Cevap : Klasik Mantık

B- ÖNERMELER

En az iki veya daha fazla terimden oluşmuş yargı cümleleridir Önermeyi oluşturan terimler önerme bağıyla bağlıdır Yargı belirttiklerinden bir doğruluk değerine de sahiptir Önermenin doğruluk değeri "doğru" ya da "yanlış" olmasıdır

"Dünya gezegen djr" ifadesi bir önermedir Terim Terim Bağ

Yargı belirtmeyen dua, istek, emir, soru, duygu belirten ve belgisiz zamirle başlayan cümleler önerme değildir Bu ifadelerin doğruluk değeri de yoktur "Bu gün nasılsınız? gibi bir soru ifade/?1'

"Ah bir çocuk olsaydım" gibi bir duygu ifadesi yargı belirtmediklerinden önerme değildirler

1 Önerme Çeşitleri

a Niceliğine göre

- Tümel önerme : Bütün insanlar beslenir
- Tikel önerme : Bazı insanlar düzenlidir
- Tekil önerme : Ali çalışkandır
- Belirsiz önerme : İnsan canlıdır b Niteliğine göre
- Olumlu önerme : Hava bulutludur
' - Olumsuz önerme : Hava bulutlu değildir

c Nicelik ve niteliğine göre

- Tümel olumlu (A): Bütün kuşlar kanatlıdır
- Tümel olumsuz (E): Hiçbir kuş dört ayaklı değildir
- Tikel olumlu (i): Bazı kuşlar ötücüdür
- Tikel olumsuz (O): Bazı kuşlar göçmen değildir
- Tekil olumlu : Ankara başkenttir
- Tekil olumsuz : istanbul başkent değildir

d Olgusal içeriğine Göre

-Analitik Önerme : Yükleminin öznesi hakkında yeni bir bilgi vermediği önermelerdir Örnek: "Kara kediler karadır" Analitik önermelerin doğruluk değeri her zaman doğrudur
- Sentetik Önerme : Yükleminin öznesi hakkında bilgi verdiği önermelerdir Örnek: "Bazı ülkeler gelişmiştir" Sentetik önermelerin doğruluk değerinin belirlenmesi deney ve gözleme dayanır

e Yargı sayısına göre

- Basit Önerme : içinde tek yargı bulunduran önermeler basittir
"Ateş yakıcıdır" önermesi tek yargısı olan basit bir önermedir
- Bileşik Önerme : içinde birden fazla yargı bulunduran önermeler bileşiktir
"Kant 1724 te doğmuştur ve 1804 te ölmüştür" önermesi iki yargı dile getirdiğinden bileşiktir
"insan huzur istiyorsa ruh sükunetine ermelidir" yargısı da bileşik bir önermedir

2 Önermeler Arası İlişkiler

a Karşı olma ilişkisi

Özne ve yüklemleri aynı terimlerden oluşmuş iki önerme, sadece nitelik, sadece nicelik veya hem nitelik hem nicelik bakımından farklı ise bu iki önerme arasında karşı olma ilişkisi vardır
"Bazı insanlar zekidir"
"Bazı insanlar zeki değildir"
Terimleri aynı olan fakat nitelikleri farklı olan bu önermeler arasında karşı olma ilişkisi vardır
- Üst karşıt
Terimleri aynı, nitelikleri farklı olan iki tümel önerme üst karşıttır
Bütün çiçekler güzeldir (Tümel olumlu)
Hiçbir çiçek güzel değildir (Tümel olumsuz)
- Alt karşıt
Terimleri aynı nitelikleri farklı olan iki tikel önerme alt karşıttır
Bazı çiçekler güzeldir (Tikel olumlu)
Bazı çiçekler güzel değildir (Tikel olumsuz)
- Altık
Terimleri aynı nicelikleri farklı olan önermeler altıktır
Bütün çiçekler güzeldir (Tümel olumlu) Bazı çiçekler güzeldir (Tikel olumlu)
Hiçbir çiçek güzel değildir (Tümel olumsuz) Bazı çiçekler güzel değildir (Tikel olumsuz)
- Çelişik
Terimleri aynı nicelik ve nitelikleri farklı olan önermeler çelişiktir Çelişik önermelerin yargısı, doğruluk değeri değişir Çelişik önermelerden bir doğru ise diğeri zorunlu olarak yanlıştır
Bütün çiçekler güzeldir (Tümel olumlu)
Bazı çiçekler güzel değildir (Tikel olumsuz)
Bazı çiçekler güzeldir (Tikel olumlu) Hiçbir çiçek güzel değildir (Tümel olumsuz)

b Döndürme ilişkisi

- Düz döndürme

Bir önermenin olumlu ve olumsuzluğuna ve doğruluğuna dokunmadan öznesini yüklem yüklemini özne yapmaktır
Bütün kuşlar kanatlıdır D Bazı kanatlılar kuş tur D - Ters döndürme
Bir önermenin niteliğine ve doğruluğuna dokunmadan öznesinin karşıt halini yüklem, yükleminin karşıt halini özne yapmaktır
Bazı şehirler düzenli değildir
Bazı düzenli olmayanlar şehir olmayan değildir

__________________