Cevap : Avrupa Birliğinin Tarihi

**Şengül Şirin** · 05-28-2010

2

1

7 KÖLN ZİRVESİ

Almanya’da Ekim 1998 ‘de iş başına gelen Sosyal Demokrat-Yeşiller Komisyonu’nun Türkiye-AB ilişkileri konusunda bir önceki hükümete kıyasla daha olumlu ve görüşlerimize müzahir bir yaklaşım benimsediği görülmüştür

Bu husus, Köln Zirvesi öncesinde, İngiltere
ve Avusturya Dönem Başkanlıkları sırasında uygulanandan farklı olarak, Alman Dönem Başkanlığı ile daha yakın temaslar kurulmasını sağlamıştır

Bu çerçevede Başbakan Bülent Ecevit ile Almanya Başbakanı Gerhard Schröder arasında Köln Zirvesi’nde Türkiye’nin
adaylığının tescili konusunda bir mektup teatisinde bulunulmuş ve AB’den beklentilerimiz ayrıntıları ve gerekçeleriyle ortaya konulmuştur

Bununla birlikte 3-4 Haziran 1999 tarihlerinde Köln’de yapılan AB Hükümet ve Devlet Başkanları Zirvesinde Almanya tarafından hazırlanan ve Türkiye’nin beklentilerini karşılayabilecek nitelikteki taslak metin, İngiltere ve Fransa’nın desteğine rağmen
Yunanistan’ın ve diğer bazı üye ülkelerin olumsuz tutumları neticesinde kabul edilememiştir

Bu gelişme üzerine Dış İşleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı tarafından 4 Haziran 1999 günü yapılan açıklamada, Alman Dönem Başkanlığı’nın gayretlerinin memnuniyetle karşılandığı , ancak AB’nin Türkiye’ye yönelik ayırımcı politikasında herhangi bir değişiklik meydana gelmemesi sebebiyle Türkiye’nin de AB ile ilişkilerinde,Hükümet tarafından 14 aralık
1997 tarihinde yapılan açıklama ile belirlenen yaklaşımın değişmeyeceği bildirilmiştir

2

1

8

17 AĞUSTOS DEPREMİ ERTESİNDEKİ GELİŞME

a

Deprem Yardımları

İzmit depremini ardından AB ülkelerinden münferiden ve Komisyon aracılığıyla gelen yardımlar, ayrıca Yunanistan’ın davranışı,Türkiye-AB ilişkilerinin de yumuşamasına yol
açmıştır

Fin dışişleri bakanı Halone, Komiser Vander Broek ile 27 Ağustos 1999 tarihinde Ankara’ya gelerek yardımlar bakımından somut bir gösteride bulunmuştur

4-5 Eylül 1999 tarihlerinde Finlandiya’nın Saariselka kasabasında yapılan AB Dışişleri Bakanlığı Gayri Resmi Toplantısında, deprem vesilesiyle tekrar gündeme gelen Türkiye mali işbirliği konusu ayrıca AB’nin genişlemesi bağlamında Türkiye’nin adaylığı ele alınmıştır

Ancak bu konuda Saariseka’dan herhangi bir karar çıkmamıştır

Aynı toplantıda deprem felaketi nedeniyle verilmiş bulunan 4 milyon Euro tutarındaki acil yardıma ilaveten , Türkiye’ye insani yardım ve yeniden yapılanma için 30 milyon Euro ve Avrupa Yatırım Bankasından 500-600 milyon Euro kredi sağlanması kararlaştırılmıştır

b

AB Komisyonunca Açıklanan İkinci İlerleme Raporu AB Komisyonunun Cardiff Zirvesi kararları uyarınca, aday ülkeler hakkında hazırladığı raporlardan ikincisi, 13 Ekim 1999 tarihinde Komisyon Başkanı Romano Prodi tarafından açıklanmıştır

Türkiye,bu
raporda , bu kez tam üyeliğe aday gösterilmiş ve Lüksembourg Zirvesinde diğer ülkeler için yapılmış olduğu gibi, ülkemizde de somut bir Katılma Ortaklığı Stratejisi önerilmiştir

c

AB Devlet Hükümet Başkanları Tampere Özel Zirvesi Adalet ve içişleri konularının ele alındığı AB Devlet Başkanlarının ve Hükümet Başkanlarının Özel zirve Toplantısı 15-176
Ekim 1999 tarihlerinde Finlandiya’da Tampere Kentinde yapılmıştır

