Cevap : Giresun

GİRESUN, D Karadeniz kıyılarının orta kesiminde, aynı addaki İlin merkezi liman kenti; 55 887 nüf (1985) Karayolu ile Ankara'dan 627 km uzaklıkta

• COĞRAFYA Karasos (lat Cerasus) adıyla anılan antik Pharnakeia'nın yerinde gelişen Giresun, Karadeniz kıyı kentlerinin çoğu gibi, iç kesimlerden (Şebinkarahisar ve Kelkit vadisi) gelen bir yolun denize ulaştığı yerde kurulmuştur Çekirdeği kıyıya dar bir kıstakla bağlı kayalık küçük bir yarımada ile kıstak üzerinde yer alan kent, zamanla yarımadanın İki yanındaki koylara ve gerideki yamaçlara doğru yayılmıştır Eskiden beri fındık üretimi ve ticaretinin başlıca merkezi ve önemli bir liman olan Giresun, kıyıdaki parkı, rıhtımı, düzenli planı, birçok zengin mağazanın sıralandığı ana caddesi, gür yeşilliği ve yarımadanın D'sundaki adacığı ile güzel ve bakımlı bir kenttir


Ancak iç kesimlerle bağlantısının zor ve önemsiz olması nedeniyle komşu Trabzon ve Samsun kadar büyüyememiş, nüfusu uzun süre 20 000'nin altında kalmış (1935'te 14 000, 1955'te 15 000), ancak son 30 yılda artmaya başlayarak 1965'te 25 000'i, 1975'te 45 000'i, 1985'te de 55 OOO'I aşmıştır

• TARİH Hitit kaynaklarında Giresun'un bulunduğu bölge Azzl ülkesi adıyla geçer Azzl ülkesi, Hitit imparatorluğu'na bağlı Anadolu vasal devletlerinden biriydi İÖ XII yy'da gerçekleşen "Deniz kavimleri göçü" sırasında bu bölgeye Muskller, Tl-barenler ve Taballar yerleşti Bu kavimler İÖ 1100'lerde Hitit imparatorluğu'nun yıkılmasıyla kurulan Phrygla konfederasyonu içinde yer aldı Phrygla devletinin de yıkılmasıyla Giresun bölgesine Miletoslular yerleşti Tarihçi Plinius'un Naturalis his-toria adlı yapıtında verdiği bilgiye göre, Miletoslular'ın bu bölgede kurduğu 90 kent arasında Giresun da (Kerasos) vardır Daha sonra Persler'ln (İÖ 546-332) Birinci Kappadokia krallığinın (İÖ 332 -323) ve Makedonyalıların (¡O 323-301) elinde kalan Giresun bölgesi, İÖ 301 yılında Pontos krallığinın egemenliğine girdi Bugünkü kentin merkezi durumunda olan kale Pontos kralı Pharnakes I döneminde yapıldı

Pontos krallığı kentteki egemenliğini Roma imparatorluğuna bıraktı (İÖ 66) Uzun süre Roma İmparatorluğumda kalan kent, imparatorluğun İkiye bölünmesi üzerine Doğu Roma imparatorluğu'na bağlandı Haçlı ordusunun Bizans'ı İşgal etmesinden sonra Trabzon'a kaçan İmparator Aleksios Komnenos'un, orada Trabzon Rum imparatorluğu' nu kurmasından sonra Giresun bu devletin sınırları İçinde kaldı XI yy'dan sonra kentin bulunduğu bölgeye Türkler birçok kez akınlar yaptılarsa da kenti, Selçuklu beylerinden Hacı Emir Bey'in oğlu Süleyman Bey ele geçirebildl (1381) Daha sonra gelen Selçuklu beyleri, zaman zaman osmanlı egemenliğini kabul ettiler Giresun'un osmanlı egemenliğine kesin olarak geçmesi Fatih Sultan Mehmet tarafından gerçekleştirildi (1461)


Giresun, Tanzimat'a kadar Trabzon eyaletine bağlı bir kaza durumundaydı XVI yy'ın İlk yarısında kent, bir kale ve kalenin dışında bir köyden oluşuyordu XVI yy'dan sonra ortaya çıkan celali ayaklanmalarından etkilendi Ayaklanmaların osmanlı ordularınca bastırılması sırasında birçok kez yıkıldı Tanzimat'la birlikte Şebinkarahisar'a (Karahisar-ı Şarki) bağlı bir kaza oldu; daha sonra yeniden Trabzon'a bağlandı Giresun, Mütareke yıllarında işgale uğramadı Buna karşılık kentte rum çeteleriyle yerli halk arasında yoğun çatışmalar yaşandı Rumlar'ın ayrılıkçı eylemleri karşısında direniş başlatan Topal Osman Ağa, Giresun belediye başkanı Hacı Bey'in yerine geçti

Topal Osman istanbul hükümetince cezalandırılmak istenmesi üzerine dağa çıktı Kurduğu "Giresun Gönüllü laz müfrezesi" ile Rumlar'ı yıldırma eylemlerine girişti Bu arada kı-zılhaç bayraklı yunan gemileri, kızılhaç görevlisi adı altında çok sayıda rumu Giresun bölgesine yerleştirmişti Bunun üzerine bölge halkının direnişi hız kazandı; Giresun eşraf ve aydınları Trabzon'da kurulan Muhafazai hukuk cemiyeti içinde örgütlendiler, kısa bir süre sonra da örgütün Giresun şubesini kurdular Yayımladıkları Işık ve Karadeniz gazeteleri aracılığıyla yoğun bir direniş kampanyası başlattılar

Kampanya kısa zamanda, Giresun halkının örgüt çevresinde toplanmasını sağladı 15 mayıs 1919'da izmir'in Yunanlılar1 ca işgal edilmesi üzerine Giresun'da büyük bir miting yapıldı (17 mayıs) Miting' de padişah ve itilaf devletleri protesto edildi Miting sonrasında itilaf devletlerinin is-tanbuf temsilcilerine ve sadrazam Damat Ferit Paşa'ya çekilen telgraflarda türk topraklarının Yunanlılar'a verilmesi karşısında Giresun halkının sessiz kalmayacağı bildirildi

Rumlar'ın Giresun'da bir okula pontos bayrağı çekmesi üzerine Topal Osman ve çetesi bayrağı indirdi ve olayın sorumlusu rum marangozu dağa kaldırdı Bu eylem, silahlı Rumlar karşısında halkın da silahlanması gerektiğini düşünen Cemlyet'ln tek silahlı güç olan Topal Osman'la İlişkiye geçmesini sağladı Muhafazai hukuk cemiyeti yöneticilerinin girişimleri ve Topal Osman'ın rum ileri gelenlerine baskıları sonucunda, Topal Osman bir "affı şahane" ile belediye başkanlığı görevine döndü, Cemiyet'ln başkanlığını da üstlendi Vilayatl şarkiye müdafaai hukuki milliye cemiyeti Erzurum şubesinin 30 mayıs 1919'da yaptığı Doğu illeri kongresine Giresun delegeleri de katıldı Ce-miyet'i Dr AH Naci (Duyduk) ve ibrahim Hamdi Bey temsil ettiler 23 temmuzda toplanan Erzurum kongresinde Giresun delegeleri çeşitli konularda Mustafa Kemal'le görüş ayrılığına düştüler Bunu öğrenen Topal Osman, Giresun delegelerine karşı sert bir tutum takındı Giresun delegeleri yöreyi terk etmek zorunda kaldılar

• ARKEOLOJİ VE MİMARLIK

Giresun' un 3 km B'sında Batlama adlı bir yerleşmenin kalıntıları vardır Kenti ikiye bölen yarımadanın en yüksek yerinde kurulu olan Giresun kalesinin Pontos kralı Pharnakes I döneminden olduğu sanılmaktadır iç kalede saray kalıntısı ve Kurtuluş savaşı gazisi Topal Osman'ın beyaz mermerden mezar anıtı bulunmaktadır Yörede hı-ristiyanlığın yayılmaya başladığı yıllarda yaptırıldığı sanılan Meryem Ana kaya kilisesi, çeşitli ülkelerden gelen hastaların ziyaret yeridir Kentteki osmanlı camileri (Hacıhüseyln, Hacımikdat ve Kale) daha sonra yenilenmiştir Fatih Sultan Mehmet' İn uçbeyi Seyit Vakkas'ın (öl 1461) türbesi XIX yy'dandır Kentin karşısındaki Giresun adasında (antik Aretias ya da Arei-onesos) sur ve Sinop piskoposu Phokas' ın adıyla anılan bir manastırın kalıntıları vardır

__________________