Aromatik Bileşikler,yapımı,kaynakları Kömür ve Petroldür-Yararlı Benzen Türevleri

**Şengül Şirin** · 06-03-2010

Aromatik bileşikler,yapımı,kaynakları kömür ve petroldür-Yararlı benzen türevleri

Tümü benzen'e (C6H6) dayalı aromatik bileşikler, ORGANİK KİMYA'da önemli bir madde grubudur

Sözkonusu bileşiklerin çoğu hoş kokulu olduğundan «aromatik Aromatik bileşiklerin önde gelen kaynakları kömür ve petroldür

Kömür, havasız ortamda 1000 CC dolayında ısıtıldığında çeşitli uçucu ürünler çıkar ve kömür kok'a dönüşür

Bu ürünlerin havagazı ve AMONYAK gibi bazıları doğal olarak gaz halinde, ama geri kalanı soğutmayla yoğuşturulup toplanabilen maddelerdir

Karışım ham benzol, ham katran ve naftalin içerir ve benzen, ksilen, toluen, fenol gibi çeşitli aromatik bileşikler için yararlı bir kaynaktır

PETROL RAFİNERİSİ'nde, üretilen çeşitli hidrokarbonlardan, gene ticari Ölçekte benzen, toluen ve ksilen yapılabilir

Uygun KATALİZÖR, basınç ve sıcaklık koşullarının birarada uygulanmasıyla, petrol ürünlerinden, örneğin düz zincirli yapıdaki n-heksan, halkalı bir bileşik olan sikloheksan'a dönüştürülebilir ve buna da altı hidrojen atomu yitirtilerek benzen yapılabilir

Benzen'in yapısı: Benzen MOLEKÜL'ü,altıgen bir halka içinde, sıralanmış altı karbon ve altı hidrojen atomundan oluşur

Atomların bu dizilişi, bazı yararlı kimyasal özelliklere yolaçar

Parklı maddelerin atomları, yörüngelerinde farklı sayıda ELEKTRON bulundurur ve bu elektronlar, kabuk ya da tabakalarda sıralanır

Dış yörüngesinde sekiz elektron bulunan bir atom kararlıdır ve öteki atomlarla tepkimeye girmez

Argon, neon ve ksenon gibi ASAL GAZLAR'ın hiç tepkimeye girme eğilimleri yoktur ve dış yörüngelerinde sekiz elektron bulunur

Daha az kararlı öteki atomlar, elektronları yitirerek, kazanarak ya da başka atomlarla paylaşarak dış kabuktaki elektron sayısını sekiz yapmaya, böylelikle kararlı hale ulaşmaya çalışırlar

Bu şekildeki atomların dış yörüngelerinde (kabuklarında) birden yediye kadar değişime hazır elektron vardır

Her atomun dış yörüngesindeki bu elektron sayısına, atomun DEĞERLİK sayısı denir

Karbon'un değerliği dört, hidrojenin ise birdir

Buna göre

örneğin, asetilen (C2H2) gibi bir maddenin kararlı molekülleri yoktur

Her karbon atomu, hidrojen ile bir elektron paylaşır («tek Benzen, C6H6 formülünde de görüldüğü gibi

doymamış bir bileşiktir ve kararlı olmaması oeklenir

Gerçekteyse, çok kararlı, bir bileşiktir

1825'te Michael Faraday'ın bulduğu bu özellik, uzun süre kimyacıların kafasını kurcalamış ve nedeni 1865' te

Kekule tarafından ortaya çıkarılmıştır

Kekule benzendeki karbon atomlarının bir altıgen halka biçiminde dizildiğini saptamış ve bunun sonucu olarak,altı karbon atomunu birleştiren bağların, sürekli olarak, bir konumdan ötekine geçebilen tek ve çift bağlar olduğuna karar vermiştir (Bk

HİDROKARBON)

Oysa durum daha da karmaşıktır

Her karbon atomunun dört değerlikli elektronlarından biri halkayı altından ve üstünden sarar

Altı elektrondan herbiri, halka yapısının çevresinde yörüngeye girerek benzene, ne tek ne de çift bağ sayılabilecek bir «hibrid Halka, kararlıdır, ama köşelerdeki hidrojen atomları koparılabilir ve bunların yerini, kararlı ve yararlı bileşikler oluşturmak için çeşitli kökler (atom grupları) alabilir