Zirvede ayrıca genişleme ve bu kapsamda Türkiye’nin AB ‘ne adaylığı konusu resmi olarak ele alınmıştır

d

Dışişleri Bakanı İsmail Cem’in AB Üyesi Ülkelerin Dışişleri Bakanlarına Verdiği Yemek
İstanbul’da 18-19 Kasım 1999 tarihlerinde gerçekleştirilen AGİT Zirvesinin ardından dışişleri Bakanı İsmail Cem ,AB üyesi ülkelerin dışişleri bakanlarına İstanbul’da bir öğle yemeği vermiştir

Söz konusu yemekte 10-11 Aralık 1999 Helsinki AB Devlet ve Hükümet
Başkanları Zirvesinde Türkiye’nin AB ne adaylık statüsü konusu ile Türkiye’de Son dönemde kaydedilen başarılar ele alınmıştır

2

1

9 AB HELSİNKİ DEVLET VE HÜKÜMET BAŞKANLARI ZİRVESİ

Türkiye,10-11 Aralık 1999 tarihlerinde Helsinki’de yapılan AB devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesinde Oybirliği ile AB’ne aday ülke olarak kabul ve ilan edilmiş, diğer aday ülkelerle eşit konumda olacağı açık ve kesin bir dille ifade edilmiştir

Helsinki Zirvesi karalarına göre Türkiye, diğer aday ülkeler gibi bir katılım öncesi stratejisinden yaralanacaktır

Böylece,Türkiye topluluk programları ve ajansları ile,aday ülkeler ile Birlik
arasında

katılım süreci çerçevesinde yapılan toplantılara katılma imkanına sahip olacaktır

Zirve sonuç bildirisi ayrıca önceki AB Konseyi kararları çerçevesinde bir katılım ortaklığı hazırlanmasını öngörmektedir

Bu ortaklığın aynı zamanda, siyasi ve ekonomik
kriterleriyle, üye ülke olmanın gerektirdiği yükümlülükler ışığında ve AB müktesebatının yoğunlaşacağı belirtilmiştir

Komisyon ayrıca Türk mevzuatının topluluk sürecini hazırlamakla görevlendirilmiş öte yandan, katılım öncesine yönelik mali kaynaklarının eş güdümü için
tek bir çerçeve sunmaya çağrılmıştır

2

2 TÜRKİYE İÇİN AVRUPA STRATEJİSİ

AB’nin genişlemesi kapsamında 13-14 Aralık 1997 tarihli Lüksembourg Zirvesi öncesinde sürdürülen girişim ve temaslarda Türkiye’nin genişleme sürecinde kazanacağı konum ele alınmış ve Türkiye’nin bu sürecin dışında kalamayacağı vurgulanarak diğer aday ülkeler için öngörüldüğü gibi bir katılma öncesi stratejisinin oluşturularak hayata geçirilmesi hususu öncelikli talebimiz olarak ortaya konmuştu

Lüksembourg Zirvesinde Türkiye diğer adaylardan farklı bir konuma oturtularak, onlar için öngörülen katılma sürecinin dışında
bırakılmıştır

Bununla birlikte AB Komisyonu,Türkiye’nin ihtiyaçları doğrultusunda ülkemizi tam üyeliğe hazırlamak amacıyla Türkiye’yi AB’ne yaklaştırmayı hedefleyen bir strateji hazırlamak ve hayata geçirmekle görevlendirilmiştir

Komisyon bu görevlendirme uyarınca
bir çalışma gerçekleştirmiş ve Türkiye’yi AB’ne katılıma hazırlamak şeklinde tanımladığı stratejinin unsurlarını 4 Mart 1997 tarihinde açıklamıştır

Komisyon iç prosedür gereği strateji belgesini konseyin onayına sunmuş ve gerekli incelemeler yapıldıktan ve onay
prosedürleri tamamlandıktan sonra söz konusu belge, üzerinde bir değişiklik yapılamaksızın Cardiff Zirvesinde onaylanmıştır

Belge sonradan 30 Haziran 1998 tarihinde yapılan ortaklık komitesi toplantısında tarafımıza resmen sunulmuştur

Strateji belgesinde yer alan mülahazalar ve somut olarak sunulan işbirliği alanlarını aşağıda görüldüğü şekilde sıralamak mümkündür

Stratejinin uygulanmasıyla Türkiye’nin AB’nin genişleme sürecinde
yer alacağına işaret edilmiş,tarafımızdan eleştiri konusu yapılan mali işbirliği alanındaki AB taahhütlerine değinilerek önerilen unsurların gerçekleşmesinin AB’nin Türkiye’ye taahhüt ettiği mali yardımların yürürlüğe konulmasıyla mümkün olacağı belirtilmiş ve bu
konuda yetkili bulunan konseyin söz konusu yardımları gecikmesizin kullanılabilir hale getirecek düzenlemeyi yapması istenmiştir

