Endonezya-Tarihi, ilk uygarlıklar, Müslümanlar ve Çinliler, Avrupalılar'ın sızması

**Şengül Şirin** · 05-24-2010

TARİH
ilk uygarlıklar

Başlangıçta küçük krallıklara bölünen Endonezya, VII

yy

'da buddhacı Şrivicaya (ya da Çrivicaya) krallığı'nın egemenliği altına girdi

Merkezi Güney Sumatra'da olan, Seylan'a (Sri Lanka) ve Kampuçya'ya dek uzandığı sanılan bu deniz imparatorluğunun Cava'da ve Malezya yarımadasına kadar uzanan topraklarda hüküm sürdüğü kesindir

IX

yy

'da Şallendra hanedanlığı egemendi; bu hanedan zamanında adanın merkezinde (Barabudur) birçok anıt yapıldı

Cava'nın batı bölümündeki krallar, Şrivicaya'ya karşı özellikle kral Airlanga döneminde (1019-1049) bir üstünlük mücadelesine giriştiler

Airlanga'nın ölümünden sonra adanın doğusunda Singasari krallığı kuruldu; son hükümdarı Kertanagara (1268-1292) Sumatra'nın güneyini ele geçirmeye çalıştı

Ama Çin'e karşı düşmanca tutumu nedeniyle moğol imparatoru Ku-bilay bu ülkeye bir sefer düzenlemek zorunda kaldı (1292)

Moğol kuvvetleri, Endonezya'ya, hükümdarın ölümünden sonra ulaşabildiler Sonunda Kertanagara'nın damadı Raden Vicaya, Moğollar'ı uzaklaştırdı ve takımadaya iki yüzyıla yakın bir süre egemen olacak Macapahit deniz imparatorluğunu kurdu

Moğol istilası başarısızlıkla sonuçlanmıştı; fakat bu istiladan geriye kalan askerler ya da kazazede denizciler takımadada Çin uygarlığının ilk çekirdeğini oluşturacaklardı

(--> CAVA, SUMATRA

)

müslümanlar ve Çinliler

Endonezya'ya islamlık hintli ya da orta-doğulu tüccarlar tarafından getirildi: Sumatra'ya daha XIII

yy

'da, Malakka (buradaki sultanlık, islamlığın büyük yayılma merkezi oldu) ve Cava'ya ise XV

yy

Müslüman inançlar, eski animist temel üzerinde yayıldı ve islam hukuku, adaf'ın (Endonezya hukuku) yerini alamadı

Amamüslümanlığı benimseyen derebeyleri ve küçük krallar, "kâfir" olarak gördükleri Macapahit kralına itaat etmemek için bu durumu fırsat bil-diler; Macapahit kralının egemenliği XVI

yy

başlarında çöktü

Hindu dinlerinden olanlar Bali'ye sığındılar

Çinliler, Endonezya'yı özellikle iktisadi açıdan etkilediler

Çinliler'in, Avrupa egemenliği sırasında hızlanan göç hareketi, sömürge yönetimlerine sürekli sorunlar çıkardı

Avrupalılar'ın sızması

Avrupalılar'ın Endonezya'ya sızmasına müslümanlar yo! açtı; Endonezya baharatlarını hintli ve özellikle arap tüccarlardan öğrenen Batılılar, bunları yerinden almayı tercih ettiler

Baharat kaynağını Hindistan'da öğrenen Portekizliler Ambon'da bir ticaret acentası kurdular (1521); 1511'de Albuquerque, stratejik bir konumu olan Malakka'yı ele geçirdi

Buradan atılan müslüman tüccarlar Sumatra'nın kuzeyindeki birbirine komşu limanlarda toplandılar: Pasai ve daha sonra son derece güçlü bir sultanlığın merkezi olacak Aceh Bununla birlikte Portekiz sömürge imparatorluğu henüz kurulmamıştı; bir dizi kale ve ticaret acentası, diplomasi ve şiddetin iç içe geçtiği bir siyaset Portekiz' in baharat tekelini bir dereceye kadar ele geçirmesini sağladı; aynı anda, misyonerlerin (Ternate'de Francisco de Jaso, 1546) başlattıkları hıristiyaniaştırma çalışmaları Flores ve Timor'da kalıcı izler bıraktı

Portekizliler, Maceljan'dan beri Molük adalarına göz koyan ispanyollar ile çatıştılar ve sonunda onların Filipinler'e yerleşmelerine izin vermek zorunda kaldılar

