Murtaza Kitap Özeti (Orhan Kemal)

**Şengül Şirin** · 10-12-2010

Murtaza Kitap Özeti (Orhan Kemal)

Kitabın Konusu: Murtaza’nın unvan namus şeref işini hakkıyla yapma uğruna yaşadığı olaylar edindiği düşmanlıklar ve yaptığı mücadele anlatılır

Kitabın Anafikri : İnsanın sorumlulukları vazifesi hayatındaki her şeyden önce gelmelidir

Yardımcı Fikirler:

1)İnsan vazifesini hakkıyla yerine getirmelidir

2)İnsan hayatında sorumluluklarına paradan daha çok önem vermelidir

3)İnsan vazifesini yaparken akrabalarına yakınlarına torpil geçmemelidir
4)Ebeveynler çocuklarını yetiştirirken iyi yetiştirmelidirler

5)İnsan hayatında paradan daha önemli şeyler olduğunu unutmamalıdır

6)Çalışanlar görevlerinde üstlerine karşı saygılı olmalıdır

7)İnsanları düşünceleri alay konusu yapılmamalıdır

8)Çocuklar babalarını kandırmamalıdır ve karşı gelmemelidirler

9)Resmi yerlerde memur gibi üst görevlilere torpil geçilmemelidir

Kitabın Özeti:

Murtaza Yunanistan’dan mübadeleyle Çukurova’ya gelmiş bir muhacirdir

Kolağası Hasan dayısı gibi asker olup savaşarak şehit olmak en büyük isteğiydi

Mübadele yapıldıktan sonra Çukurova’ya gelen muhacirler topraklarını satıp konaklar evler alacak kadar zengin olmuşlardır

Murtaza ve onun gibi düşünenler ise ezan seslerine kavuştukları için şükretmiş mal mülk istememişlerdir

Murtaza mal mülk istemese de ailesi istemiştir

Erkek kardeşi zengin olmayı başarmıştır

Annesi parasızlıktan ölmüştür

Kız kardeşiyle Murtaza İstanbul’a gelmişlerdir

Murtaza Çukurova’da bir kızı tanımış beğenmiştir

Kızı beğenmesinin ası nedeni kızın babasının da Murtaza gibi düşünüp zengin olma derdine düşmemesidir

Murtaza daha sonra bu kızla evlenmiştir

Kız kardeşi de birisiyle evlenmiştir

Murtaza’nın en büyük hayali dayısı gibi askerlik ile ilgili bir görev alıp savaşlarda şehit olmaktı

Ama istediği olmadı askerlikle ilgili bir meslek bulamadı

O da üniforma giyebilmek için mahalle bekçisi oldu ve işini titizlikle yaptı

Hırsızlara haksız kazanç sağlayanlara mahalleyi rahatsız edenlere göz açtırmadı çünkü ona göre her ne meslek olursa olsun önemeliydi ve düzgün yapılmalıydı

Mahalleli bundan rahatsız oldu ve türlü türlü oyunlar yaptıysadalar Murtaza’dan kurtulamadılar

Mahallelinin komiseri de Fen Müdürü olan arkadaşı Kamüran’ın fabrikadaki bozulan disiplinini görünce ona Murtaza’yı tavsiye etti

Böylece Murtaza fabrikaya gece kontrolü oldu

Murtaza hep erkek çocuğunun olmasını istedi onun dayısına benzemesini ve onun gibi asker olup savaşlarda şehit olmasını istedi

Kız çocuklarından sonra erkek çocuğu oldu adını da Hasan koydu

Hasan istediği gibi dayısına benzemedi

Futbola düşkün oldu babasının istediği gibi askeri okula gitmedi sanat okuluna gitti

Murtaza da umudunu yeni doğan çocuğu Hasan’a sakladı

Murtaza yeni doğan çocuğunun da ismini Hasan koymuştu

Murtaza küçük oğlu Hasan’ın istediği gibi olduğunu sanıyordu

Oysa Hasan babasını kandırıyordu

Babası büyüyünce hangi okula gideceksin diye sorduğunda Kuleli Askeri Lisesi dediğinde Murtaza çok seviniyordu dünyalar onun oluyordu

Aslında Hasan babasını kandırıyor babasından para alabilmek için öyle söylüyordu

Murtaza bunu anlamıyordu

Murtaza çalışmaya başladığı fabrikada işçiler tarafından sevilmedi

Çünkü işçiler işten kaytarıyor işlerini aksatıyorlardı

Murtaza’da onlara engel olduğu için işçiler onu sevmediler onlarda mahalledekiler gibi türlü oyunlara başvurup işten atılması için çalıştılar ama başarılı olamadılar

Çünkü fen müdürü Murtaza’ya güveniyor ona tam yetki veriyordu

Öyle ki hemşerisi Nuh bile buna şaşırıyordu

Bunun nedeni ise fabrikanın bozulan disiplininin Murtaza’nın sayesinde düzelmesiydi

Murtaza’nın küçük oğlu Hasan babasını kandırmakla kalmadı ve bir gün bakkaldan ekmek çaldı

Murtaza bunu duyunca çok üzüldü adeta yıkıldı

Bakkal mahkemede Hasan’ı affedip cezasını iptal ettirecekti ama Murtaza oğlunun bu yaptığını ona hiç yakıştıramadı ve onu affetmedi mahkemede hakime cezasını çekmesi gerektiğini söyleyip salonu terk etti

ANA DÜĞÜM:Murtaza dayısı gibi savaşarak şehit olabilecek mi?

ARA DÜĞÜMLER:

1)Murtaza askerliğe yakın olarak hangi mesleği bulacak?
2)Mahalleli Murtaza’yı kovabilecek mi?
3)Murtaza’nın erkek çocukları dayısına benzeyecek mi?
4)Murtaza fabrikada tutunabilecek mi?
5)Fen müdürü işçilerin şikayetlerini kabul edecek mi?
6)Murtaza fabrikaya giren hırsızı yakalayabilecek mi?
7)Murtaza’nın kızı Firdevs hastalığından kurtulabilecek mi?
8)Murtaza küçük oğlu Hasan’ın onu kandırdığını anlayacak mı?
9)Murtaza’nın küçük oğlu Hasan ceza alacak mı?
10)Murtaza küçük oğlu Hasan’ı affedecek mi?

FİGÜRLER:

Murtaza:Romanın ana kahramanıdır

Sivri uzun burunlu kalın kapkara kaşlı geniş alınlı yeşil gözlüdür

Sorumluluklarını vazifesini çok iyi bilirvazifesini her şeyi üstünde tutar cesur bir muhacirdir

Murtaza’nın Karısı:Mavi gözlü zayıf paraya önem veren ünvana şerefe önem vermeyen bir kadındır

Kamüran:Fabrikanın fen müdürüdür

Laubali her şeyi ciddiye almayan ama gerektiğinde de ciddi ve doğru davranmasını bilen her zaman Murtaza’nın arkasında olan peşin hükümlü olmayan çapkın eğlenceye düşkün akıllı biridir

Akile Hala:Zeki yardımsever düşünceli hep Murtaza’nın yanında olan onu düşünen biridir

Kontrol Nuh:Kalın kemikli geniş yüzlü tilkiyi andıran bir yüzü vardır

Laubali işini ciddiye almayan yalaka çıkarlarını düşünen Murtaza’dan nefret eden Fen müdürünün hemşerisi şımarık biridir

Azgın Ağa:Kaba bıyığı püskül püskül kaşları bir doksan boyunda iri yarı zamanında savaşlar katılmış mert bir adamdır

Hasan:Murtaza’nın büyük oğludur

Zayıf uzun boylu annesi gibi mavi gözlü akıllı biridir

Babasını sevmez futbola düşkündür

Hasan:Murtaza’nın küçük oğludur

Murtaza büyük oğlu dayısına benzemediği için küçük oğlunun da adını Hasan koymuştur

Ama küçük oğlu Hasan da babasını sevmez ve onu kandıran kötü biridir

ZAMAN:Romanın geçtiği zaman verilmemiştir

Kitapta
Murtaza 1925’lerden sonraki mübadelede Türkiye’ye göç etti

1946-47’lerde yurdun her yanı demokrasi naralarıyla çalkalandığı…
gibi cümlelerin yanında

ANLATICI-ANLATIM ŞEKİLLERİ VE ANLATIM TEKNİKLERİ:

Olaylar kamera sessizliğinde gözlem yapılarak anlatılmıştır

Yani gözlemci figür bakış açısı kullanılmıştır

Romanda geriye dönüş tekniği de kullanılmıştır

Leitmotif tekniğine yer verilmiştir

Murtaza’nın ‘Yukarda Allah Ankara’da devlet burada da ben’ sözü romanda geçen leitmotif örneğidir

BAKIŞ AÇISI:

Anlatıcı; beğenen taktir ve tasdik eden tenkit yönelten ve özeleştiride bulunan bakış açısı sergilemiştir

DİL:

Yazar herkesin konuştuğu ortak dili kullanmıştır ve herkesin anlayabileceği bir dil kullanmıştır

Yabancı terimlere yer vermemiş sade yalın anlaşılır bir dil kullanmıştır

ÜSLUP:

Yazar hem uzun hem kısa cümlelere yer vermiştir

Tasvirlerde bulunurken uzun cümleler kullanmayı tercih etmiştir

Edebi sanatlara tamlamalara yer vermemiş akıcı olmasına özen göstermiştir

Bazı tekrarlanan tasvir cümleleri romanın akıcılığını bozsada roman bundan olumsuz şekilde etkilenmemiştir

HÜKÜM VE SONUÇ:

Orhan Kemal yazılarında gerçeklilik çizgisinde yalın açık bir anlatım kullanır

Bu romanında bu özelliğini devam ettirmiştir

Değişik olarak o kendine has köy Anadolu tasvirlerine yer verememiştir

Bunun nedeni olarak romanın İstanbul’da geçmesini gösterebiliriz

Eserde kendi görüşlerini direkt olarak ifade etmemiştir ama kahramanları aracılığıyla zaman zaman düşüncelerini yansıtmıştır

Orhan Kemal Murtaza romanında dönemin şartlarını açık anlaşılır okuyucuyu sıkmayacak şekilde sade gerçekçi bir dille anlatmıştır

