmalar kamuya açıktır 2 Mahkeme Başkanı aksine karar vermedikçe, Yazı İşleri Müdürüne emanet edilen belgeler kamuya açıktır Madde 41 Hakkaniyete uygun tatmin Mahkeme işbu Sözleşme ve protokollarının ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci Tarafın iç hukuku bu ihlali ancak kısmen telafi edebiliyorsa, Mahkeme, gerektiği takdirde, hakkaniyete uygun bir surette, zarar gören tarafın tatminine hükmeder Madde 42 Dairelerin kararları Dairelerin kararları, 44 maddenin 2 fıkrası hükümleri uyarınca kesinleşir Madde 43 Büyük Daireye gönderme 1 Bir Daire kararının verildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde, dava taraflarından her biri, istisnai durumlarda, davanın Büyük Daireye gönderilmesini isteyebilir 2 Büyük Daire bünyesinde beş yargıçtan oluşan bir kurul, dava Sözleşme ve protokollarının yorumuna ya da uygulanmasına ilişkin ciddi bir sorun doğuruyorsa ya da genel nitelikli ciddi bir konu teşkil ediyorsa, istemi kabul eder 3 Kurul istemi kabul ederse, Büyük Daire bir hüküm ile davayı sonuçlandırır Madde 44 Kesin hükümler 1 Büyük Dairenin kararı kesindir 2 Bir Dairenin kararı aşağıdaki durumlarda kesinleşir a) Taraflar davanın Büyük Daireye gönderilmesini istemediklerini beyan ederlerse veya; b) Karardan üç ay içerisinde davanın Büyük Daireye gönderilmesi istenmezse veya; c) Kurul 43 maddede öngörülen istemi reddederse 3 Kesin karar yayınlanır Madde 45 Hükümlerin ve kararların gerekçeli olması 1 Hükümler, başvuruların kabul edilebilirliğine veya kabul edilemezliğine ilişkin kararlar gerekçelidir 2 Hüküm, tamamen veya kısmen yargıçların oybirliğini içermediği takdirde, her yargıç kendi ayrı görüşünü belirtmek hakkına sahiptir Madde 46 Kararların bağlayıcılığı ve uygulanması 1 Yüksek Sözleşmeci Taraflar, taraf oldukları davalarda Mahkemenin kesinleşmiş kararlarına uymayı taahhüt ederler 2 Mahkemenin kesinleşmiş kararı, kararın uygulanmasını denetleyecek olan Bakanlar Komitesine gönderilir Madde 47 Görüş bildirme 1 Mahkeme, Bakanlar Komitesi’nin istemi üzerine, Sözleşme ve protokollarının yorumlanması ile ilgili hukuki meseleler üzerinde görüş bildirebilir 2 Ancak, bu görüşler, ne Sözleşmenin 1 bölümünde ve protokollarında belirlenen hak ve özgürlüklerin içeriği veya kapsamı ile ilgili sorunlara, ne de Mahkeme veya Bakanlar Komitesi’nin Sözleşmede öngörülen bir başvuru sonucunda karara bağlamak durumunda kalabileceği diğer sorunlara ilişkin bulunabilir 3 Bakanlar Komitesinin Mahkeme’den görüş bildirme talep etmek kararı Komiteye katılmak hakkına sahip temsilcilerin çoğunluğuyla alınır Madde 48 Mahkeme’nin görüş bildirme yetkisi Bakanlar Komitesi tarafından yapılan talebin, 47 maddede belirtilen görüş bildirme yetkisine girip girmediğini Mahkeme kararlaştırır Madde 49 Bildirilen görüşün gerekçeli olması 1 Mahkemenin verdiği görüş gerekçelidir 2 Mütalaa, tamamen veya kısmen yargıçların oybirliğini içermediği takdirde, her yargıç kendi ayrı görüşünü belirtmek hakkına sahiptir 3 Mahkemenin mütalaası Bakanlar Komitesi’ne bildirilir Madde 50 Mahkeme’nin masrafları Mahkemenin masrafları, Avrupa Konseyi tarafından karşılanır Madde 51 Yargıçların ayrıcalık ve dokunulmazlıkları Yargıçlar vazifelerinin ifasında Avrupa Konseyi Statüsünün 40 maddesinde ve bu madde uyarınca akdedilen anlaşmalarda öngörülen ayrıcalık ve dokunulmazlıklardan yararlanırlar __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır