Cevap : İtalya'nın Halk ve Kentleri, Tarihi,Tarımı,Sanayi ve Ulaşımı,Sanat ve Bilimi

**Şengül Şirin** · 06-25-2010

Tarih

İtalya'ya İÖ 2000'lerde kuzeyden iki dalga halinde, Hint-Avrupa dillerini konuşan halklar gelmeye başladı

Bu göç dalgası İÖ 1000'e kadar sürdü

İÖ 8

yüzyılda ortaya çıkan Etrüsk-ler Arno ve Tiber ırmakları arasındaki bölgeye yerleşerek parlak bir uygarlığın temellerini attılar {bak

ETRÜSKLER)

İÖ 6

yüzyılda Et-rüsk egemenliğine son veren Romalılar, Roma Cumhuriyeti'ni kurdular

İÖ 264'te Alp Dağları ile Apenninler arasındaki bölgenin güneyindeki topraklar Roma egemenliğine girdi

Romalılar görkemli yapıları, yolları, yasaları, alfabeleri ve sanat ürünleriyle izleri günümüze kadar uzanan parlak bir uygarlık kurdular {bak

Roma İmparatorluğu)

İtalya İÖ 476'da Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra, önce Germen halklarının, ardından da Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu'nun egemenliği altına girdi

Ortaçağ boyunca Lombardlar, Bizans İmparatorluğu ve Papalık Devletleri arasındaki çekişmelere sahne olan İtalya, sonunda parçalanarak Milano, Pisa, Floransa, Cenova, Verona, Venedik, Bologna, Amalfi ve Peru-gia gibi kent devletlerine bölündü

Bu kent devletleri Afrika, Asya ve Avrupa'yla ticaret yapıyor, çıkarlarına olacağını kestirdikleri savaşlarda taraf tutuyorlardı

Giderek zenginleşen İtalyan kentleri zamanla mimarlık, resim, heykel ve edebiyata ilgi göstererek, Rönesans hareketinin gelişimini hazırlayan sanat merkezleri durumuna geldi {bak

RÖNESANS)

15

yüzyılın sonlarına doğru bu kent devletlerinin gücü azalmaya başladı

Öteden beri İtalya'yla yakından ilgilenen Fransızlar bu durumdan yararlanarak Milano, Venedik, Napoli, Floransa ve Papalık Devletleri'nin topraklarını işgal ettiler

İtalya 17

ve 18

yüzyıllar boyunca Fransa, İspanya ve Avusturya arasında el değiştirdi

1805'te Fransa İmparatoru Napolyon, kendisini İtalya kralı ilan ederek taç giydi

Böylece Orta ve Kuzey İtalya kesin olarak Fransız denetimine girmiş oldu

Daha sonraki yıllarda Napolyon'un Avrupa'da gerilemeye başlamasıyla, İtalya'daki Fransız işgali sona erdi

İtalya yeniden bir dizi büyük ve küçük devlete bölündü

Ülke bu kez de Avusturya'nın denetimine girdi

1831'de Giuseppe Mazzini Önderliğinde Avusturya'nın baskıcı yönetimine karşı Cum-huriyetçiler'in başlattığı ayaklanma başarısızlıkla sonuçlandı (bak

MAZZINI

Giuseppe)

Bağımsızlık savaşı ve İtalya'yı birleştirme çabaları sonraki yıllarda İtalya'nın önde gelen devlet adamlarından Kont Camillo Cavour'un önderliğinde sürdürüldü (bak

Cavour (Kontu), Camillo Benso)

1860'ta 1

000 kişiden oluşan Kırmızı Gömlekliler adlı gönüllüler ordusuyla önce Sicilya'ya, ardından Napoli'ye yürüyen Giuseppe Garibaldi, İtalya'da siyasal birliğin sağlanmasında önemli bir rol oynadı (bak

Garibaldi, Giuseppe)

İtalya 19

yüzyıl sonlarından 20

yüzyıl başlarına kadar siyasal çalkantılara, kısa ömürlü hükümetlere ve ekonomik bunalımlara sahne oldu

Osmanlılar'a karşı 1912'de giriştiği Trablusgarp Savaşı'nda Kuzey Afrika'da Libya'yı ve en büyüğü Rodos olan Oniki Ada' yi aldı (bak

BALKAN SAVAŞLARI)

İtalya, I

Dünya Savaşı'nda Fransa ve İngiltere'nin yanında yer aldı

Savaşı izleyen ağır ekonomik bunalım ve düş kırıklığı döneminin ardından 1922'de Benito Mussolini önderliğindeki Faşist Parti iktidara geldi

İtalya bundan sonra 20 yılı aşkın bir süre kaba gücün ve zorbalığın egemen olduğu faşist diktatörlükle yönetildi (bak

DİKTATÖR; FAŞİZM; MUSSOLINI

Benito)

1931'de İtalyan ordusu Etiyopya'ya saldırarak tümünü ele geçirdi

Mussolini, II

Dünya Savaşı'nda İtalya'nın Almanya'nın yanında savaşa girdiğini açıkladı

1943'te Müttefikler, İtalya'ya girdi

Mussolini kaçarken yakalanarak öldürüldü

Bundan sonra İtalya, Müttefikler'in yanında Almanya'ya savaş açtı

İtalya'da II

Dünya Savaşı'ndan sonra 1946'da cumhuriyet ilan edildi

1949'da NATO' ya (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü), 1955'te Birleşmiş Milletler'e, ardından Avrupa Ekonomik Topluluğu'na kabul edildi (bak

Avrupa Topluluklari)

Savaştan sonra ülke sanayisi hızla gelişti

Ne var ki, hiçbir hükümet uzun süre iktidarda kalmayı başaramadı

Enflasyonun oldukça yüksek olduğu İtalya'da, işsizlik ve yoksulluk özellikle güneyde ciddi bir sorun olarak sürdü

Mafyanın karıştığı hükümet yolsuzlukları ortaya çıkarıldı

Zaman zaman şiddet eylemlerinin baş gösterdiği İtalya'da 1978'de Hıristiyan Demokrat Parti önderi Aldo Moro kaçırılarak öldürüldü

1981'de de papa öldürülmek istendi

Sanat ve Bilim

İtalya Roma uygarlığından Rönesans'a kadar uzanan zengin kültür birikimiyle, güzel sanatların gelişmesine öncülük etmiş bir ülkedir

İtalyan Rönesans üslubunu ya da barok sanatın özelliklerini yansıtan birbirinden güzel yapılar, köprüler, saraylar ve çeşmeler ülkenin her köşesinde göze çarpar {bak

MİMARLIK)

İtalya'nın yetiştirdiği sanatçılar arasında Rönesans heykel sanatının babası Nicola Pi-sano (1220-84); ressam ve heykeltıraş Giotto; çocuk figürleri kullanarak yaptığı dinsel konulu heykelleriyle tanınan Donatello; Andrea del Verrocchio (1435-88); Benvenuto Cellini; barok sanatın yaratıcılarından Gian Lorenzo Bernini; heykel ve resim sanatında dünyanın gelmiş geçmiş en büyük ustalarından Michel-angelo ve Leonardo da Vinci sayılabilir

Bu sanatçılara ilişkin daha ayrıntılı bilgiyi kendi maddelerinde bulabilirsiniz

Rönesans sırasında İtalya'nın çeşitli kentlerindeki atölye ve okullardan birçok ressam yetişmiştir

Bu kentlerin en ünlüleri Floransa ve Venedik'tir

{Ayrıca bak

HEYKEL; RESİM SANATI

)
İtalya'da II

Dünya Savaşı'ndan sonra gözlenen önemli gelişmelerden biri de sinema alanında oldu

Roberto Rossellini, Vittorio de Sica, Michelangelo Antonioni, Federico Fellini, Pier Paolo Pasolini ve Luchino Vis-conti gibi yönetmenler yapıtlarıyla dünya sinemasına çok önemli katkılarda bulundular

İtalya öteki sanat dallarında olduğu gibi müzik alanında da birçok sanatçı yetiştirdi

Özellikle dinsel konulu besteleriyle tanınan Giovanni Pierluigi da Palestrina (1526-94), çağının en büyük konçerto ustalarından ve en iyi keman virtüözlerinden biri olan Antonio Vivaldi İtalyan müziğinin gelişmesinde önemli rol oynamış sanatçılardır

Aynı dönemde İtalya'da çalgı yapımcılığı da ilerlemiş; özellikle Nicolö Amati (1596-1648) ve öğrencisi Antonio Stradivarius (1644-1737) gibi ustalar yaptıkları kemanlarla müziğin gelişimine önemli katkılarda bulunmuşlardır

17

yüzyılda Claudio Monteverdi ile gelişmeye başlayan opera müziği, 19

yüzyılda Gioacchino Antonio Rossini, Giuseppe Verdi ve Giacomo Puccini gibi bestecilerle altın çağını yaşadı

Bu sanatçılara ilişkin daha ayrıntılı bilgiyi kendi maddelerinde bulabilirsiniz

(Ayrıca bak

İTALYAN EDEBİYATI; Opera

)

İtalya'dan birçok bilim adamı ve kâşif de çıkmıştır

Bilim adamları arasında teleskopu kullanan ilk astronomi bilgini Galilei (bak

Galilei, Galileo), elektrikle ilgili buluşlarıyla tanınan Luigi Galvani (1737-98) ve Alessan-dro Volta (1745-1827), radyonun mucidi Gug-lielmo Marconi (bak

Marconi, Guglielmo), kâşifler ve gezginler arasında ise Asya'da uzun yıllar süren gezisiyle tanınan Marko Polo (bak

Marko Polo), Amerika kıtasını keşfeden Cenovalı denizci Kristof Kolomb ve 1926'da Roald Amundsen ile birlikte balonla Kuzey Kutbu'nu aşan Umberto Nobile sayılabilir

1945'te Karakurum Sıradağları üzerinde, dünyanın ikinci yüksek noktası olan "K2" adlı doruğa ilk ulaşan da İtalyan dağcılar olmuştur

06-25-2010	#2
Şengül Şirin	Cevap : İtalya'nın Halk ve Kentleri, Tarihi,Tarımı,Sanayi ve Ulaşımı,Sanat ve Bilimi Tarih İtalya'ya İÖ 2000'lerde kuzeyden iki dalga halinde, Hint-Avrupa dillerini konuşan halklar gelmeye başladı Bu göç dalgası İÖ 1000'e kadar sürdü İÖ 8 yüzyılda ortaya çıkan Etrüsk-ler Arno ve Tiber ırmakları arasındaki bölgeye yerleşerek parlak bir uygarlığın temellerini attılar {bak ETRÜSKLER) İÖ 6 yüzyılda Et-rüsk egemenliğine son veren Romalılar, Roma Cumhuriyeti'ni kurdular İÖ 264'te Alp Dağları ile Apenninler arasındaki bölgenin güneyindeki topraklar Roma egemenliğine girdi Romalılar görkemli yapıları, yolları, yasaları, alfabeleri ve sanat ürünleriyle izleri günümüze kadar uzanan parlak bir uygarlık kurdular {bak Roma İmparatorluğu) İtalya İÖ 476'da Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra, önce Germen halklarının, ardından da Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu'nun egemenliği altına girdi Ortaçağ boyunca Lombardlar, Bizans İmparatorluğu ve Papalık Devletleri arasındaki çekişmelere sahne olan İtalya, sonunda parçalanarak Milano, Pisa, Floransa, Cenova, Verona, Venedik, Bologna, Amalfi ve Peru-gia gibi kent devletlerine bölündü Bu kent devletleri Afrika, Asya ve Avrupa'yla ticaret yapıyor, çıkarlarına olacağını kestirdikleri savaşlarda taraf tutuyorlardı Giderek zenginleşen İtalyan kentleri zamanla mimarlık, resim, heykel ve edebiyata ilgi göstererek, Rönesans hareketinin gelişimini hazırlayan sanat merkezleri durumuna geldi {bak RÖNESANS) 15 yüzyılın sonlarına doğru bu kent devletlerinin gücü azalmaya başladı Öteden beri İtalya'yla yakından ilgilenen Fransızlar bu durumdan yararlanarak Milano, Venedik, Napoli, Floransa ve Papalık Devletleri'nin topraklarını işgal ettiler İtalya 17 ve 18 yüzyıllar boyunca Fransa, İspanya ve Avusturya arasında el değiştirdi 1805'te Fransa İmparatoru Napolyon, kendisini İtalya kralı ilan ederek taç giydi Böylece Orta ve Kuzey İtalya kesin olarak Fransız denetimine girmiş oldu Daha sonraki yıllarda Napolyon'un Avrupa'da gerilemeye başlamasıyla, İtalya'daki Fransız işgali sona erdi İtalya yeniden bir dizi büyük ve küçük devlete bölündü Ülke bu kez de Avusturya'nın denetimine girdi 1831'de Giuseppe Mazzini Önderliğinde Avusturya'nın baskıcı yönetimine karşı Cum-huriyetçiler'in başlattığı ayaklanma başarısızlıkla sonuçlandı (bak MAZZINI Giuseppe) Bağımsızlık savaşı ve İtalya'yı birleştirme çabaları sonraki yıllarda İtalya'nın önde gelen devlet adamlarından Kont Camillo Cavour'un önderliğinde sürdürüldü (bak Cavour (Kontu), Camillo Benso) 1860'ta 1000 kişiden oluşan Kırmızı Gömlekliler adlı gönüllüler ordusuyla önce Sicilya'ya, ardından Napoli'ye yürüyen Giuseppe Garibaldi, İtalya'da siyasal birliğin sağlanmasında önemli bir rol oynadı (bak Garibaldi, Giuseppe) İtalya 19 yüzyıl sonlarından 20 yüzyıl başlarına kadar siyasal çalkantılara, kısa ömürlü hükümetlere ve ekonomik bunalımlara sahne oldu Osmanlılar'a karşı 1912'de giriştiği Trablusgarp Savaşı'nda Kuzey Afrika'da Libya'yı ve en büyüğü Rodos olan Oniki Ada' yi aldı (bak BALKAN SAVAŞLARI) İtalya, I Dünya Savaşı'nda Fransa ve İngiltere'nin yanında yer aldı Savaşı izleyen ağır ekonomik bunalım ve düş kırıklığı döneminin ardından 1922'de Benito Mussolini önderliğindeki Faşist Parti iktidara geldi İtalya bundan sonra 20 yılı aşkın bir süre kaba gücün ve zorbalığın egemen olduğu faşist diktatörlükle yönetildi (bak DİKTATÖR; FAŞİZM; MUSSOLINI Benito) 1931'de İtalyan ordusu Etiyopya'ya saldırarak tümünü ele geçirdi Mussolini, II Dünya Savaşı'nda İtalya'nın Almanya'nın yanında savaşa girdiğini açıkladı 1943'te Müttefikler, İtalya'ya girdi Mussolini kaçarken yakalanarak öldürüldü Bundan sonra İtalya, Müttefikler'in yanında Almanya'ya savaş açtı İtalya'da II Dünya Savaşı'ndan sonra 1946'da cumhuriyet ilan edildi 1949'da NATO' ya (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü), 1955'te Birleşmiş Milletler'e, ardından Avrupa Ekonomik Topluluğu'na kabul edildi (bak Avrupa Topluluklari) Savaştan sonra ülke sanayisi hızla gelişti Ne var ki, hiçbir hükümet uzun süre iktidarda kalmayı başaramadı Enflasyonun oldukça yüksek olduğu İtalya'da, işsizlik ve yoksulluk özellikle güneyde ciddi bir sorun olarak sürdü Mafyanın karıştığı hükümet yolsuzlukları ortaya çıkarıldı Zaman zaman şiddet eylemlerinin baş gösterdiği İtalya'da 1978'de Hıristiyan Demokrat Parti önderi Aldo Moro kaçırılarak öldürüldü 1981'de de papa öldürülmek istendi Sanat ve Bilim İtalya Roma uygarlığından Rönesans'a kadar uzanan zengin kültür birikimiyle, güzel sanatların gelişmesine öncülük etmiş bir ülkedir İtalyan Rönesans üslubunu ya da barok sanatın özelliklerini yansıtan birbirinden güzel yapılar, köprüler, saraylar ve çeşmeler ülkenin her köşesinde göze çarpar {bak MİMARLIK) İtalya'nın yetiştirdiği sanatçılar arasında Rönesans heykel sanatının babası Nicola Pi-sano (1220-84); ressam ve heykeltıraş Giotto; çocuk figürleri kullanarak yaptığı dinsel konulu heykelleriyle tanınan Donatello; Andrea del Verrocchio (1435-88); Benvenuto Cellini; barok sanatın yaratıcılarından Gian Lorenzo Bernini; heykel ve resim sanatında dünyanın gelmiş geçmiş en büyük ustalarından Michel-angelo ve Leonardo da Vinci sayılabilir Bu sanatçılara ilişkin daha ayrıntılı bilgiyi kendi maddelerinde bulabilirsiniz Rönesans sırasında İtalya'nın çeşitli kentlerindeki atölye ve okullardan birçok ressam yetişmiştir Bu kentlerin en ünlüleri Floransa ve Venedik'tir {Ayrıca bak HEYKEL; RESİM SANATI) İtalya'da II Dünya Savaşı'ndan sonra gözlenen önemli gelişmelerden biri de sinema alanında oldu Roberto Rossellini, Vittorio de Sica, Michelangelo Antonioni, Federico Fellini, Pier Paolo Pasolini ve Luchino Vis-conti gibi yönetmenler yapıtlarıyla dünya sinemasına çok önemli katkılarda bulundular İtalya öteki sanat dallarında olduğu gibi müzik alanında da birçok sanatçı yetiştirdi Özellikle dinsel konulu besteleriyle tanınan Giovanni Pierluigi da Palestrina (1526-94), çağının en büyük konçerto ustalarından ve en iyi keman virtüözlerinden biri olan Antonio Vivaldi İtalyan müziğinin gelişmesinde önemli rol oynamış sanatçılardır Aynı dönemde İtalya'da çalgı yapımcılığı da ilerlemiş; özellikle Nicolö Amati (1596-1648) ve öğrencisi Antonio Stradivarius (1644-1737) gibi ustalar yaptıkları kemanlarla müziğin gelişimine önemli katkılarda bulunmuşlardır 17 yüzyılda Claudio Monteverdi ile gelişmeye başlayan opera müziği, 19 yüzyılda Gioacchino Antonio Rossini, Giuseppe Verdi ve Giacomo Puccini gibi bestecilerle altın çağını yaşadı Bu sanatçılara ilişkin daha ayrıntılı bilgiyi kendi maddelerinde bulabilirsiniz (Ayrıca bak İTALYAN EDEBİYATI; Opera) İtalya'dan birçok bilim adamı ve kâşif de çıkmıştır Bilim adamları arasında teleskopu kullanan ilk astronomi bilgini Galilei (bak Galilei, Galileo), elektrikle ilgili buluşlarıyla tanınan Luigi Galvani (1737-98) ve Alessan-dro Volta (1745-1827), radyonun mucidi Gug-lielmo Marconi (bak Marconi, Guglielmo), kâşifler ve gezginler arasında ise Asya'da uzun yıllar süren gezisiyle tanınan Marko Polo (bak Marko Polo), Amerika kıtasını keşfeden Cenovalı denizci Kristof Kolomb ve 1926'da Roald Amundsen ile birlikte balonla Kuzey Kutbu'nu aşan Umberto Nobile sayılabilir 1945'te Karakurum Sıradağları üzerinde, dünyanın ikinci yüksek noktası olan "K2" adlı doruğa ilk ulaşan da İtalyan dağcılar olmuştur __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır