Cevap : Konya'nın Geleneksel Eğlence Kültürü - Traditional Entertainment Culture in Konya

**Şengül Şirin** · 06-30-2010

OYUNLAR

Zengin bir kültürel geçmişe sahip olan Konya, elbette çok zengin bir oyun kültürüne de sahiptir

Arkeolojik bulgular, eski ritüel kalıntıları olarak oyunların kökeninin çok eskiye dayandığını göstermektedir

Yazılı kaynaklar bugün bildiğimiz pek çok oyunun günümüzden iki bin yıl önce de oynandığını kanıtlamaktadır (And, 1974: 321-323)

Geleneksel oyunlarımızın en önemli özelliği, yaşanılan mekânda hemen bulunuverecek malzemeleri kullanması, masraf ge-rektirmemesidir

Çünkü, oyun araçları oyuncular tarafından üretilmektedir (Arabacı, 2003: 14)

Geleneksel oyunların bir diğer önemli özelliği de, ebe seçimidir

Diğer pek çok yöremizde olduğu gibi Konya'nın geleneksel oyunlarında da ebe seçimi genellikle ilginç tekerlemeler, ad çekme ya da adım atma gibi usuller ile belirlenir ve tıpkı dinsel ve büyüsel ritüellerde olduğu gibi oyunlarda da türkü ve tekerlemeler vardır (And, 1974: 38)

Söz konusu tekerlemelerden bazıları şöyledir (Caferoğlu, 1994: 3):

"İyne batdı, Ciyerimi yakdı, Tombil guş, Arabayı goş,
Çıngıldaklı mıngıldaklı goş

***
Ene mene dostum, Ben sana küsdüm, Armudu kesdim, Tavana asdım, Tap dedi düşdü,
Gargalar uçdu, Annem yoğurt getirdi, Kedi burnunu batırdı,
O kediyi napmalı? Minareden atmalı, Minarede bir guş var, Ganadında gümüş var, Enişdemin cibinde Türlü türlü yimiş var

"

Bu gün bir kısmı yaşamayan, önemli ölçüde unutulmaya yüz tutmuş oyunları; küçüklere ya da büyüklere ait olanlar, açık alanlarda veya kapalı alanlarda oynananlar, bireysel ya da toplu olarak oynananlar, kadınlara veya erkeklere has olanlar, mevsimine göre; yazın ya da kışın oynananlar vs

gibi sınıflandırmak mümkündür

Ancak bu sınıflandırmalar her oyun için geçerli olmayabilir

Çünkü bazı oyunlar hem küçükler hem de büyükler tarafından ya da hem kadınlar hem de erkekler tarafından oynanabilmektedir

Bazı oyunlar da hem kapalı hem de açık mekânlarda icra edilebilmektedir

Bu nedenle, Konya'nın geleneksel oyun kültürü ayrıntılı bir sınıflandırmaya tabi tutulmamakta, fikir vermesi açısından içlerinden on tanesine yer verilmektedir

06-30-2010	#5
Şengül Şirin	Cevap : Konya'nın Geleneksel Eğlence Kültürü - Traditional Entertainment Culture in Konya OYUNLAR Zengin bir kültürel geçmişe sahip olan Konya, elbette çok zengin bir oyun kültürüne de sahiptir Arkeolojik bulgular, eski ritüel kalıntıları olarak oyunların kökeninin çok eskiye dayandığını göstermektedir Yazılı kaynaklar bugün bildiğimiz pek çok oyunun günümüzden iki bin yıl önce de oynandığını kanıtlamaktadır (And, 1974: 321-323) Geleneksel oyunlarımızın en önemli özelliği, yaşanılan mekânda hemen bulunuverecek malzemeleri kullanması, masraf ge-rektirmemesidir Çünkü, oyun araçları oyuncular tarafından üretilmektedir (Arabacı, 2003: 14) Geleneksel oyunların bir diğer önemli özelliği de, ebe seçimidir Diğer pek çok yöremizde olduğu gibi Konya'nın geleneksel oyunlarında da ebe seçimi genellikle ilginç tekerlemeler, ad çekme ya da adım atma gibi usuller ile belirlenir ve tıpkı dinsel ve büyüsel ritüellerde olduğu gibi oyunlarda da türkü ve tekerlemeler vardır (And, 1974: 38) Söz konusu tekerlemelerden bazıları şöyledir (Caferoğlu, 1994: 3): "İyne batdı, Ciyerimi yakdı, Tombil guş, Arabayı goş, Çıngıldaklı mıngıldaklı goş *** Ene mene dostum, Ben sana küsdüm, Armudu kesdim, Tavana asdım, Tap dedi düşdü, Gargalar uçdu, Annem yoğurt getirdi, Kedi burnunu batırdı, O kediyi napmalı? Minareden atmalı, Minarede bir guş var, Ganadında gümüş var, Enişdemin cibinde Türlü türlü yimiş var" Bu gün bir kısmı yaşamayan, önemli ölçüde unutulmaya yüz tutmuş oyunları; küçüklere ya da büyüklere ait olanlar, açık alanlarda veya kapalı alanlarda oynananlar, bireysel ya da toplu olarak oynananlar, kadınlara veya erkeklere has olanlar, mevsimine göre; yazın ya da kışın oynananlar vs gibi sınıflandırmak mümkündür Ancak bu sınıflandırmalar her oyun için geçerli olmayabilir Çünkü bazı oyunlar hem küçükler hem de büyükler tarafından ya da hem kadınlar hem de erkekler tarafından oynanabilmektedir Bazı oyunlar da hem kapalı hem de açık mekânlarda icra edilebilmektedir Bu nedenle, Konya'nın geleneksel oyun kültürü ayrıntılı bir sınıflandırmaya tabi tutulmamakta, fikir vermesi açısından içlerinden on tanesine yer verilmektedir __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır