Şengül Şirin
|
Cevap : Bitkiler Hakkında
Bitkiler (Plantae), fotosentez yapan, ökaryotik, ağaçlar, çiçekler, otlar, eğreltiotları, yosunlar ve benzeri organizmaları içinde bulunduran çok büyük bir canlılar alemidir
Bitkiler, topluluk halinde yaşarlar Bitkilerin bir bölgede oluşturdukları örtüye bitki örtüsü denir Flora, bir bölgede yetişen bütün bitki türlerinin hepsine denir Herhangi bir bölgenin yaşam koşullarında gelişen, benzer ekolojik yapı içeren bitki topluluğuna vejetasyon denir Bunlar 4 sınıftır:
1) Ormanlar (her zaman yeşil tropikal yağmur, subtropikal, orta kuşak, sert yapraklı, iğne yapraklı, kışın yaprak dökenler, muson ormanları, tropikal kuru, mangrov, galeri, bataklık),
2) Çalılar (maki, garig, psödomaki),
3) Otlar (savan, step, çöl),
4)Tundra( bodur, ağaçsız ova, bozkır)
Bitkilerin yetişmesini etkileyen bir çok faktör vardır Bunlar; ekvatora uzaklık, denizden yükseklik(rakım), arazi eğimi, ışık, sıcaklık, nem, yıllık yağış miktarı, toprak içeriği, canlı faktörler(insan, hayvan, diğer bitkiler, mikroorganizmalar)'dir Bitkiler, fotosentezle ekolojik dengeyi sağlamada temel rol oynadıklarından, canlılar dünyasında çok önemli yere sahiptirler
Bitkiler aleminin 350000'e yakın türü mevcuttur 2004 itibariyle 287655 bitki türü tanımlanmıştır Bunlardan 258650'si çiçekli bitkilerden, 15,000'i de yosunlardan olarak tanımlanmıştır Bitkiler genelde ototrof (özbeslek) organizmalardır ve enerjilerini güneş ışığından alırlar Birçok bitki kloroplastları sayesinde fotosentez ile organik bileşiklerini üretir Bitki hücreleri genellikle kareye benzer şekildedir
Bitkiler, tohumsuz bitkiler (Cryptogamae) ve tohumlu bitkiler (Spermatophyta) olmak üzere iki büyük gruba ayrılır:
ÇİÇEKSİZ BİTKİLER
ÇİÇEKSİZ BİTKİLER
Tohumsuz bitkiler, ilkel bir gruptur ve sporla çoğalırlar Bu bitkilerin çoğu kök, gövde, yaprak ve çiçek gibi organ farklılaşmalarını belirgin olarak göstermezler Bitkinin tümü aynı yapıda, yapraksı ya da şeritsidir ve bu yapıya "tallus" denir Talluslu tüm bitkilere "Thallophyta" denilmektedir Daha gelişmiş olan ve organ farklılaşmaları gösteren bitkilere ise "Kormophyta", bu tip yapıyı da "kormus" denir
Suyosunları (algler), karayosunları (Bryophyta), ciğerotları, boynuzotları, yapraklı karayosunları ve vasküler bitkileri (fosil türler ve eğreltiotları gibi) içeren gruptur
TOHUMLU BİTKİLER
Tohumlu bitkiler bulundurdukları "tohum"la tohumsuz bitkilerden ayrılırlar Üreme ve yayılma organı olan tohum, iki şekilde oluşturulabilir ve tohumlu bitkiler buna göre iki büyük bölüme ayrılır:
Açık Tohumlu Bitkiler - Gymnospermae: Tohum taslakları, meyve yaprakları tarafından örtülmeden açıkta tohum meydana getiren bitkiler
Açık tohumlu bitkileri genellikle ağaçlar ya da ağaççık formundaki odunsu bitkiler oluşturur Genellikle yeşil olup, yaprakları çoğunlukla iğnemsi, şekilde bu yüzden de, kuraklığa dayanıklıdırlar (Pinophyta), çoğunlukla ağaç ya da ağaççık, seyrek de olsa çalı biçiminde olan bitkileri kapsayan taksonomik grup Bütünüyle odunsu olan bu bitkiler, genellikle yapraklarının tamamını birden dökmediği için dört mevsim yeşil kalabilirler Yaprakları çoğunlukla iğnemsidir Bununla birlikte pulsu, yelpaze, şeritsi ya da tüysü tipte yapraklı olanları da vardır
