Cevap : Mantar Yetiştiriciliği

Hasat esnasında şapka 3 parmak (baş parmak, işaret parmağı ve orta parmak) arasında tutulup hafifçe sağa sola çevrilerek kopartılır Koparma esnasında çevredeki küçük mantar taslakları zedelenmemelidir Koparılan mantarın sapı üzerindeki topraklı olan dip tarafı (kökü) bıçakla kesilerek ayrı bir kaba konur ve atılır Kopartılan mantarın üzerinde toprak parçacıkları varsa bıçağın ucundaki fırça ile temizlenir ve temiz bir kovaya zedelenmeden bırakılır


Hasat her gün sabahları yapılmalıdır Hasat esnasında hasat edilen mantar çevresindeki kökleri zedelenmiş, toprakla bağlantısı kopmuş, küçük mantarcıklar ve hasat edilen mantarların kök artıkları varsa bunlar hemen toplanarak ortamdan uzaklaştırılmalıdır Bu işlemlerden sonra hasat edilen ortamda hasattan dolayı bazı boşluklar oluşacağından örtü toprağı azalması meydana gelebilir Bu boşlukların tekrar steril örtü toprağı ile kapatılması gerekir


Üretim odasının tabanında hasat artıkları ve toplayıcıların ayakları ile gelmiş diğer enfeksiyon kaynakları olabilir Bu nedenle zaman zaman oda tabanının da bol su ile yıkanması faydalı olur


Mantar hasat dönemi 2-3 gün süren flaş olarak adlandırılan mantar veriminin fazla olduğu


4-6 dönem ve flaştan sonra bu flaşları izleyen az ürünlü dönemler şeklindedir İlk 1-2 flaşlarda verim en yüksek düzeyde olup sonraki flaşlarda düşmektedir Mantarda hasat bu şekilde dönemler halinde 40-45 gün sürmekte olup sıcaklık ve havalandırma istenen seviyede tutulmazsa bu müddet 60 güne kadar uzayabilir
Hasat döneminde oda sıcaklığı 15-17 0C arasında tutulmalıdır Sıcaklığın yüksek olması kaliteyi düşürür Düşük sıcaklık ise (13-14 0C) kaliteyi biraz yükseltmekle beraber gelişmeyi geciktirir


Bu dönemde üretim odası sık sık havalandırılmalıdır Hasadın ilk 20 gününde günde 6-8, daha sonraki günlerde 4-6 kez oda havasının değiştirilmesi gerekir Hava değişimi yetersiz olursa mantarların sapları incelir ve şapkaları erken açılır Havalandırma fazla olursa mantarların üstü kahverengileşir, nem oranı düşer ve su ihtiyacı artar Nem ise örtü toprağının kurumayacağı oranda olmalı, fakat gelişen mantar şapkaları üzerinde lekeler oluşturacak kadar yüksek de olmamalıdır Nemin % 70-80 arasında olması uygundur


Mantar hanelerde havalandırma şu amaçlarla yapılır:

1Mantar torbaları üzerine taze hava vermek


2Yetiştirme odası ve torbalar üzerinde biriken CO2 (karbondioksiti) uzaklaştırmak ve dışarı atmak


3Yastıklar üzerindeki fazla nemi dışarı atmak


4Oda içindeki sıcak-soğuk havanın sirkülasyonunu sağlamak


Hasat döneminde sulama da önemli bir bakım işidir ve bu dönemde mantarın su ihtiyacı fazladır Sulamalar mantar hasat edildikten sonra yapılmalıdır Hasattan önce yapılacak sulamalar mantarın kirli ve ıslak olmasına dolayısıyla da hasat sonrası dayanıklılığın azalmasına neden olmaktadır Sulama aralıkları ve miktarı oda sıcaklığı ve nemi ile hasat edilen mantar miktarına bağlı olarak değişir Pratikte toplanan 1 kg mantar için 1 litre su hesap edilir Sulamalar yine püskürtme şeklinde yapılmalıdır Flaş aralarında bir sonraki flaşı oluşturacak mantar taslakları nohut büyüklüğünü alıncaya kadar sulama yapılmalıdır Bundan dolayı flaş dönemleri bitiminde kuvvetli bir şekilde sulama yapılması gerekir Bu sulamaya depo sulaması adı verilir


Sulamada dikkat edilecek diğer bir nokta da sulama sonunda mantarlar üzerinde meydana gelen su damlacıklarının derhal yok edilmesidir Bu da havalandırma ile sağlanabilir Sulama anında ve sulama sonunda bir müddet havalandırma sisteminin direkt olarak çalıştırılması mantarlar üzerindeki su damlacıklarının giderilmesini sağlar Aksi halde su damlaları bakterilerin gelip yerleşmesi için çok uygun bir ortam oluşturmaktadır


Mantar yetiştiriciliğinde sulama suyunun kalitesi de çok önemlidir Sert ve tuzlu sular sulama suyu olarak kullanılmamalıdır
Sulamada kullanılacak su içme suyu kalitesinde olmalı ve bakteri, nematod gibi zararlıları içermemelidir Ayrıca sulama suyunun sıcaklığı da önemlidir Sulama suyu oda sıcaklığında olmalıdır Özellikle 10 0C’nin altındaki sular mantarlarda şok etkisi yapmakta ve dokularında şeffaflaşma görülmektedir
Ürün döneminde oluşabilecek hastalıklara ve zararlılara karşı kullanılacak ilaçlar ve uygulama şekilleri tablo 5’te gösterilmiştir


Tablo 5: Ürün Döneminde Kullanılan İlaçlar ve Uygulama Şekilleri




Mantarları diğer bitkilerden ayıran en önemli özellik güneş ışığına ihtiyaç duymamalarıdır Gelişmelerinin hiçbir döneminde ışık istemezler Bu nedenle karanlık ortamda yetiştirilirler Direkt olarak gelen güneş ışığı mantarın kalitesini bozar, üzerinde çatlaklar ve lekeler oluşur Işık ancak hasat ve bakım işleri sırasında kullanılmalıdır
İyi bir bakımla bir hasat döneminde 1 m2 den 10-15 kg, 10 kg ağırlığındaki bir torbadan 2-25 kg mantar almak mümkündür


Hasadın bitiminden sonra kullanılan kompost ve örtü toprağı ortamdan uzaklaştırılır Boşalan oda temizlenir ve % 1’lik formaldehit ile % 0,5’lik DDVP ile ilaçlanır Yeni gelecek kompost için oda bu şekilde hazırlanmış olur


Ambalaj ve Pazarlama

Hasat edilen mantarlar mümkün olduğu kadar çabuk pazarlanmalıdır Mantarların 500 veya 250 gr’lık paketler halinde piyasaya arz edilmesi pazarlama açısından önemlidir Ambalaj işlemi plastik torba, karbon veya kağıt plastik kutularla yapılabilir Kullanılan plastik torbalara zımba ile delikler açılması uygun olur
Mantarın besin değerini kaybetmeden taze olarak uzun süre saklamak ve depolamak güçtür
Sıcaklıklara bağlı olarak dayanma süreleri tablo 6’da gösterilmiştir


Tablo 6: Kültür Mantarının Değişik Sıcaklıklarda Dayanma Süreleri





Mantarın depolama sıcaklığının –1 0C’nin altına düşmesi halinde donma nedeniyle renkte bozulmalar görülür Belirtilen sıcaklıklarda daha uzun süre depolandırıldığında ise su kaybı nedeniyle fire oranı artmaktadır
Taze olarak pazarlanmayan mantarlar konserve, salamura veya ipe dizilmek suretiyle kurutularak da pazarlanabilir

__________________