Benzen halkası, kökleri yerlerinde tutan bir «şasi

06-03-2010	#1
Şengül Şirin	Aromatik Bileşikler,yapımı,kaynakları Kömür ve Petroldür-Yararlı Benzen Türevleri Aromatik bileşikler,yapımı,kaynakları kömür ve petroldür-Yararlı benzen türevleri Tümü benzen'e (C6H6) dayalı aromatik bileşikler, ORGANİK KİMYA'da önemli bir madde grubudur Sözkonusu bileşiklerin çoğu hoş kokulu olduğundan «aromatik Aromatik bileşiklerin önde gelen kaynakları kömür ve petroldür Kömür, havasız ortamda 1000 CC dolayında ısıtıldığında çeşitli uçucu ürünler çıkar ve kömür kok'a dönüşür Bu ürünlerin havagazı ve AMONYAK gibi bazıları doğal olarak gaz halinde, ama geri kalanı soğutmayla yoğuşturulup toplanabilen maddelerdir Karışım ham benzol, ham katran ve naftalin içerir ve benzen, ksilen, toluen, fenol gibi çeşitli aromatik bileşikler için yararlı bir kaynaktır PETROL RAFİNERİSİ'nde, üretilen çeşitli hidrokarbonlardan, gene ticari Ölçekte benzen, toluen ve ksilen yapılabilir Uygun KATALİZÖR, basınç ve sıcaklık koşullarının birarada uygulanmasıyla, petrol ürünlerinden, örneğin düz zincirli yapıdaki n-heksan, halkalı bir bileşik olan sikloheksan'a dönüştürülebilir ve buna da altı hidrojen atomu yitirtilerek benzen yapılabilir Benzen'in yapısı: Benzen MOLEKÜL'ü,altıgen bir halka içinde, sıralanmış altı karbon ve altı hidrojen atomundan oluşur Atomların bu dizilişi, bazı yararlı kimyasal özelliklere yolaçar Parklı maddelerin atomları, yörüngelerinde farklı sayıda ELEKTRON bulundurur ve bu elektronlar, kabuk ya da tabakalarda sıralanır Dış yörüngesinde sekiz elektron bulunan bir atom kararlıdır ve öteki atomlarla tepkimeye girmez Argon, neon ve ksenon gibi ASAL GAZLAR'ın hiç tepkimeye girme eğilimleri yoktur ve dış yörüngelerinde sekiz elektron bulunur Daha az kararlı öteki atomlar, elektronları yitirerek, kazanarak ya da başka atomlarla paylaşarak dış kabuktaki elektron sayısını sekiz yapmaya, böylelikle kararlı hale ulaşmaya çalışırlar Bu şekildeki atomların dış yörüngelerinde (kabuklarında) birden yediye kadar değişime hazır elektron vardır Her atomun dış yörüngesindeki bu elektron sayısına, atomun DEĞERLİK sayısı denir Karbon'un değerliği dört, hidrojenin ise birdir Buna göre örneğin, asetilen (C2H2) gibi bir maddenin kararlı molekülleri yoktur Her karbon atomu, hidrojen ile bir elektron paylaşır («tek Benzen, C6H6 formülünde de görüldüğü gibi doymamış bir bileşiktir ve kararlı olmaması oeklenir Gerçekteyse, çok kararlı, bir bileşiktir 1825'te Michael Faraday'ın bulduğu bu özellik, uzun süre kimyacıların kafasını kurcalamış ve nedeni 1865' te Kekule tarafından ortaya çıkarılmıştır Kekule benzendeki karbon atomlarının bir altıgen halka biçiminde dizildiğini saptamış ve bunun sonucu olarak,altı karbon atomunu birleştiren bağların, sürekli olarak, bir konumdan ötekine geçebilen tek ve çift bağlar olduğuna karar vermiştir (Bk HİDROKARBON) Oysa durum daha da karmaşıktır Her karbon atomunun dört değerlikli elektronlarından biri halkayı altından ve üstünden sarar Altı elektrondan herbiri, halka yapısının çevresinde yörüngeye girerek benzene, ne tek ne de çift bağ sayılabilecek bir «hibrid Halka, kararlıdır, ama köşelerdeki hidrojen atomları koparılabilir ve bunların yerini, kararlı ve yararlı bileşikler oluşturmak için çeşitli kökler (atom grupları) alabilir Benzen halkası, kökleri yerlerinde tutan bir «şasi __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır