Cevap : Hayvancılık

HAYVANCILIK a Değişik yönleriyle insanlara yararlı evcil hayvanların bakım, besleme, üretim ve yetiştirilme işi

—ANSİKL Hayvancılık, tarihöncesi dönemde başlamıştır Özellikle göçebelik döneminde insanın başlıca geçim kaynağı hayvanlar olmuş, yerleşik yaşama ve tarıma geçildikten sonra da hayvancılık önemini korumuştur Günümüzde de hayvancılık, bütün dünya ülkelerinde, ekonomik açıdan önemli bir yer tutmaktadır

• Hayvancılık tipleri ve ürünleri Yaşam düzeyi orta ya da yüksek olan ülkelerde hayvancılık, insan beslenmesinde büyük önem taşıyan üstün değerli besinlerin, özellikle proteinlerin karşılanmasında önemli rol oynar Hatta bazı durumlarda (kutup bölgeleri, çöller) insan beslenmesinin başlıca kaynağıdır Et ve süt kadar değerli bir madde olan yumurta ve arılardan elde edilen bal da yine evcil hayvanların insanlara verdikleri değerli besinlerdir insanların yetersiz beslenme ve açlıkla karşı karşıya bulunduğu Üçüncü dünya ülkelerinde, hayvansal protein (süt, et, yumurta, vb) üretimi artırılarak ancak beslenme sorununa çözüm bulunabilir Öte yandan evcil hayvanlar, gerek binek ve yük, gerek çeki ve koşum hayvanı olarak tarla ve taşıma işlerine kullanılmaktadır Gelişmiş sanayi ülkelerinde terk edilmiş olmasına karşın, azgelişmiş ülkelerde bu kullanım günümüzde de geçerlidir

Yolların İyi olmadığı, motorlu araçların çalıştırılamadığı fakir ülkelerde ve yeryüzünün dağlık, engebeli yerlerinde hayvanlardan yararlanılmaktadır Atın binek hayvanı olarak kullanıldığı gelişmiş ülkelerde at yetiştiriciliğinde yeniden bir canlanma gözlenmektedir Dünyanın birçok yerinde sığır, manda, koyun, keçi, domuz, tavşan ve kümes hayvanları gelir getiren hayvanların temelini oluştururken, at, eşek, katır gibi toynaklı hayvanlar ile deve ve lama gibi gevişgetiren hayvanlar sığır ve mandalarla beraber koşum ve taşıma işlerinde kullanılır Genellikle eskiden ya da günümüzde evcllleştirilmiş bazı değişik hayvan türleri, dünyanın çok değişik bölgelerinde önemli roller oynar: Himalayalar'da yak (süt, et, taşıma), Laponya'da Ren geyiği (süt, et, taşıma), bazı step bölgelerinde antiloplar (et), Hindistan ve Hint-Malezya yarımadasında fil (taşıma ve orman işleri), tatlı ya da acı su balıkları (beslenme), kürkünden yararlanılan hayvanlar (vizon, gümüşi tilki, susamuru, vb) insan yaşamında giyim kuşam bakımından hayvanlar yine önemli katkı sağlamaktadır Yapağı (yün), tiftik, tüy, ipek, post, kürk, deri gibi doğal olarak hayvanlardan elde edilen maddeler sağlıklı giyim ve kullanım eşyasının başlıca hammaddeleridir Ayrıca deri kullanımının çok yaygın bir alanı vardır ve büyük bir sanayi oluşturmaktadır Bu ürünlerin üretimi, gelişmiş olsun, gelişmekte olsun, her iki tipe giren ülkelerde de çok önemli ekonomik katkılar sağlar

Türlere ve uygulama alanlarına göre, hayvanların mezbaha kalıntılarından, yağlarından, kıllarından, tırnak ve boynuzlarından, kemik ve kıkırdaklarından, bağırsaklarından, et artıklarından ve kanlardan, vb, işleme tekniğinin ileriliğine bağlı olarak çok yarar sağlanmaktadır Özellikle mezbaha artıklarından insan sağlığıyla ilgili olarak, değerli ilaçlar üretilmektedir Spor ve binicilik konularında da hayvancılığın katkıları vardır Av sporlarında kullanılan hayvanların başında at ve köpek gelir

Atlar koşu hayvanı olarak ve diğer sportif içerikli etkinlikler için binek hayvanı olarak önemlidir Birçok ülkelerde bu gibi spor kollarının gereksinmelerini karşılamak amacıyla kurulmuş pek çok yetiştirme yerleri vardır Köpek, kedi ve benzerleri, daha başka bazı hayvan türleriyle beraber çok yaygın bir biçimde ev hayvanı olarak yetiştirilir Ayrıca köpekler hayvan sürülerinin korunması, polis ya da ordu hizmetleri için kullanılır
Dış piyasalarda hayvan ve hayvan ürünleri için her zaman alıcı bulunmaktadır Hayvancılığı ilerlemiş ülkeler bu yoldan çok iyi gelir sağlamakta, elde edilen döviz ülke refahına hizmet etmektedir

Hayvancılık iklim, toprak, toplum ve pazarlara göre değişik biçimler alır Genellikle çoban ya da yetiştirici tarafından üretilen hayvanların basitçe işletilmesi hayvancılığın en İlkel şeklidir Bu çeşit hayvancılığa Asya ve Afrika'nın bazı yörelerindeki toplumlarda rastlanır Tuzak ve av tipi hayvancılık da bu tip içine girer Yaygın hayvancılık genellikle Güney yarıkürede ve nüfusu az olan bölgelerde gelişmiştir Bu tip hayvancılık genellikle otçullar başta olmak üzere, et ya da süt üretimi için az sayıda hayvanın kullanacağı alanın bitki örtüsünü değerlendirme esasına dayanır

Yetiştirici elden geldiğince az üretim etmeninden yararlanır: asalaklardan ve salgın bulaşıcı hastalıklardan korunmak İçin aşı ve ilaç kullanma, otlak, gezinti yerleri ve bunları çevreleyen çitlerin yapımı, düzenlenmesi, vb Yoğun hayvancılık, toprağın az ve pahalı bir etmen olduğu yerlerde metrekare alana düşen hayvan miktarını artırmaya ve çayırlık üretimini yoğunlaştırmaya dayanır Böylelikle gerçekleştirilen yatırımlar, hayvan genelinde üretim artışı sağlayacak (sanayi ürünlerinin kullanılması, verimli hayvanların seçilmesi, özel uygun barınakların yapılması, vb) ve ayrıca işçilerin verimini artıracak (serbest sistem yemleme, hayvancılık işlerinin makineleşmesi, hatta otomatizasyonu, otlak ve parsellerin çitle çevrilmesi, vb) yöntemlerin aranmasını gerektirir Yeterli arazisi olmayan yerlerde de hayvancılık yapılabilir

Bu durumda yem ihtiyacı komşu çiftliklerden ya da sanayiden sağlanır ve hayvanlar kapalı barınaklarda ya da çitle çevrili alanlarda yetiştirilir Bu biçim hayvancılık gelişmiş ülkelerde daha çok kümes hayvanlarına ve domuzlara uygulanır

• Hayvan üretiminin işletme ekonomisindeki yeri Gelişmiş ülkelerde, hayvansal üretim işletmenin diğer bileşenleriyle (yem üretimi, binalar, el emeği, vb) yakından ilintili olarak tarım işletmesinin bütünleyici bir bölümünü oluşturur Gerçekte hayvancılık, çoğu zaman bitkisel ürünlerin ya da sanayi alt ürünlerinin hayvan ürünlerine dönüştürülmesini amaçlar Bu bakımdan, hayvan türlerini iki kategoriye ayırmak gerekir: sindirim sistemlerinde bulunan mikroorganizmalar sayesinde ekilen ya da kendiliğinden yetişen selüloz oranı yüksek olan bitkileri kullanabilenler (geviş-getirenler, at, tavşan) ve sadece taneler gibi selüloz oranı düşük olan daha değerli yemleri kullananlar (domuz, kümes hayvanları) Birinci durumda hayvancılık, söz-konusu işletmelerde, bitkisel üretime bağlı bir dönüşüm işlevi görür: bitkiler hayvanlara yem sağlar hayvanlar da onlara gübre verir

Bu tip hayvancılığın gelişmesi, tarımsal yapılara ve yem sağlama olanaklarına bağlıdır Buna karşılık İkinci durumda (domuz, kümes hayvanları) yem İhtiyacı dışardan ya da işletme içindeki bir yem fabrikasından karşılanır

Bu tip hayvancılık yanı başında otlak olmadan da yapılabilir Bazı ülkelerde bu tip hayvancılığın gittikçe bir sanayi haline dönüştüğünü de belirtmek gerekir Bu eğilim bütün hayvan türleri için geçerli olmakla birlikte aile işletmesi tipindeki üretimin, iyi yönetilmek ve hammadde ve pazar açısından bol olanaklı (kooperatifler, üretici birlikleri, vb) bir çevrede bulunmak şartıyla sanayi tipi işletmeler kadar başarılı olduğu da söylenebilir Gerçekten, hemen hemen her durumda, tarımsal yapı olarak, tarım işletmelerinin içinde yer alan bir hayvancılık, işletme sahibi açısından bir hazine değerindedir Bu durum özellikle süt gibi günlük üretimler sözkonusu olduğunda çok doğrudur Hayvansal üretimin gelişmesi, pazarların örgütlenmesine, ürünleri işleme ve dağıtım ağının kurulmasına bağlıdır, işletme sahibi, pazarın isteğine uygun bol miktarda standart ürün üretmek zorundadır

Günümüzde dünya hayvan varlığı baş olarak şöyledir: 66 milyon at, 14 milyon katır, 42 milyon eşek, 1 220 milyon sığır, 130 milyon manda, 14 milyon deve, 1 040 milyon koyun, 410 milyon keçi, 650 milyon domuz Kümes hayvanları da (tavuk, hindi, ördek, kaz, vb) 8 milyar dolayındadır

• Türkiyede hayvancılık Hayvanların tümüne yakın çoğunluğu eskiden beri halkın elindeki hayvanlardan ve pek az bir bölümü de devlet hayvanlarından oluşur Hayvancılığın doğal koşulları ve olanakları bölgeden bölgeye değişiklik gösterir Ülkemiz bir bütün olarak çeşitli tür ve ırklarda hayvanların yetiştirilmesine elverişli sayılmaktadır Gerçekten çeşitli İklim ve çeşitli arazi yapılarına sahip olması nedeniyle, birbirinden farklı tarım bölgelerine ayrılan yurdumuzda çiftlik hayvanlarının bölgelere göre dağılışı, türlerin bileşimi, yapılan hayvancılığın biçimi, hayvancılığın tarım işletmesi içersindeki yeri, hayvan ve bitki üretiminin karşılıklı durumları bölgeden bölgeye değişmektedir

Genel olarak at, sığır, koyun gibi hayvanlar memleketin her tarafında yetiştirilmekte, temel hayvan varlığını davar ve sığır oluşturmaktadır Deve ortadan kalkmak üzeredir At sayısında da, son zamanlarda tarımda ve orduda motorlu araçların hızla çoğalması nedeniyle önemli ölçüde azalma olmuştur Sayı bakımından en çok Kuzey-doğu Anadolu bölgesi, Karadeniz sahili ve buna ilişkin alanlar ve Orta Anadolu'nun kuzey bölümlerinde bulunan sığır, et-süt-iş gibi çeşitli verimleri dolayısıyla çiftlik hayvanlarının en önemlisidir

En çok Orta Güney, Orta Kuzey Anadolu ile Güney-doğu Anadolu'da yapılan koyun üretimi genellikle ağıl dışı sürü rejimine dayanır Genellikle et üretimi için yetiştirilmekte olan koyunlardan süt de üretilmektedir Ayrıca yapağı ve derilerinden ekonomik yarar sağlanmaktadır Halen gerek et ve süt verimi, gerek yapağı bakımından ıslah çalışmaları sürdürülmektedir

Türkiye'de bugün sayıca en çok ve yayılma alanı en geniş olan keçi ırkı kılkeçi-sldir ikinci olarak tiftik yahut ankara keçisi gelir Sütü bol keçi tipleri ancak az sayıda ve bazı büyük şehirlerin çevrelerinde bulunur Bunlar da çoğunlukla çeşitli ırkların karışmasından meydana gelen tip-siz melezlerdir Tiftik keçileri Orta Anadolu'da, kılkeçlleri bütün diğer bölgelerde yetiştirilir Türkiye'de, 1984 istatistiklerine göre yaklaşık olarak 40 milyon koyun, 11 milyon kılkeçisi, 2 milyon tiftik keçisi, 12,5 milyon sığır, 550 000 manda, 3 000 deve, 620 000 at, 12 milyon eşek, 210 000 katır, 12 000 domuz bulunuyordu

__________________