Cevap : Aynalı çarşı ve Tarihi

Çanakkale İçinde Aynalı Çarşı

Çanakkale içinde Aynalı Çarşı

Ana ben gidiyom düşmana karşı

Of gençliğim eyvah



Çanakkale içinde bir uzun selvi

Kimimiz nişanlı kimimiz evli

Of gençliğim eyvah



Çanakkale üstünü duman bürüdü

On üçüncü fırka yürüdü

Of gençliğim eyvah



Çanakkale içinde bir dolu testi

Analar babalar mektubu kesti

Of gençliğim eyvah

(Kastamonu - İhsan OZANOĞLU - Muzaffer SARISÖZEN)





AYNALI ÇARŞININ TARİHÇESİ

1889 yılında IIAldülhamid'in padişahlığı sırasında Çanakkale'nin önde gelen Yahudi ailelerinde birine mensup İlya Halyo tarafından inşa edilmiştir

Kesinliği olmayan bir başka görüşe göre ise sadece onartıp kullanıma açtığı da öne sürülmektedir

Çarşı 1915 Mart'ında Gelibolu çıkartması sırasında bombardıman ve yangınlarla tahrip olmuştur

1918 - 1921 yılları arasında İngiltere'nin Çanakkale'yi işgali sırasında İngilizler Aynalı Çarşı'yı atları için "ahır" olarak kullanmıştır

Aynalı Çarşı 1921 yılından sonra bir dönem giriş kapısı dışında büyük oranda yıkıkbir yapı olarak kalmış ve çarşı olarak kullanılmamıştır

1934 yılında Yahudilere yönelik saldırı ve yağma olayları sırasında kapının üzerindeki kitabe sıvayla kapatılmış bugünkü görünümüne kavuşmuştur





KİTABE

Çarşının yapıldığı ilk günden günümüze kadar ayakta kalabilen tek unsuru olan kapısının üzerine yer alan kitabede üst iki sartırında "talik" tarzda yazı ile sol alt köşesinde İbranice yazı yer almaktadır

Kitabede;

Isatırda: Sultan-ı ma adeler-i unvan-ül Gazi Übdülhamid-i Sani efendimiz Hazretlerinin saye-i ihsaniye-i

(adaletliliği ile tanınan Sultan Gazi İkinci Abdülhamid Efendimiz Hazretlerinin lütuf ve sahip çıkmalarıyla)

IIsatırda: Esar-i gayret-i perverde tebaa-i sadıka-i Müseviyye'sinden İlya Halyo bendelerinin yaptırdığı çarşı-yı dil-nişindir

Sene Hicri Muharrem 1307 (1889)

(Kendilerine bağlı Musevi uyruğundan İlya Halyo kurallarının çabalarıyla yaptırılmış ve gönülde yer tuta(cak)n çarşıdır)

(yıl Hicri Muharrem 1307 (Kasım - Aralık 1889) denilmektedir)



AYNALI ÇARŞI İSMİ NEREDEN GELİYOR?

Çarşı içinde eskiden atlar için koşum ve süs eşyası yapan dükkanlar yer alıyordu

"Ayna" denilen "at gözlükleri"nin çarşıda satılmasından dolayı bir tür benzetme olarak "Aynalı Çarşı" adının kullanıldığı rivayetedilmektedir



ESKİ ÇARŞININ YAPISAL ÖZELLİKLERİ



Çarşının özgün durumuna ilişkin kayıtlar incelendiğinde tipik bşr arasta özelliği göstermektedir

Birinci Dünya Savaşı'ndaki bombardımandan önce yapının üzerinin küçük kubbelerden oluştuğu kimi kubbelerde yer alan hamamlardakine benzer biçimde çokgen köşeli pencerelerle doğal aydınlatmanın sağlandığı belirtilmektedir

Elde edilen en eski tarihli (1960-1961) Aynalı Çarşı fotoğrafından anlaşıldığına göre çarşının üzerinin daha sonra açık hale geldiği ve 1967'deki onarım sırasında bugünkü çatısının yapıldığı anlaşılmaktadır

__________________