Odun boruları (ksilem) ve soymuk boruları (floem) yapılarından oluşan vasküler sisteme sahiptirler Odun yapıları gövdede bir daire üzerine dizilmiş açık koleteral iletim demetleri içerir Bu nedenle de ikincil kalınlaşma gösterirler
Bir ya da iki evcikli bitkilerdir Genel olarak erkek kozalaklar bir eksen üzerinde üstüste binmiş yapıda mikrosporofillerden oluşmuştur Pul ya da kalkan biçiminde olan mikrosporofillerin karın kısmında çoğunlukla 2, bazen 4 polen kesesi (mikrosporangiyum) gelişir Bu keselerde bulunan mikrospor ana hücresi, mayoz bölünme geçirerek mikrosporları, bunlar da polenleri verir Açık tohumlularda polen üretimi oldukça fazla olup, her bir erkek kozalak birkaç milyon polen üretebilir Bazı üyelerinin polenlerinde, polenin rüzgarla uçmasını sağlayan 2-3 hava keseciği bulunabilir
Dişi kozalak genelde erkek kozalağa benzer Bir eksen üzerinde sarmal dizilmiş makrosporofillerden oluşmuştur Her bir makrosporofilin üst kısmında iki tohum taslağı bulunur Tohum taslaklarında da makrosporangiyumlar yer alır
Bu gruptaki bitkilere açık tohumlular denilmesinin nedeni, tohumun bir yapıyla kapanmamış olarak açıkta bulunmasıdır Tozlaşmaları genelde rüzgarla olur Doğrudan doğruya mikrofil üzerine gelen polenler, polen odacığında çimlenirler ve polen tüpü oluşur Bu sırada generatif hücrenin çekirdeği bölünerek iki sperma çekirdeği verir Polen hortumuyla arkegonyumlar içine sokulan bu sperm çekirdekleri yumurta hücresini döller Embriyonun etrafında tohum kabuğu (testa) bulunur Döllenmeden sonra tohum taslağı örtüsü genellikle odunsu bir yapı kazanır; ancak bazı gruplarda meyveyi andıran bir yapı da ortaya çıkabilir Tohumların olgunlaşma süreleri 1-3 yıl arasındadır Günümüzde 600 ile 1000 türle temsil edilmektedirler
Kapalı Tohumlu Bitkiler -
Angiospermae Tohum taslakları, meyva yapraklarının birleşmesiyle oluşan odacık içinde kapalı olarak tohum geliştiren bitkiler
Kapalı tohumlular, açık tohumlulara göre daha gelişmişlerdir Genellikle otsu, odunsu ve çalı formunda olurlar Çoğunun kültürü yapılır ve ekonomik önemleri vardır Kapalı tohumlular, iki çenekliler (Magnoliopsida, Dicotyledoneae) ve bir çenekliler (Liliopsida, Monocotyledoneae) olmak üzere 2 sınıfa ayrılır
Kapalı tohumlular (Magnoliophyta) ya da çiçekli bitkiler, bitkiler aleminin çoğunluğunu kapsayan bir şubedir
Kara bitkileri içindeki en önemli topluluğu, "çiçekli bitkiler" oluşturmaktadır Yeryüzünün en gelişmiş ve baskın bitkileridir Morfolojik olarak, ot, çalı gibi değişik formları bulunur Kapalı tohumluların en belirgin özelliği farkılaşmış çiçekleri ve meyveleridir Tohum taslakları kapalı bir odacık içinde geliştiği için bu gruba "kapalı tohumlular" denilmiştir Açık tohumlulardan şu özellikleriyle ayrılırlar:
1) Tohum taslakları tek veya çok sayıda meyve yaprağıyla çevrili bir odacık içindedir
2) Sekonder odunlarında trakeidlerle birlikte trakeler de bulnur
3) Çiçekler genellikle hermafrodit olup, hem erkek hem dişi organ aynı çiçek üzerinde bulunur
4) Çiçek örtü yaprakları (periant), çanak yaprak (sepal) ve taç yaprak (petal) şeklinde farklılaşmıştır
5) Dişi organda (pistil), ovaryum, stigma ve stilus gibi farklılaşmış kısımlar bulunur
Uluslararası bitki bilimsel adlandırma kuralları, familya basamağının üstünde yer alan basamakların adlandırılmasında seçim serbestliği tanır ve bahsi geçen kuralların 16 maddesi, tanımlayıcı ya da içerilen bir cinse bağlı tanıtıcı (jenerik) adlara izin verir Dolayısıyla, kapalı tohumluların da bölüm olarak adlandırılmasında geçerli olan ve birbirinin yerine kullanılabilen çeşitli bitki bilimsel adlar bulunmaktadır; bunlar şöyle sıralanabilir:
Kapalı tohumluların en çok tür sayısı bulunan familyaları şunlardır:
1) Orchidaceae (orkideler): yaklaşık 25000 tür
2) Asteraceae ya da Compositae (papatyagiller): yaklaşık 20000 tür
3) Fabaceae ya da Leguminosae (baklagiller): 17,000 tür
4) Rubiaceae (kökboyaları): yaklaşık 13,183 tür
5) Poaceae ya da Gramineae (buğdaygiller): yaklaşık 9,000 tür
6) Euphorbiaceae (sütleğengiller): yaklaşık 5,000 tür
7) Malvaceae (ebegümecigiller): yaklaşık 4,300 tür
8) Cyperaceae : yaklaşık 4,000 tür
9) Araceae (Yılanyastığıgiller): yaklaşık 3700 tür
BİR ÇENEKLİLER
Bir çenekliler (Liliopsida), monokotiller (ya da monokotiledon), çoğunlukla tek yıllık, palmiyeler haricindeki otsu bitkileri kapsayan çiçekli bitkiler sınıfıdır
Tohumlarında bir çenek bulunduğu için "bir çenekliler" olarak isimlendirilen, bir çenekliler; 50000 ve 60000 arası (IUCN sistemine göre) 59,300 bitki türünü kapsarlar Bu gruptaki en büyük familya, yaklaşık yirmibin tür sayısıyla orkidegillerdir Ekonomik önemleri olan buğdaygiler, bu grubun en önemli familyası konumundadır Diğer ekonomik önemi olan familyaları ise; palmiyegiller, muzgiller, zencefilgiller ve zambakgillerdir
Bir çeneklilerin iletim demetleri genellikle dağınıkdır Kambiyum olmadığından normal sekonder kalınlaşma görülmez Bu yüzden boyları uzun, gövdeleri incedir Yaprakları genellikle ince uzun, paralel damarlı, kökleri saçaklıdır Ana kök gelişmi erken durduğu için saçak kök sistemi bulunur Çiçek parçaları genellikle üçlü olup, çiçek örtüsü çanak yaprak ve taç yaprak şeklinde farklılaşma göstermez
İKİ ÇENEKLİLER
İKİ ÇENEKLİLER
İki çenekliler, Magnoliopsida ya da dikotiledonlar, embriyonlarında iki çenek (kotiledon) bulunan bir çiçekli bitkiler sınıfıdır
Yaklaşık 199350 (IUCN sistemine göre) türle temsil edilirler Çiçekli bitkilerden tek çenekliler, iki çeneklilerden farklı olarak, tek embriyonik yaprak (çenek) içerirler Genel olarak otsu ve odunsu özelliklerdir Tek yıllık, iki yıllık ve çok yıllık olabilirler İletim demetleri dairesel dizilişlidir Çok yıllık olanların iletim demetlerinde floem ile ksilem arasında bulunan kambiyum sayesinde sekonder kalınlaşma görülür Yapraklar geniş olup, ağsı damarlanma gösterirler Çiçek parçalarının sayısı çok değişiktir Çiçek örtüsü (periant), çanak yaprak (sepal) ve taç yaprak (petal) olarak farklılaşmıştır Tohumları iki çenek
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|