Şengül Şirin
|
Cevap : Ülkeler Coğrafyası -İsviçre
TARİH
KONFEDERASYON
İsviçre'nin ilk halkını Kelt kökenli Helvetler oluşturur İÖ58'de Kimberler ve Tötonlar:-dan kaçan bu halk, Galya'ya girdi ve orada Sezar tarafından durduruldu Canlarını kurtaranlarsa ülkelerine götürülerek boyun eğmek zorunda bırakıldılar ve ülkeleri Romahlaştırıldı Büyük göçler sırasında (Vyy) ülke Germen kabileleri olan Alamanlar tarafından işgal edildi, yeni gelenler yerli halkı büyük ölçüde Germenlestirdiler, daha sonra da Burgundlar geldi, ama bunlar yerli halkla kaynaştılar
Clovis ve oğullarının döneminde Burgund Krallığı Frank Krallığı tarafından fethedildi, önce Merovenj,daha sonra da Karolenj İmparatorluğu' nun bir parçası haline geldi Karolenj; İmparatorluğu'nun kesin olarak parçalanmasından (843) sonra İsviçre büyük ölçüde jüraötesi Bourgogne Kral-lığı'na bağlandı; jüraötesi Bourgogne Krallığı'yla jüraberisi Bourgogne Krallığı 934'ten başlayarak Arles Krallığı'nı kurdulari032'desonBour-gogne kralının ölümü üstüne, Germania krah, kendisine miras olarak kalan Helvetia'yı Kutsal Roma Germen împaratorluğu'na kattı
Alman imparatorları ile papalar arasındaki çatışmalardan (XI yy -XIII yy) yararlanan İsviçre, siyasal açıdan çeşitli bölümlere ayrıldı Feodal senyörler, özgür kentler ve özgür köylü toplulukları arasında paylaşıldı Bu sonuncu topluluklar da özgür kentler gibi, hukuksal açıdan komşu senyör-lere değil ama doğrudan doğruya imparatora bağlıydılar; bu da onların uygulamada bağımsız olduklarını gösteriyordu
VValdstâtten (orman ülkesi) olarak adlandırılan Uri, Schvvyz ve Untervvalden kantonlarının durumu XIII yy'ın ortasından beri böyledir XIII yy sonunda İsviçre'yi paylaşan feodal kontlar arasında en güçlü olanları,İsviçre'nin Alman kesimindeki Habsburg kontları ve İsviçre'nin Fransız kesimindeki kontlardır (daha sonra dükler)
İmparator Rudolf I von Habsburg'un ölümünden sonra VValdstâttenler özgürlüklerinin, Avusturya'da egemenlik kurmuş olan Habsburglar tarafından zedeleneceğinden korktular 1 Ağustos 1291'de Uri, Schvvyz ve Untervvalden kantonlarının delegeleri sürekli bir ittifak kurdular Yazılı olarak gerçekleştirilen bu anlaşmada (Grütli andı, 1291) bir iç anlaşmazlık söz konusu olduğunda hakemliğe başvurma, savaş durumu söz konusu olduğunda da yabancı yargıçların reddi ve karşılıklı yardımlaşma açıkça belirtilmiştir Habsburglara karşı direnme hareketi, 1315'te Konfederasyon askerlerinin, Morgarten'de Avusturyalı Leopold I von Habsburg'un şövalyelerini yenilgiye uğratması ve ittifaklarını yenilemeleriyle (Brunnen anlaşması) kesinlik kazandı
BAĞIMSIZLIK Eski Konfederasyon, yeni kantonların (Lüzern, 1332; Zürih, 1351; Glarus ve Zug, 1352; Bern, 1353;Fribourg[Freiburg]ve Solothurn, 1481; Basel ve Schaffhausen, 1501; Appenzell, 1513) ve uyruk ülkelerle (Aargau, 1415; Thurgau, 1460; Ticino, 1512) XV yy'da müttefiklerin (Vaiais, Neuchâtel ve Valangin, Toggen-burg, Sankt-Gallen, Graubünden) katılmasıyla genişledi
Sempach'ta (1386) ve Nâfels'de (1388) yenilen, Aargau ile Thurgau'yu elden çıkaran ve Schvvaben savaşları sırasında da bozguna uğrayan, 1437'den başlayarak imparatorluk tacının sahibi Habsburglar, 1499'daki Basel barışıyla konfederelerin bağımsızlığını tanıdı Konfedereler arasındaki ilişkiler birçok kez tehlikeye düştü; Zürih ve Schvvyz (öbür kantonlardan yardım gördü) arasındaki savaş (1436-1450); Bourgogne savaşlarının hemen ardından kent-kantonlarla köy-kantonlar arasında başgösteren anlaşmazlıklar ve İsviçrelileri uzlaştıran Unterwaldenli bir keşişin aracılığı Yiğit Chares'a karşı kazanılan 1476-1477 zaferleri, konfederelerin askeri gücünü sağlamlaştırdı, kantonlar İtalya savaşlarına katıldılar: 1513'te Konfederasyon askeri gücünün doruğuna ulaştı Ama siyasal görüş ayrılıkları Melegnano'da (1515) geri çekilmeye neden oldu İsviçreliler bu tarihte Fransa'yla sürekli bir barış imzaladılar ve yayılma siyasetlerinden vazgeçtiler
Hümanist papazların (özellikle Zwin-gli) girişimiyle gerçekleştirilenReform hareketi, on yıllık bir süre içinde Fri-bourg (Freiburg) ve Salothurn dışındaki kent-kantonlarda ve müttefiklerde yaygınlaştı Fransızca konuşulan ve henüz Konfederasyon'a katılmamış olan batı kesime deFarelve Viret sayesinde girdi Dinsel anlaşmazlıklar Katoliklerin askeri alanda başarı kazanmalarıyla sonuçlandı: Kappel barışıyla (1531} XIX yy'a kadar, dinsel alanlar, yani hangi kantonda hangi dinin benimsenmiş olduğu belirlendi Sözgelimi Bern, Zürih, Basel ve Schaffhausen kantonları Protestandı, Glarus ve Appenzell'de hem Katoliklik hem de Protestanlık yaygmdı, geri kalanlarsa Katolikti 1536'da Bern, Savoie'dan Vaud'yu aldı; Farel Cenevre'de Reform'un başarıya ulaşmasını sağlamak amacıyla, Bern'i müttefik olarak tutarken Calvin'i destekliyordu
Ortak savunma için birleşen kantonlar, her yıl toplanan bir Diyet'te ortak çıkarları konusunda tartışırlardı, ama son karar kanton hükümetierinin elindeydi Kent-kantonlar birer aristokrat cumhuriyetleriydiler; köy-kantonlarıysa (Landsgemeinden le birlikte) demokratik cumhuriyetlerdi Uyruk ülkeler, ilgili kanton hükümetleri taraf ından atanan yüksek adalet görevlilerince (baüli) yönetilirdi Her kantonun belli bir asker kontenjanı bulunurdu Ayrıca birçok İsviçreli, paralı asker olarak Avrupa ordularına yazıldılar ve çoğu kez birbirlerine karşı savaştılar, ama Konfederasyon, bunlara görev veren devletlerden yana olmadı, kantonlar da değişik dinsel eğilimlerine karşın iç savaşı önlemek için yabancılarla birleşmeyi reddettiler Konfederasyon, Vestfalya anlaşmalarıyla (1648) bağımsızlığına kavuştu
Aristokrat hükümetlerin tutumu çeşitli karışıklıklara yol açtı (1653'te köylü savaşları; Davel'in 1723'te Vaud'daki girişimi; Cenevre'de XVIII yy'da görülen karışıklıklar] ama bunlar etkin bir biçimde bastırıldı Yeni çıkan dinsel anlaşmazlıklar (1656,1712) sonunda, Diyet'te azınlıkta olan ama daha büyük bir kalabalık oluşturan Protestan kantonların Kappel barışının geçersiz kılınmasını sağlamalarına ve din özgürlüğünün benimsenmesine yol açtı
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|