Şengül Şirin
|
Cevap : Babil ve Asur Uygarlıkları-Hammurabi Dönemi-Sanat ve Mimarlık-Yazı
Asur İmparatorluğunun Yükselişi
Hammurabi'nin ölümünden sonra merkezi hükümet dağıldı ve istilacıların dalga dalga akınları bölgeye büyük bir kargaşa getirdi Hititler, Kassitler ve Hurriler Mezopotamya' yi değişik dönemlerde egemenlikleri altına aldılar Ama, Sami halklardan olan Asurlu-lar, Mezopotamya'nın kuzeyinde önemli bir güç odağıydı İÖ 2000'den önceleri, başkent Asur genellikle Babil krallarının denetlediği güçsüz krallarca yönetildi Ama İÖ 2000'den sonraki yüzyıllarda Asur kralları güçlü bir ordu kurarak Babil bölgesinin bazı bölümlerini ele geçirdiler
Birçok Asur kralının adı ve yaptıkları işler, arkeolojik kazılar ve Kutsal Kitap (Tevrat-İncil) gibi yazılı belgeler aracılığıyla günümüze ulaşmıştır Yaşamı üstüne en fazla bilgi edinilen ilk kral, İÖ 1280 yıllarında egemen olan I Şalmanezer'dir O zamandan günümüze kalan bulgulardan Asur İmparatorluğu' nun büyüklüğü anlaşılmaktadır Bu tarihten iki yüzyıl sonra, I Tiglat-pileser, Asur İmparatorluğumun gücüne güç katmıştır Eldeki belgelerden öğrenildiğine göre, bu kral 42 devleti egemenliği altına alıp imparatorluğun sınırlarını Babil'den Akdeniz'e kadar genişletmiş, büyük tapınaklar ve saraylardan başka geniş bahçeler ve parklar da yaptırmıştır Onun ölümünden sonra Asur İmparatorluğu iyice güçsüzleşmiş ve Suriye'nin kuzeyinden gelen Aramiler bölgenin ticaret yollarım denetlemeye başlamışlardır
II AsurnasirpaFin İÖ 883-859 yılları arasında süren yönetiminde, Asurlular yitirdikleri topraklan geri aldılar Bu kralın fetihlerini anlatan belgeler acımasızlığını dile getiren öykülerle doludur Asurlular, Babilliler'e birçok yönden benzerlerse de, onlardan daha acımasız ve katı yürekliydiler İmparatorlukları savaşçı temeller üzerine kurulmuştu Tutsak aldıkları düşmanlarına acımasızca işkence yaparlardı
Bir çöküş döneminden sonra Asurlular eski güçlerine ve imparatorluklarına, olağanüstü yetenekli birkaç yönetici ile yeniden kavuştular Bunların en büyüğü III Tiglat-pileser (yönetim dönemi İÖ 745-727) Suriye' deki Şam kentini aldı Asur ordusunda bir general olan II Sargon (Şarrukin), İÖ 722 yılında zorla tahta çıkarak İsrail'i işgal etti ve 30 bin İsrailli'yi sürgüne gönderdi Sargon'un oğlu Sinahheriba (yönetim dönemi İÖ 704-681), Yahuda Krallığı'nı yenerek Kudüs'ü talan etti, Babil kentini de, Asur yönetimine karşı geldiği için baştan başa yıktırdı
Asurahiddina'nın (Asarhaddon) krallık döneminde (İÖ 680-669) Mısır zapt edildi ve Asur İmparatorluğu en geniş sınırlarına ulaştı Son önemli kral Asurbanipal, İÖ 668 yılında iktidara geldi Düzenlediği çok sayıda sefere karşın, imparatorluğun birliğini koruyamadı Mısır özgürlüğüne kavuşurken, Babil ile doğudaki dağlık bölgede bulunan Medler' in ülkesi Medya'da başkaldırılar görüldü Asurbanipal'in Ölümünden 17 yıl sonra, İÖ
614'te Medler Asur İmparatorluğu'nu ele geçirdiler Sonra, Babil'e yerleşmiş Kaldeli-ler'le bir ittifak kurarak, İÖ 725'ten beri Asurlular'ın başkenti olan Ninova'yı yakıp yıktılar Bu yıkım öyle acımasızca yapıldı ki, 2000 yıldan bu yana kentin izlerine rastlanamadı Yalnızca efsaneler ve Kutsal Kitap'taki (Tevrat-İncil) değinmeler bu kentin varlığını kanıtlamaktadır Asur İmparatorluğu da, egemenliği altındaki devletlerin başkaldırması sonucu, Ninova ile birlikte tarihin derinliklerine gömüldü
Yeni Babil İmparatorluğu
Asur İmparatorluğu'nun yok oluşundan sonra, gene güçlenen Babil kentinde egemen sınıfı Kaideliler oluşturuyordu Bu topluluk Mezopotamya'ya çok eskiden gelip Ur kenti çevresine yerleşmişti II Nabukadnezar da Kaideli'ydi (yönetim dönemi İÖ 605-562) Yeni Babil ya da Kaide İmparatorluğu Nabukadnezar'in yönetimi altında iyice gelişti Babil'in, görkemli tapınakları, surları ve kapıları ile Eskidünya'nın en ünlü kentlerinden biri olmasını bu kral sağladı {bak BABİL) İÖ 586'da Kudüs'ü ve Yahuda Krallığı'nı yerle bir edip, tutsak alınan Yahudiler'i Babil'e götüren de odur {bak NABUKADNEZAR)
Kaide İmparatorluğu Fırat Irmağı'ndan Mısır'a, Ermenistan'dan Arabistan'a kadar yayıldı Bulunan binlerce çivi yazılı tabletten Babil İmparatorluğu'nun yükselme dönemi üzerine çok ayrıntılı bilgiler edinilmiştir Bu dönemde, sanatların yanı sıra, ticaret ve sanayi de gelişti Ama bu gelişme çok uzun sürmedi Nabukadnezar ölünce imparatorluk yeniden çökmeye başladı
Çöküş ve Yıkılış
Büyük Kiros (Kuruş) Pers İmparatorluğu'nu İÖ 559-530 yıllan arasında kurdu 539'da, Babil ülkesini ele geçirip imparatorluğunun bir eyaleti yaptı Buna karşın, Babil gene de uzun bir süre kültürel kimliğini ve yaşama biçimini korudu Büyük İskender Pers İmparatorluğu'nu ele geçirdiğinde (İÖ 334-330) Babil kenti imparatorluğun zengin ve önemli bir parçası olma niteliğini sürdürüyordu
İskender'den sonra, Selevkos hanedanı döneminde Babil ülkesi geleneklerinin bir bölümünü korumayı başardı Ama Selevkoslar İÖ 311 'de Babil kentinin kuzeyinde Seleukeia adında bir başkent kurup Babil'de oturanları buraya yerleştirdiler Böylece, Babil ülkesinin yüzyıllarca süren tarihi sona erdi
Gene de Babil uygarlığının izleri yitip gitmedi Örneğin, çiviyazısı Hıristiyanlık'ın başlangıcına kadar kullanıldı Ama, o zamana gelindiğinde Mezopotamya'nın pek çök kenti çoktan ören yerine dönmüştü
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|