10-12-2010	#1
Şengül Şirin	Murtaza Kitap Özeti (Orhan Kemal) Murtaza Kitap Özeti (Orhan Kemal) Kitabın Konusu: Murtaza’nın unvan namus şeref işini hakkıyla yapma uğruna yaşadığı olaylar edindiği düşmanlıklar ve yaptığı mücadele anlatılır Kitabın Anafikri : İnsanın sorumlulukları vazifesi hayatındaki her şeyden önce gelmelidir Yardımcı Fikirler: 1)İnsan vazifesini hakkıyla yerine getirmelidir 2)İnsan hayatında sorumluluklarına paradan daha çok önem vermelidir 3)İnsan vazifesini yaparken akrabalarına yakınlarına torpil geçmemelidir 4)Ebeveynler çocuklarını yetiştirirken iyi yetiştirmelidirler 5)İnsan hayatında paradan daha önemli şeyler olduğunu unutmamalıdır 6)Çalışanlar görevlerinde üstlerine karşı saygılı olmalıdır 7)İnsanları düşünceleri alay konusu yapılmamalıdır 8)Çocuklar babalarını kandırmamalıdır ve karşı gelmemelidirler 9)Resmi yerlerde memur gibi üst görevlilere torpil geçilmemelidir Kitabın Özeti: Murtaza Yunanistan’dan mübadeleyle Çukurova’ya gelmiş bir muhacirdirKolağası Hasan dayısı gibi asker olup savaşarak şehit olmak en büyük isteğiydiMübadele yapıldıktan sonra Çukurova’ya gelen muhacirler topraklarını satıp konaklar evler alacak kadar zengin olmuşlardırMurtaza ve onun gibi düşünenler ise ezan seslerine kavuştukları için şükretmiş mal mülk istememişlerdirMurtaza mal mülk istemese de ailesi istemiştirErkek kardeşi zengin olmayı başarmıştırAnnesi parasızlıktan ölmüştürKız kardeşiyle Murtaza İstanbul’a gelmişlerdirMurtaza Çukurova’da bir kızı tanımış beğenmiştirKızı beğenmesinin ası nedeni kızın babasının da Murtaza gibi düşünüp zengin olma derdine düşmemesidirMurtaza daha sonra bu kızla evlenmiştirKız kardeşi de birisiyle evlenmiştirMurtaza’nın en büyük hayali dayısı gibi askerlik ile ilgili bir görev alıp savaşlarda şehit olmaktıAma istediği olmadı askerlikle ilgili bir meslek bulamadıO da üniforma giyebilmek için mahalle bekçisi oldu ve işini titizlikle yaptı Hırsızlara haksız kazanç sağlayanlara mahalleyi rahatsız edenlere göz açtırmadı çünkü ona göre her ne meslek olursa olsun önemeliydi ve düzgün yapılmalıydıMahalleli bundan rahatsız oldu ve türlü türlü oyunlar yaptıysadalar Murtaza’dan kurtulamadılarMahallelinin komiseri de Fen Müdürü olan arkadaşı Kamüran’ın fabrikadaki bozulan disiplinini görünce ona Murtaza’yı tavsiye ettiBöylece Murtaza fabrikaya gece kontrolü olduMurtaza hep erkek çocuğunun olmasını istedi onun dayısına benzemesini ve onun gibi asker olup savaşlarda şehit olmasını istediKız çocuklarından sonra erkek çocuğu oldu adını da Hasan koyduHasan istediği gibi dayısına benzemedi Futbola düşkün oldu babasının istediği gibi askeri okula gitmedi sanat okuluna gittiMurtaza da umudunu yeni doğan çocuğu Hasan’a sakladıMurtaza yeni doğan çocuğunun da ismini Hasan koymuştuMurtaza küçük oğlu Hasan’ın istediği gibi olduğunu sanıyorduOysa Hasan babasını kandırıyorduBabası büyüyünce hangi okula gideceksin diye sorduğunda Kuleli Askeri Lisesi dediğinde Murtaza çok seviniyordu dünyalar onun oluyorduAslında Hasan babasını kandırıyor babasından para alabilmek için öyle söylüyorduMurtaza bunu anlamıyorduMurtaza çalışmaya başladığı fabrikada işçiler tarafından sevilmediÇünkü işçiler işten kaytarıyor işlerini aksatıyorlardıMurtaza’da onlara engel olduğu için işçiler onu sevmediler onlarda mahalledekiler gibi türlü oyunlara başvurup işten atılması için çalıştılar ama başarılı olamadılarÇünkü fen müdürü Murtaza’ya güveniyor ona tam yetki veriyorduÖyle ki hemşerisi Nuh bile buna şaşırıyorduBunun nedeni ise fabrikanın bozulan disiplininin Murtaza’nın sayesinde düzelmesiydiMurtaza’nın küçük oğlu Hasan babasını kandırmakla kalmadı ve bir gün bakkaldan ekmek çaldıMurtaza bunu duyunca çok üzüldü adeta yıkıldıBakkal mahkemede Hasan’ı affedip cezasını iptal ettirecekti ama Murtaza oğlunun bu yaptığını ona hiç yakıştıramadı ve onu affetmedi mahkemede hakime cezasını çekmesi gerektiğini söyleyip salonu terk etti ANA DÜĞÜM:Murtaza dayısı gibi savaşarak şehit olabilecek mi? ARA DÜĞÜMLER: 1)Murtaza askerliğe yakın olarak hangi mesleği bulacak? 2)Mahalleli Murtaza’yı kovabilecek mi? 3)Murtaza’nın erkek çocukları dayısına benzeyecek mi? 4)Murtaza fabrikada tutunabilecek mi? 5)Fen müdürü işçilerin şikayetlerini kabul edecek mi? 6)Murtaza fabrikaya giren hırsızı yakalayabilecek mi? 7)Murtaza’nın kızı Firdevs hastalığından kurtulabilecek mi? 8)Murtaza küçük oğlu Hasan’ın onu kandırdığını anlayacak mı? 9)Murtaza’nın küçük oğlu Hasan ceza alacak mı? 10)Murtaza küçük oğlu Hasan’ı affedecek mi? FİGÜRLER: Murtaza:Romanın ana kahramanıdırSivri uzun burunlu kalın kapkara kaşlı geniş alınlı yeşil gözlüdürSorumluluklarını vazifesini çok iyi bilirvazifesini her şeyi üstünde tutar cesur bir muhacirdir Murtaza’nın Karısı:Mavi gözlü zayıf paraya önem veren ünvana şerefe önem vermeyen bir kadındır Kamüran:Fabrikanın fen müdürüdürLaubali her şeyi ciddiye almayan ama gerektiğinde de ciddi ve doğru davranmasını bilen her zaman Murtaza’nın arkasında olan peşin hükümlü olmayan çapkın eğlenceye düşkün akıllı biridir Akile Hala:Zeki yardımsever düşünceli hep Murtaza’nın yanında olan onu düşünen biridir Kontrol Nuh:Kalın kemikli geniş yüzlü tilkiyi andıran bir yüzü vardırLaubali işini ciddiye almayan yalaka çıkarlarını düşünen Murtaza’dan nefret eden Fen müdürünün hemşerisi şımarık biridir Azgın Ağa:Kaba bıyığı püskül püskül kaşları bir doksan boyunda iri yarı zamanında savaşlar katılmış mert bir adamdır Hasan:Murtaza’nın büyük oğludurZayıf uzun boylu annesi gibi mavi gözlü akıllı biridirBabasını sevmez futbola düşkündür Hasan:Murtaza’nın küçük oğludurMurtaza büyük oğlu dayısına benzemediği için küçük oğlunun da adını Hasan koymuşturAma küçük oğlu Hasan da babasını sevmez ve onu kandıran kötü biridir ZAMAN:Romanın geçtiği zaman verilmemiştirKitapta Murtaza 1925’lerden sonraki mübadelede Türkiye’ye göç etti 1946-47’lerde yurdun her yanı demokrasi naralarıyla çalkalandığı… gibi cümlelerin yanında ANLATICI-ANLATIM ŞEKİLLERİ VE ANLATIM TEKNİKLERİ: Olaylar kamera sessizliğinde gözlem yapılarak anlatılmıştırYani gözlemci figür bakış açısı kullanılmıştırRomanda geriye dönüş tekniği de kullanılmıştırLeitmotif tekniğine yer verilmiştirMurtaza’nın ‘Yukarda Allah Ankara’da devlet burada da ben’ sözü romanda geçen leitmotif örneğidir BAKIŞ AÇISI: Anlatıcı; beğenen taktir ve tasdik eden tenkit yönelten ve özeleştiride bulunan bakış açısı sergilemiştir DİL: Yazar herkesin konuştuğu ortak dili kullanmıştır ve herkesin anlayabileceği bir dil kullanmıştırYabancı terimlere yer vermemiş sade yalın anlaşılır bir dil kullanmıştır ÜSLUP: Yazar hem uzun hem kısa cümlelere yer vermiştirTasvirlerde bulunurken uzun cümleler kullanmayı tercih etmiştirEdebi sanatlara tamlamalara yer vermemiş akıcı olmasına özen göstermiştirBazı tekrarlanan tasvir cümleleri romanın akıcılığını bozsada roman bundan olumsuz şekilde etkilenmemiştir HÜKÜM VE SONUÇ: Orhan Kemal yazılarında gerçeklilik çizgisinde yalın açık bir anlatım kullanırBu romanında bu özelliğini devam ettirmiştirDeğişik olarak o kendine has köy Anadolu tasvirlerine yer verememiştirBunun nedeni olarak romanın İstanbul’da geçmesini gösterebilirizEserde kendi görüşlerini direkt olarak ifade etmemiştir ama kahramanları aracılığıyla zaman zaman düşüncelerini yansıtmıştır Orhan Kemal Murtaza romanında dönemin şartlarını açık anlaşılır okuyucuyu sıkmayacak şekilde sade gerçekçi bir dille anlatmıştır __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır