Cevap : Nükleer Tıp

Radyonükleid jeneratörler (üreteçler)

Üreteç sisteminin temel ilkesi; fiziksel ya da kimyasal bir yöntemle daha uzun yarı ömrü bulunan ana radyonüklidden daha kısa yarı ömürlü bir yavru radyonüklid elde etmektir
Nükleer Tıp merkezlerinde en çok Mo99-Tc99m jeneratörü kullanılmaktadır Jeneratör içerisinde Mo99 bulunmaktadır Mo99 bozunmaya uğrayarak Tc99m oluştururÜretecin içerisinden serum fizyolojik geçirilerek Tc99m perteknetat’ın molibdenden ayrılması sağlanır Bu olaya sağım (elution) denir Bir sağımdan sonra jeneratördeki molibdenden yeniden Tc oluşur Bu da ikinci bir sağımda üreteçten dışarıya alınır

İdeal bir radyofarmasötiğin özellikleri

1. Kolay hazırlanmalı ve ucuz olmalı
2. Uygun fiziksel ve etkili yarı ömür
   Fiziksel yarı ömür: Bir radyonüklidin başlangıçtaki atom sayısının ya da etkinlik düzeyinin % 50’sine inmesi için geçen süredir
   Biyolojik yarı-ömür: bir maddenin yarısının olağan atılma yollarıyla vücuttan atılması için geçen süredir (Tb) Bu, bir maddenin dengeli ve radyoaktif hali için aynıdır
   Etkili yarı-ömür: Fiziksel ve biyolojik yarı-ömür gözönünde bulundurulduğunda, maddenin vücuttan atılımı için geçen süredir Te = Tp X Tb / Tp + Tb
3. Radyasyon türü ve enerjisi: Tanı amacıyla genellikle gama fotonu yayan radyonüklidler kullanılıp, enerjileri 100-300 keV arasında olması yeğlenir Tanecikli tipte radyasyon yayan ışın etkin maddeler sağaltım amacıyla kullanılır
4. Yüksek hedef / hedef dışı etkinlik oranı
5. Metabolik uygunluk
6. Denge
7. Farmasötik özellikler
8. Radyonüklid taşıyıcısız olmalıdır Eğer radyoaktif madde içinde aynı elementin radyoaktif olmayan oluşumları bulunuyorsa, yeterince yalın değildir Elementin yalnızca radyoaktif atomlarının bulunduğu radyonüklidlere taşıyıcısız adı verilir
9. Radyonüklid yüksek özgül etkinliğe sahip olmalıdır Birim kütledeki etkinlik ne denli çoksa özgül etkinlik o denli yüksektir

En sık kullanılan radyofarmasötikler


Tc-99m perteknetat: Tanı amacıyla en sık kullanılan radyoaktif maddedir Bu biçimiyle tiroid sintigrafisinde kullanılır Radyofarmasötikler Tc-99m ile işaretlenir

• Tc-99m DTPA: böbrek sintigrafisi
• Tc99m MDP: kemik sintigrafisi
• Tc99m sülfür kolloid: karaciğer-dalak sintigrafisi

Iyot-131: Tedavi amaçlı, tiroid sintigrafisi Sağaltım amacıyla en sık kullanılan radyoaktif maddedir Hipertiroidi ya da tiroid kanseri tedavisinde kullanılır
Galyum-67: Tümör ve enfeksiyon görüntülemesi
Talyum-201: Miyokard perfüzyon görüntülemesi
Ek bilgiler

• Tanısal nükleer tıp incelemelerinde fetusun aldığı doz genellikle 1 rad'dan azdır
• Talyum-201 ve I-131 plasentayı geçebilir
• Fetusun tiroidi ışın etkin iyodu anneninkine göre 6-7 kat çok tutar
• Sülfür kolloid, DTPA ve makroagregatlar plasentayı geçemezler
• Gebelik süresince alınabilecek radyasyon ölçüsü 0,5 rem'i geçmemelidir

Onkolojide kullanımı

Tümör görüntülenmesi ya da sağaltımında kullanılabilir
Urların görüntülenmesinde kullanılan sintigrafik yöntemler

• Kemik sintigrafisi
• Karaciğer sintigrafisi
• Ga-67 tüm vücut sintigrafisi
• I-131 MIBG sintigrafisi
• Lenfosintigrafi
• Monoklonal (tek eşlenikli) antikor sintigrafisi

Radyonüklid tedavinin uygulandığı kötücül hastalıklar

• İyi farklılaşmış tiroid kanseri
• Kötücül (habis) feokromasitoma ve öbürleri
• Nöroendokrin urlar
• Kemiğe sıçramalara (metastaz) bağlı gelişen ağrının hafifletilmesi
• Katı urlarda radyoimmunoterapi

Radyoiyot tedavisi

Tiroid lobuna olan sıçramalar 150 mCi; akkan (lenf) düğümü metastazı 175 mCi; Uzak metastazlar: 200 mCi
I-131 sağaltımından (tedavisinden) sonra görülen karmaşıklıklar

Kısa dönemde görülenler:

• Bulantı, kusma
• Siyaladenit (tükrük bezlerinde yangı), gastrit (mide yangısı)
• Kemik iliği baskılanması
• Metastazlarda ağrı, şişlik, kanamalar (hemoraji)
• Tiroid fırtınası (kalan dokusu fazla olanlarda, işlevsel metastaz varlığında)
• Ses tellerinin felç olması
• Beyinde ödem (beyin metaztazı olan olguların sağaltımlarının ardından)
• Hipoparatiroidizm

Uzun dönemde görülenler:

• Radyasyon fibrozu
• Kalıcı kemik iliği baskılanması
• Lösemi
• Doğuştan anormallikler
• Kısırlık
• İkincil çıkabilen urlar

__________________