Gümrük Birliğinin derinleştirilmesi ve daha fazla içerik kazandırılması stratejinin önemli bir bölümünü teşkil etmiş ve komisyonla muhtelif alanlarda esasen yürütülmekte olan görüşmelerin sonuca bağlanması için somut adımlar atılması yönünde önerilerde bulunulmuştur

Strateji belgesinde Gümrük Birliğini yanı sıra sanayi, tarım,hizmetler,makro ekonomik diyalog, telekomünikasyon, bilim ve teknoloji, araştırma, ulaştırma, enerji, çevre,tüketici politikası, bölgesel ve sınır aşan işbirliği, Türkiye’nin topluluk programlarına
katılımı ve kurumsal iş birliği başlıkları altında toplam 14 alanda somut işbirliği önerilmiştir

Genelde işbirliğini amacı, ülkemizin bu alanlarda AB ile entegrasyon uyumunu kolaylaştırmaktır

Komisyon tarafından oluşturulan söz konusu stratejinin açıklanmasını takiben stratejide yer verilen unsurlar incelenmiş ve bu unsurların ülkemizin ihtiyaçları doğrultusunda geliştirilip, yönlendirilmesini teminen karşı önerilerimizi içeren bir belge
hazırlanmış ve Bakanlar Kurulunda onaylanmasını takiben 22 Temmuz 1998 tarihinde dönem başkanlığı ve AB Komisyonuna sunulmuştur

Stratejinin hayata geçirilmesi amacıyla komisyon ile teknik düzeyde müzakereler başlatılmış olup, bu çerçevede komisyon
heyeti ile 25 Eylül 1998 , 30 Kasım 1998, 24Mart 1999,ve 2 Temmuz 1999 tarihlerinde olmak üzere Ankara ve Brüksel’de 4 tur görüşme yapılmıştır

Bununla birlikte,esasen AB’nin Türkiye’ye karşı daha önceki antlaşmalarla üstlenmiş olduğu, ancak yerine getirmediği yükümlülüklerden başka yeni bir unsur içermeyen strateji belgesi, mali kaynak yetersizliği
başta olmak üzere, AB’ne katılımı hususunda Türkiye’ye uygun bir perspektif verilmesi yönünde siyasi irade eksikliği sebepleriyle Türkiye’nin beklentilerini karşılamakta yetersiz kalmıştır

05-28-2010	#2
Şengül Şirin	Cevap : Avrupa Birliğinin Tarihi 217 KÖLN ZİRVESİ Almanya’da Ekim 1998 ‘de iş başına gelen Sosyal Demokrat-Yeşiller Komisyonu’nun Türkiye-AB ilişkileri konusunda bir önceki hükümete kıyasla daha olumlu ve görüşlerimize müzahir bir yaklaşım benimsediği görülmüştür Bu husus, Köln Zirvesi öncesinde, İngiltere ve Avusturya Dönem Başkanlıkları sırasında uygulanandan farklı olarak, Alman Dönem Başkanlığı ile daha yakın temaslar kurulmasını sağlamıştır Bu çerçevede Başbakan Bülent Ecevit ile Almanya Başbakanı Gerhard Schröder arasında Köln Zirvesi’nde Türkiye’nin adaylığının tescili konusunda bir mektup teatisinde bulunulmuş ve AB’den beklentilerimiz ayrıntıları ve gerekçeleriyle ortaya konulmuştur Bununla birlikte 3-4 Haziran 1999 tarihlerinde Köln’de yapılan AB Hükümet ve Devlet Başkanları Zirvesinde Almanya tarafından hazırlanan ve Türkiye’nin beklentilerini karşılayabilecek nitelikteki taslak metin, İngiltere ve Fransa’nın desteğine rağmen Yunanistan’ın ve diğer bazı üye ülkelerin olumsuz tutumları neticesinde kabul edilememiştir Bu gelişme üzerine Dış İşleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı tarafından 4 Haziran 1999 günü yapılan açıklamada, Alman Dönem Başkanlığı’nın gayretlerinin memnuniyetle karşılandığı , ancak AB’nin Türkiye’ye yönelik ayırımcı politikasında herhangi bir değişiklik meydana gelmemesi sebebiyle Türkiye’nin de AB ile ilişkilerinde,Hükümet tarafından 14 aralık 1997 tarihinde yapılan açıklama ile belirlenen yaklaşımın değişmeyeceği bildirilmiştir 218 17 AĞUSTOS DEPREMİ ERTESİNDEKİ GELİŞME aDeprem Yardımları İzmit depremini ardından AB ülkelerinden münferiden ve Komisyon aracılığıyla gelen yardımlar, ayrıca Yunanistan’ın davranışı,Türkiye-AB ilişkilerinin de yumuşamasına yol açmıştırFin dışişleri bakanı Halone, Komiser Vander Broek ile 27 Ağustos 1999 tarihinde Ankara’ya gelerek yardımlar bakımından somut bir gösteride bulunmuştur4-5 Eylül 1999 tarihlerinde Finlandiya’nın Saariselka kasabasında yapılan AB Dışişleri Bakanlığı Gayri Resmi Toplantısında, deprem vesilesiyle tekrar gündeme gelen Türkiye mali işbirliği konusu ayrıca AB’nin genişlemesi bağlamında Türkiye’nin adaylığı ele alınmıştır Ancak bu konuda Saariseka’dan herhangi bir karar çıkmamıştırAynı toplantıda deprem felaketi nedeniyle verilmiş bulunan 4 milyon Euro tutarındaki acil yardıma ilaveten , Türkiye’ye insani yardım ve yeniden yapılanma için 30 milyon Euro ve Avrupa Yatırım Bankasından 500-600 milyon Euro kredi sağlanması kararlaştırılmıştır b AB Komisyonunca Açıklanan İkinci İlerleme Raporu AB Komisyonunun Cardiff Zirvesi kararları uyarınca, aday ülkeler hakkında hazırladığı raporlardan ikincisi, 13 Ekim 1999 tarihinde Komisyon Başkanı Romano Prodi tarafından açıklanmıştır Türkiye,bu raporda , bu kez tam üyeliğe aday gösterilmiş ve Lüksembourg Zirvesinde diğer ülkeler için yapılmış olduğu gibi, ülkemizde de somut bir Katılma Ortaklığı Stratejisi önerilmiştir cAB Devlet Hükümet Başkanları Tampere Özel Zirvesi Adalet ve içişleri konularının ele alındığı AB Devlet Başkanlarının ve Hükümet Başkanlarının Özel zirve Toplantısı 15-176 Ekim 1999 tarihlerinde Finlandiya’da Tampere Kentinde yapılmıştırZirvede ayrıca genişleme ve bu kapsamda Türkiye’nin AB ‘ne adaylığı konusu resmi olarak ele alınmıştır d Dışişleri Bakanı İsmail Cem’in AB Üyesi Ülkelerin Dışişleri Bakanlarına Verdiği Yemek İstanbul’da 18-19 Kasım 1999 tarihlerinde gerçekleştirilen AGİT Zirvesinin ardından dışişleri Bakanı İsmail Cem ,AB üyesi ülkelerin dışişleri bakanlarına İstanbul’da bir öğle yemeği vermiştirSöz konusu yemekte 10-11 Aralık 1999 Helsinki AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesinde Türkiye’nin AB ne adaylık statüsü konusu ile Türkiye’de Son dönemde kaydedilen başarılar ele alınmıştır 219 AB HELSİNKİ DEVLET VE HÜKÜMET BAŞKANLARI ZİRVESİ Türkiye,10-11 Aralık 1999 tarihlerinde Helsinki’de yapılan AB devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesinde Oybirliği ile AB’ne aday ülke olarak kabul ve ilan edilmiş, diğer aday ülkelerle eşit konumda olacağı açık ve kesin bir dille ifade edilmiştirHelsinki Zirvesi karalarına göre Türkiye, diğer aday ülkeler gibi bir katılım öncesi stratejisinden yaralanacaktırBöylece,Türkiye topluluk programları ve ajansları ile,aday ülkeler ile Birlik arasındakatılım süreci çerçevesinde yapılan toplantılara katılma imkanına sahip olacaktırZirve sonuç bildirisi ayrıca önceki AB Konseyi kararları çerçevesinde bir katılım ortaklığı hazırlanmasını öngörmektedirBu ortaklığın aynı zamanda, siyasi ve ekonomik kriterleriyle, üye ülke olmanın gerektirdiği yükümlülükler ışığında ve AB müktesebatının yoğunlaşacağı belirtilmiştirKomisyon ayrıca Türk mevzuatının topluluk sürecini hazırlamakla görevlendirilmiş öte yandan, katılım öncesine yönelik mali kaynaklarının eş güdümü için tek bir çerçeve sunmaya çağrılmıştır 22 TÜRKİYE İÇİN AVRUPA STRATEJİSİ AB’nin genişlemesi kapsamında 13-14 Aralık 1997 tarihli Lüksembourg Zirvesi öncesinde sürdürülen girişim ve temaslarda Türkiye’nin genişleme sürecinde kazanacağı konum ele alınmış ve Türkiye’nin bu sürecin dışında kalamayacağı vurgulanarak diğer aday ülkeler için öngörüldüğü gibi bir katılma öncesi stratejisinin oluşturularak hayata geçirilmesi hususu öncelikli talebimiz olarak ortaya konmuştuLüksembourg Zirvesinde Türkiye diğer adaylardan farklı bir konuma oturtularak, onlar için öngörülen katılma sürecinin dışında bırakılmıştırBununla birlikte AB Komisyonu,Türkiye’nin ihtiyaçları doğrultusunda ülkemizi tam üyeliğe hazırlamak amacıyla Türkiye’yi AB’ne yaklaştırmayı hedefleyen bir strateji hazırlamak ve hayata geçirmekle görevlendirilmiştirKomisyon bu görevlendirme uyarınca bir çalışma gerçekleştirmiş ve Türkiye’yi AB’ne katılıma hazırlamak şeklinde tanımladığı stratejinin unsurlarını 4 Mart 1997 tarihinde açıklamıştırKomisyon iç prosedür gereği strateji belgesini konseyin onayına sunmuş ve gerekli incelemeler yapıldıktan ve onay prosedürleri tamamlandıktan sonra söz konusu belge, üzerinde bir değişiklik yapılamaksızın Cardiff Zirvesinde onaylanmıştır Belge sonradan 30 Haziran 1998 tarihinde yapılan ortaklık komitesi toplantısında tarafımıza resmen sunulmuştur Strateji belgesinde yer alan mülahazalar ve somut olarak sunulan işbirliği alanlarını aşağıda görüldüğü şekilde sıralamak mümkündür Stratejinin uygulanmasıyla Türkiye’nin AB’nin genişleme sürecinde yer alacağına işaret edilmiş,tarafımızdan eleştiri konusu yapılan mali işbirliği alanındaki AB taahhütlerine değinilerek önerilen unsurların gerçekleşmesinin AB’nin Türkiye’ye taahhüt ettiği mali yardımların yürürlüğe konulmasıyla mümkün olacağı belirtilmiş ve bu konuda yetkili bulunan konseyin söz konusu yardımları gecikmesizin kullanılabilir hale getirecek düzenlemeyi yapması istenmiştir Gümrük Birliğinin derinleştirilmesi ve daha fazla içerik kazandırılması stratejinin önemli bir bölümünü teşkil etmiş ve komisyonla muhtelif alanlarda esasen yürütülmekte olan görüşmelerin sonuca bağlanması için somut adımlar atılması yönünde önerilerde bulunulmuştur Strateji belgesinde Gümrük Birliğini yanı sıra sanayi, tarım,hizmetler,makro ekonomik diyalog, telekomünikasyon, bilim ve teknoloji, araştırma, ulaştırma, enerji, çevre,tüketici politikası, bölgesel ve sınır aşan işbirliği, Türkiye’nin topluluk programlarına katılımı ve kurumsal iş birliği başlıkları altında toplam 14 alanda somut işbirliği önerilmiştir Genelde işbirliğini amacı, ülkemizin bu alanlarda AB ile entegrasyon uyumunu kolaylaştırmaktırKomisyon tarafından oluşturulan söz konusu stratejinin açıklanmasını takiben stratejide yer verilen unsurlar incelenmiş ve bu unsurların ülkemizin ihtiyaçları doğrultusunda geliştirilip, yönlendirilmesini teminen karşı önerilerimizi içeren bir belge hazırlanmış ve Bakanlar Kurulunda onaylanmasını takiben 22 Temmuz 1998 tarihinde dönem başkanlığı ve AB Komisyonuna sunulmuşturStratejinin hayata geçirilmesi amacıyla komisyon ile teknik düzeyde müzakereler başlatılmış olup, bu çerçevede komisyon heyeti ile 25 Eylül 1998 , 30 Kasım 1998, 24Mart 1999,ve 2 Temmuz 1999 tarihlerinde olmak üzere Ankara ve Brüksel’de 4 tur görüşme yapılmıştır Bununla birlikte,esasen AB’nin Türkiye’ye karşı daha önceki antlaşmalarla üstlenmiş olduğu, ancak yerine getirmediği yükümlülüklerden başka yeni bir unsur içermeyen strateji belgesi, mali kaynak yetersizliği başta olmak üzere, AB’ne katılımı hususunda Türkiye’ye uygun bir perspektif verilmesi yönünde siyasi irade eksikliği sebepleriyle Türkiye’nin beklentilerini karşılamakta yetersiz kalmıştır __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır