2. Dünya Savaşı (1939 - 1945)

Dünya savaşı (ikinci), 1939'dan 1945 e kadar, demokratik devletler ittifakı (Polonya, Büyük Britanya ve Commonwealth ülkeleri, Fransa, Danimarka, Norveç, Hollanda, Belçika, Yugoslavya, Yunanistan, sonra SSCB, ABD, Çin ve başlıca Latin Amerika ülkeleri) ile Mihverin totaliter güçlerini (Almanya, italya, Japonya ve uyduları Macaristan, Slovakya, vb) karşı karşıya getiren savaş

Bu savaşın asıl nedeni Hitler'in III Reich'ı Versailles "dikta"sından (1919) kurtarmak ve Avrupa'yı egemenliği altına almak istemesiydi Güçlü bir ordu (Wehrmacht) yaratmak için yeniden zorunlu askerlik hizmeti koyan (1935) Hitler, Ren nehrinin sol kıyısını bir kez daha işgal etti (1936); arkasından Avusturya'yı ve Çekoslovakya'nın bir bölümünü ilhak etti (1938) Bu oldubittinin Münih'te Fransa ve Büyük Britanya tarafından tanınması (1938), Führer'in güç politikasını cesaretle sürdürmesine yol açtı Hitler o zaman Çekoslovakya'nın kalan bölümünü de ele geçirdi (mart 1939), italya'nın desteğini sağladı (mayıs) ve Polonya'nın paylaşılmasına dayalı bir anlaşmayla SSCB'nin hoşgörülü yansızlığını elde etti (Ribbentrop-Molotov -anlaşmaları, 23 ağustos) Dantzig olayıyla, savaş başladı Bu Avrupa kökenli savaş, 1941'den başlayarak dünyayı sardı ve ancak ağustos 1945'te, Japonya'daki Hiroşima ve Nagasaki cehennemlerinin ardından son bulabildi

Mihver devletlerinin başarılı yayılması (1939-1942)

• Avrupa'da alman yıldırım savaşı (eylül 1939-ağustos 1941) 1 eylül 1939 sabahı, saat 445'te, alman ordusu Polonya'ya girdi, Fransa'yı ve Büyük Britanya'yı, bu ülkeye verdikleri sözü tutmak zorunda bıraktı Polonya ordusu 26 gün içinde çökertildi Fransız ordusunun Sarre'daki gösterişi (8 eylül) Wehrmacht'ı kaygılandırmadı Öte yandan, Sovyetler 17 eylülde Doğu Polonya'ya girdiler 28 eylüldeki Alman -Sovyet anlaşması'yla, Polonya'nın paylaşımı resmileştirildi, ülkenin doğuda ve batıda ilhak edilmeyen toprakları da 12 ekimde alman yönetimi altında bir genel valilik oldu

Doğuda istediğini elde eden Hitler, bunun üzerine batı seferine hazırlandı; ancak planlarını değiştirerek saldırısını 1940'a ertelemek zorunda kaldı Fransa' da, alman-sovyet paktı sonucu olarak Komünist parti dağıtıldı (26 eylül) Genelkurmay, uzun süreli bir savaşın hazırlıklarına girişti; bunun için kaçınılmaz olan ordu donanımının modernleştirilmesi işini hızlandırdı "Tuhaf savaş" sırasında ülkenin kuzey sınırlarının savunmasını güçlendirmeye çalıştı Belçika'nın tutumunu bilmeden bu ülke topraklarına ve Hollanda'ya dek uzanacak bir müdahale manevrası hazırladı (Dyle-Breda planı)

SSCB'ye gelince, Baltık denizi'ne giriş alanını genişletmek amacıyla Baltık ülkelerini kendisiyle saldırmazlık paktı imzalamaya çağırdı; daha sonra Finlandiya'ya toprak isteklerini bildirdi, 30 kasımda Ka-relya'yı işgale girişti Böylece zorlu bir kış savaşı başladı Finli kuvvetler işgalciye karşı gösterdikleri direnişle tüm dünyanın sevgisini kazandı; ama hiçbir yardım göremeyince 12 mart 1940'ta savaşa son verdi

ABD'de, Roosevelt, "Cash and Carry" (peşin parayla satın alma) kararını meclise onaylatarak batı demokrasilerinin yeniden silahlanmasını desteklerken Almanya ablukayla karşı karşıya geldi Alman gemilerinin Norveç karasularına girişi (Alt-mark gemisinin genel denetimi), ingilizlerin bu suları mayınlamasına yol açtı; ancak bundan önce Almanlar ikinci bir yıldırım savaşı başlattılar: Wehrmacht, 9 nisan 1940'ta Danimarka ve Norveç'i istila etti; Müttefiklerin Namsos ve Narvik'e yaptıkları çıkarmalara karşın, bir ay içinde Kuzey burnundan Hamburg'a uzanan tüm batı kıyılarının efendisi durumuna geldi

Bu müdahale, Fransa'ya saldırı hazırlığını engellemedi Bu konuda değiştirilen planlar 24 şubatta kesin olarak kabul edildi Bu planlar, ana saldırıyı sağ kanattan değil, ortadan, Dinant ve Sedan arasından yöneltmeyi içeriyor, 10 panzer tümeninin 7'si bu bölgede toplanıyordu Bu tümenlerin hava kuvvetlerinin desteğinde, fransız cephesini, Maginot hattının batı ucunda, Ardennes'nin bitim noktasında yarmaları, Belçika'ya gelecek müttefik kuvvetlerini yalıtlayıp çökertmek İçin de aşağı Somme yönüne ilerlemeleri gerekiyordu Alman genel saldırısı, 10 mayısta Hollanda, Belçika ve Lüksemburg üzerinden başladı 13 mayısta Meuse nehrine ulaşıldı; Dinant ve Sedan arasında bir gedik açıldı Bu gedikten geçen panzer birlikleri Luftwaffe'nin güçlü hava desteğiyle aşağı Somme yönüne ilerledi 20 mayısta buraya ulaşıldı 19 mayısta Gamelin' in yerine geçmiş olan Weygand, üstünlüğü ele geçiremedi Hollanda kuvvetleri 14 mayısta teslim oldu 28 mayısta da Belçika kuvvetleri yenilgiyi kabul etti Belçika kralı Leopold Almanlar'a tutsak düşerken hükümet yurtdışına kaçtı Dunkerque'de ingiliz seferi birliklerinin büyük bir bölümü, 100 000 fransızla birlikte, 4 hazirana kadar gemilere binip geri çekilmeyi başardı; Belçika'daki fransız ordularının geri kalan kuvvetleri ya öldürüldü ya tutsak edildi 6-9 haziran arasında, Weygand'in oluşturmaya çalıştığı Aisne-Somme cephesi de çöktü 10 haziranda, o güne dek yansız kalmış olan italya, Fransa'ya savaş ilan etti R Reynaud'nun yerine geçen mareşal Pötain, 17 haziranda ateşkes sürecini başlattı, Almanya ile 22, italya ile 24 haziranda ateşkes imzalandı Bu arada, Londra'da, tanınmamış bir fransız generali, De Gaulle, 18 haziranda ingiltere'nin yanında savaşımı sürdürme çağrısı yaptı

Bu yıkımın sonuçları çok büyüktü: Kuzey burnundan ispanya'ya dek kıta Avrupası'nın tüm batı kıyılarında alman egemenliği; Quisling adlı nazi işbirlikçisinin sultası altında bir Norveç; kraliçesi Londra'ya kaçmış ve Seyss-inquart adlı Reich komiserinin yönetimine girmiş bir Hollanda; alman askeri yönetimi altında bir Belçika; topraklarının büyük bir bölümü işgal edilmiş bir Fransa ve fiilen alman topraklarına katılmış Alsace-Lorraine bölgesi

Adasında yalnız kalan, ancak 10 mayısta başbakan olan Churchill tarafından harekete geçirilen Büyük Britanya, Alman-lar'ın eline düşmesinden korktuğu fransız donanmasını yansızlaştırmaya çalıştı; bu amaçla onu batırmaktan da çekinmedi (Mers el-Kebir, iskenderiye) Bu saldırıların yol açtığı ingiliz düşmanlığı, De Gaul-le'ün fransız sömürge imparatorluğu topraklarını Özgür Fransa'ya katma çabalarını engelledi (Dakar, 23 eylül) Yalnızca Çad (Eboue ile), sonra da tüm Fransız Ekvatoral Afrikası, Özgür Fransa'ya, Afrika' da savaşımı yeniden başlatmak için, bir üs ve bir askeri birlik kaynağı oluşturdu

Mareşal Pâtain hükümeti özgür bölgede yer alan Vichy'ye yerleşti 10 temmuzda Millet meclisi tarafından 80 parlamenterin ret oyuna karşın tam yetkiyle donatılan P6tain, bir "ulusal devrim" politikası ve dışişleri bakanı Laval ile birlikte, galip devletle işbirliği politikası uygulamaya başladı (Montoire görüşmesi, 24 ekim)

Hitler, Büyük Britanya'yı yenilgiye uğratmak için, 15 eylülde adaya çıkarma yapmayı planlamıştı Ama önce hava savaşını kazanmak gerekliydi 13 ağustosta başlayan İngiltere savaşı, RAF (Royal Air Force) ile Luftwaffe'yi karşı karşıya getirdi ve ekime dek sürdü, çıkarmaysa, 17 eylülde belirsiz bir tarihe ertelendi

Bu ilk başarısızlık ve General Franco' nun Cebelitarık'ı ete geçirme görevi alan alman birliklerinin ispanya'dan serbestçe geçmelerine bir izin vermekte çekingen davranması, Hitler'i yayılmacılık tutkularını Doğu'da doyurmaya yöneltti Orta Avrupa ve Balkanlar'da arabulucu oyunlarına başvurduktan (Macaristan, Transılvan-ya'nın bir bölümünü geri aldı) ve Japonya'yı Mihver devletlerinin yazgısına bağladıktan (üçlü pakt, eylül) sonra, Führer, Romanya üzerindeki egemenliğini artırarak alman birliklerinin burada gizlice konaklamalarını sağladı; bu arada aralık için Barbarossa planını hazırladı (SSCB'nin istilası)

Mussolini, ikinci planda kalmak istemeyerek, ağustos-eylül 1940'ta, ingilizler e karşı Libya ve Etyopya'dan Mısır, Somali ve Sudan'a doğru askeri harekâta girişti Ayrıca, italyan kuvvetleri 28 ekimde Yunanistan'a girdiler; burada Papaghos birliklerinin çok sert direnişiyle karşılaştılar, sonra Arnavutluk'a püskürtüldüler Bu arada ingilizler 4 kasımda Girit'e çıktı, italyanlar' ın Yunanistan'daki başarısızlıkları, uzayıp giden bir savaşın geri bölgeleri tehdit etmesi, SSCB'ye karşı harekâtı sürdürmekten duydukları korku, 27 mart 1941'de Yugoslavya'da ingiliz yanlılarınca gerçekleştirilen hükümet darbesi, Hitler ve OKW'sinin (Oberkommando der Wehrmacht) birdenbire, Yunanistan ve Yugoslavya'yı alman egemenliği altına sokmak için yeni bir yıldırım seferi düzenleme kararı almasına neden oldu

__________________