03-12-2010
|
#3
|
Şengül Şirin
|
Cevap : İsimler (Adlar)
İSİM TAMLAMALARI
İki veya daha fazla ismin, yeni bir anlam meydana getirecek şekilde birlikte kullanılmasıyla oluşan söz gruplarına isim tamlaması denir  Ad takımı şeklinde de söylenebilir
İsim tamlamalarında ilk isme tamlayan; ikinci isme tamlanan denir Bu kural iki isimden oluşan tamlamalar için geçerlidir İkiden fazla isimden oluşan tamlamalarda genellikle son isim tamlanan diğerleri tamlayan olur Fakat bu kurala uymayanlar da vardır
Bahçenin duvarı Bahçenin duvarının boyasının rengi Bizim okulun tahta kapısı
Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan
İsim tamlamalarının çeşitleri ve özellikleri şöyledir:
Tamlayan -ın, -in, -un, -ün , tamlanan -ı, -i, -u, -ü eklerinden birini alır Tamlayan sesli harfle biterse -n kaynaştırma harfi; tamlanan sesli harfle biterse -s kaynaştırma harfi kullanılır Bahçe-n-in kapı-s-ı
NOT :* "Su" ve "ne" kelimeleri bu kurala uymaz Örnek: Su-y-un tad-ı, ne-y-in tad-ı- Zamirler tamlayan veya tamlanan olabilir Örnek: Bizim evimiz Çocukların birkaçı
- Tamlanan isim sayı veya belirsizlik bildiren bir kelime olursa, tamlayan eki -ın, -in, -un, -ün yerine-den, -dan eki gelebilir (Adamların ikisiAdamlardan ikisi)
- Bazı belirtili isim tamlamaları, sıfat tamlamasının ters çevrilmesiyle oluşur (Taze balıkBalığın tazesi)
- Bazı bisim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan yer değiştirir (Çok verimlidir ovası Konya'nın) (Konya'nın ovası)
2-BELİRTİSİZ İSİM TAMLAMASI
Tamlayan somut veya soyut isim olabilir: Kitap kabı, duygu yoğunluğu
Tamlanan somut, soyut isim veya isimleşmiş olabilir: Masa örtüsü, gurbet düşüncesi, dünya güzeli(İsimleşmiş sıfat)
Tamlayan çoğul eki alabilir: Öğretmenler odası
"Kendi" kelimesi, belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan olabilir Bunun dışındaki zamirler belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan olmaz: Kendi evi
İsim-fiiller tamlanan olabilir: Gece yürüyüşü
Bazı belirtisiz istamlamaları kendisinden sonra gelen ismi niteler ve sıfat görevi kazanabilir: Deniz mavisi gömlek
Bazı belirtisiz isim tamlamalarında tamlama eki günlük konuşmada düşebilir: Hatay sokağıHatay sokak Bu durumun yazıda gösterilmesi yanlıştır (Lokanta Bahar) veya (Bahar Lokanta) yanlıştır Doğrusu (Bahar Lokantası) şeklinde olacaktır
Bu tamlamalarda mecazlı anlatım görülebilir: Laf salatası, ömür törpüsü
Bazı belirtisiz isim tamlamaları kalıplaşarak birleşik kelime olmuştur: Kuşadası, hanımeli
Bazı belirtisiz isim tamlamalarının başına bir sıfat gelebilir: Kırmızı kadın ceketi
Bazen belirtisiz isim tamlamalarında sıfatın başa gelmesi dil yanlışlığına yol açar: Devlet Eski Bakanı (Doğru) Eski Devlet Bakanı (Yanlış)
3 TAKISIZ İSİM TAMLAMASI
Tamlayan ve tamlanan, tamlama eklerini almaz Tamlayan, tamlananın hangi maddeden yapıldığını veya neye benzediğini bildirir Takısız isim tamlamaları ile sıfat tamlamaları birbirine karıştırılmamalıdır
Takısız İsim Tamlaması Sıfat Tamlaması
Tahta çanta Güzel çanta
Demir kapı Büyük kapı
Demir yumruk Sert yumruk
Badem göz Siyah göz
Çini vazo süslü vazo
Altın bilezik Burgulu bilezik
ZİNCİRLEME İSİM TAMLAMASI
En azından üç isimden oluşan tamlamalara denir Dedemin dedesinin dedesi, Ayşe'nin kardeşinin okul çantası
NOT: Zincirleme tamlamayı oluşturan kelimelerden en az biri sıfat görevinde kullanılıyorsa böyle tamlamalara KARMA TAMLAMA denir Karma tamlamalar, isim tamlamalarının tamlayanı ile tamlananı arasına bir sıfat girmesiyle oluşabildiği gibi, iki sıfat tamlamasının birleşmesiyle de oluşabilir (Babamın eski ceketi)(Güzel Türkiye'nin güzel çayı)
alıntı
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|
|
|
|