05-24-2010	#5
Şengül Şirin	Endonezya-Tarihi, ilk uygarlıklar, Müslümanlar ve Çinliler, Avrupalılar'ın sızması TARİH ilk uygarlıklar Başlangıçta küçük krallıklara bölünen Endonezya, VII yy'da buddhacı Şrivicaya (ya da Çrivicaya) krallığı'nın egemenliği altına girdi Merkezi Güney Sumatra'da olan, Seylan'a (Sri Lanka) ve Kampuçya'ya dek uzandığı sanılan bu deniz imparatorluğunun Cava'da ve Malezya yarımadasına kadar uzanan topraklarda hüküm sürdüğü kesindir IX yy'da Şallendra hanedanlığı egemendi; bu hanedan zamanında adanın merkezinde (Barabudur) birçok anıt yapıldı Cava'nın batı bölümündeki krallar, Şrivicaya'ya karşı özellikle kral Airlanga döneminde (1019-1049) bir üstünlük mücadelesine giriştiler Airlanga'nın ölümünden sonra adanın doğusunda Singasari krallığı kuruldu; son hükümdarı Kertanagara (1268-1292) Sumatra'nın güneyini ele geçirmeye çalıştı Ama Çin'e karşı düşmanca tutumu nedeniyle moğol imparatoru Ku-bilay bu ülkeye bir sefer düzenlemek zorunda kaldı (1292) Moğol kuvvetleri, Endonezya'ya, hükümdarın ölümünden sonra ulaşabildiler Sonunda Kertanagara'nın damadı Raden Vicaya, Moğollar'ı uzaklaştırdı ve takımadaya iki yüzyıla yakın bir süre egemen olacak Macapahit deniz imparatorluğunu kurdu Moğol istilası başarısızlıkla sonuçlanmıştı; fakat bu istiladan geriye kalan askerler ya da kazazede denizciler takımadada Çin uygarlığının ilk çekirdeğini oluşturacaklardı (--> CAVA, SUMATRA) müslümanlar ve Çinliler Endonezya'ya islamlık hintli ya da orta-doğulu tüccarlar tarafından getirildi: Sumatra'ya daha XIII yy'da, Malakka (buradaki sultanlık, islamlığın büyük yayılma merkezi oldu) ve Cava'ya ise XV yy Müslüman inançlar, eski animist temel üzerinde yayıldı ve islam hukuku, adaf'ın (Endonezya hukuku) yerini alamadı Amamüslümanlığı benimseyen derebeyleri ve küçük krallar, "kâfir" olarak gördükleri Macapahit kralına itaat etmemek için bu durumu fırsat bil-diler; Macapahit kralının egemenliği XVI yy başlarında çöktü Hindu dinlerinden olanlar Bali'ye sığındılar Çinliler, Endonezya'yı özellikle iktisadi açıdan etkilediler Çinliler'in, Avrupa egemenliği sırasında hızlanan göç hareketi, sömürge yönetimlerine sürekli sorunlar çıkardı Avrupalılar'ın sızması Avrupalılar'ın Endonezya'ya sızmasına müslümanlar yo! açtı; Endonezya baharatlarını hintli ve özellikle arap tüccarlardan öğrenen Batılılar, bunları yerinden almayı tercih ettiler Baharat kaynağını Hindistan'da öğrenen Portekizliler Ambon'da bir ticaret acentası kurdular (1521); 1511'de Albuquerque, stratejik bir konumu olan Malakka'yı ele geçirdi Buradan atılan müslüman tüccarlar Sumatra'nın kuzeyindeki birbirine komşu limanlarda toplandılar: Pasai ve daha sonra son derece güçlü bir sultanlığın merkezi olacak Aceh Bununla birlikte Portekiz sömürge imparatorluğu henüz kurulmamıştı; bir dizi kale ve ticaret acentası, diplomasi ve şiddetin iç içe geçtiği bir siyaset Portekiz' in baharat tekelini bir dereceye kadar ele geçirmesini sağladı; aynı anda, misyonerlerin (Ternate'de Francisco de Jaso, 1546) başlattıkları hıristiyaniaştırma çalışmaları Flores ve Timor'da kalıcı izler bıraktı Portekizliler, Maceljan'dan beri Molük adalarına göz koyan ispanyollar ile çatıştılar ve sonunda onların Filipinler'e yerleşmelerine izin vermek zorunda kaldılar __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır