Cevap : Madde Madde Referandum Analizi-1

8 Madde: Kamu Denetçiliği Kurumu Kuruluyor

Anayasanın 74 maddesi mevcut haliyle yalnızca vatandaşların kendileri ile ya da kamu ile ilgili konularda yetkili makamlara veya TBMM’ye dilekçe vermelerini düzenlemektedir
Yeni haline gelince öncelikle yalnızca “Dilekçe Hakkı” şeklinde olan kenar başlığı “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” şeklinde değiştirilmiştir Dolayısıyla vatandaşlar için zaten var olan dilekçe hakkı ve bilgi edinme hakkına ilaveten şimdi de kamu denetçisine başvurma hakkı tanınmıştır
Bu maddenin üçüncü fıkrası olan “ Bu hakkın kullanılma biçimi kanunla düzenlenir” cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır Dolayısıyla eski düzenlemelerin yerine muhtemelen hem dilekçe hakkını hem de kamu denetçisine başvuru hakkını içine alan yeni bir kanun çıkacaktır
Ayrıca bu maddeye şu cümleler eklenmiştir:“Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler Dolaysıyla bu cümlelerden anlaşılan daha önce TBMM’ye verilen dilekçelerin komisyon tarafından incelenmesi uygulamasına son verilip bu görev, bu işi daha da profesyonel ve kurumsal düzeyde yapan kamu denetçiliği kurumuna devredilecek demektir
Kamu Başdenetçisi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından gizli oyla dört yıl için seçilir İlk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu aranır Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan aday seçilmiş olur Bu cümle ile Başdenetçiyi kimin seçeceği belirtilmiş ancak kimlerin aday olabileceği belirtilmemiştir
Bu maddede sayılan hakların kullanılma biçimi, Kamu Denetçiliği Kurumunun kuruluşu, görevi, çalışması, inceleme sonucunda yapacağı işlemler ile Kamu Başdenetçisi ve kamu denetçilerinin nitelikleri, seçimi ve özlük haklarına ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir” Az önce de değindiğim gibi “Dilekçe hakkının kullanılmasına ilişkin kanunu” yürürlükten kaldırıp, onu da kapsayacak şekilde yeni bir kanunun çıkması gerekecek demektir
Bu maddenin tümü üzerinde söylenebilecek söz ise devletin dilekçe hakkı konusunda daha profesyonel çalışmaya karar verdiği, bu konuda kurumsallaşmaya çalıştığı ve kamu kurumlarının hem vatandaşlar tarafından şikayet ve müracaat yoluyla hem de TBMM’nin kamu denetçiliği kurumu yoluyla daha da etkin bir şekilde denetleneceğini söylemek mümkündür

9 Madde: Siyasi yasaklılar Bağımsız Milletvekili oluyor

Bilindiği üzere Anayasanın 84 Maddesi Milletvekilliğinin düşmesini gerektiren durumları düzenlemektedir Bunlardan biri de son fıkrasında yer alan “Partisinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleriyle sebep olduğu Anayasa Mahkemesinin temelli kapatmaya ilişkin kesin kararında belirtilen milletvekilinin milletvekilliği, bu kararın Resmi Gazetede gerekçeli olarak yayımlandığı tarihte sona erer Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı bu kararın gereğini derhal yerine getirip Genel Kurula bilgi sunar” Şeklindeki düzenleme idi
Bu düzenlemeye göre siyasi partilerin kapatılmasından sonra söylem ya da eylemleriyle partisinin kapatılmasına sebep olan kişilerin milletvekilliği düşmekte idi Bu yeni düzenleme ile yasaklı kişilerin milletvekilliği devam edecektir
Ancak partilerin kapatılmasını TBMM’nin iznine bağlayan madde 330’un altında oy alarak paketten düştüğü için partilerin kapatılmasını düzenleyen Anayasa’nın 69“…beş yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamazlar”şekliyle yürürlükte kalmaya devam ettiği için partinin kapatılmasına sebep olanların bir partinin değil genel başkanı ya da yöneticisi, üyesi bile olamayacakları için yalnızca bağımsız milletvekili olarak kalacaklardır
Bu durum ancak paketten düşen madde ile birlikte anlamlı olacağı için şayet paket referanduma gider de halktan onay alırsa bu haliyle kısmen bir iyileşme olacak ve siyasi yasaklı kavramı yerine aktif siyasetten bağımsız milletvekilliğine düşürülme olarak nitelenebilecektir
Bu durum bile demokrasi adına bir kazançtır Nitekim ülkemizde siyasette biraz sivrilen ve gelecek vaat eden siyasetçilerin başta siyasi rakipleri olmak üzere medya ve çeşitli çevreler tarafından bu yolla tasfiye edilmeye çalışıldığı bilinmektedir

10 Madde: Daha Önce Unutulan Hata Düzeltiliyor
Bilindiği üzere Meclis Başkanlık Divanı seçimlerini düzenleyen 94 maddenin üçüncü fıkrası halen yanlış bir düzenleme şekliyle yürürlüktedir Nitekim bu düzenlemeye göre “Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanı için, bir yasama döneminde iki seçim yapılır İlk seçilenlerin görev süresi iki, ikinci devre için seçilenlerin görev süresi üç yıldır” Denilmektedir Oysa 77 Maddede “Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçimleri dört yılda bir yapılır” şeklinde hüküm yer almaktadır Bu hüküm hatırlanacağı üzere Cumhurbaşkanlığı seçimlerini düzenleyen değişiklikle birlikte yapılmıştı ve ne gariptir ki yukarıdaki cümlede yer alan üç yıl kelimesini değiştirmek unutulmuştu Şimdi bu hata telafi edilmekte ve “İlk seçilenlerin görev süresi iki yıldır, ikinci devre için seçilenlerin görev süresi ise o yasama döneminin sonuna kadar devam eder” Şeklinde zorunlu bir teknik değişiklik yapılmaktadır

__________________