Vietnam-Tarihi-Ekonomisi

Vietnam-Tarihi-Ekonomisi



Güneydoğu Asya'da, Çinhindi Yanmadası'nın doğusunu kaplayan bir ülkedir Uzun, dar bir kara parçası üzerinde yer alan Vietnam'ı, kuzeyde Çin, batıda Kampuç-ya ile Laos, güneyde ve doğuda Güney Çin Denizi ile Tonkin Körfezi çevreler Daha önce Kuzey Vietnam ve Güney Vietnam olarak iki ayrı cumhuriyete bölünmüş olan ülke, 1976'da Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti olarak birleşti Vietnam dağlık bir ülkedir Halkın büyük çoğunluğu, arazinin düz ve toprağın verimli olduğu alçak düzlüklerdeki iki deltada yaşar Kuzeyde, Tonkin'deki deltayı Song-Koi Irmağı (Kızıl Irmak) ile kollan oluşturur Başkent Hanoi {bak HANOl) ile liman kenti Haifong bu delta üzerindedir Güneydeki Mekong deltası Song-Koi deltasından çok daha büyük ve kalabalık bir yerleşim bölgesidir Ülkenin en eski ve en önemli kentlerinden biri olan Ho Şi Minh de (eskiden Saygon) Mekong deltasındadır

VİETNAM'A İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli sosyalist cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 331033 km2

NÜFUS (1992): 69052000

BAŞKENT: Hanoi

BAŞLICA KENTLER (1992): Ho Şi Minh (4075700), Hanoi (2095000)

DOĞAL YAPI: Song-Koi ve Mekong deltaları önemli alçak düzlüklerdir Kıyı ovaları doğuda yer alır Ormanlık, dağlık bölge geri kalan toprakların büyük bir bölümünü kaplar

BAŞLICA ÜRÜNLER: Pirinç, manyok, kocadan, mısır, kahve, çay, kauçuk, el işleri

EĞİTİM: 12 yaşına kadar parasız ve zorunludur Vietnam topraklarının yaklaşık üçte ikisini ülkenin ortasında denize paralel olarak uzanan Annam Sıradağları kaplar Vietnam'da yazların sıcak, kışların ılıman geçtiği tropik bir muson iklimi vardır Ülke sık ormanlarla kaplıdır ve yoğun yağış alır Ülkenin kuzey ve güneybatı bölgelerinde musonların etkisiyle yaz sonlarında ve sonbaharda sık sık tayfunlar görülür Önceleri, ülke topraklarının büyük bir bölümü orman, bambu ve mangrov bitki örtüsü ile kaplıydı Uygulanan ilkel tarım yöntemleri ve daha sonra, Vietnam Savaşı'nda kullanılan bombalar ve çıkan yangınlar bu bitki örtüsünün büyük ölçüde yok olmasına neden oldu Yüksek dağlık alanlar daha çok çalılar ve çayırlarla örtülüdür

Yabanıl hayvan varlığı fil, kaplan, ayı, piton, timsah, yaban domuzu, geyik, leopar ve çakal gibi birçok değişik türü kapsar Vietnamlılar görünüş olarak daha çok Çinliler'e benzerler Dinleri Budacıhk, Taoculuk ve Konfüçyüsçülük'ün bir karışımıdır Nüfusun dörtte üçü tarımla uğraşır ve genellikle köylerde yaşar Ekili alanların büyük bölümü pirinç üretimine ayrılmıştır ve tarımsal üretimin yandan fazlasını pirinç oluşturur Bazı bölgelerde yılda iki kez pirinç ekimi yapılır

Öteki önemli ürünleri arasında kauçuk, mısır, şeker, muz, hindistancevizi, biber, çay, tütün ve tatlıpatates sayılabilir Balıkçılık ülke ekonomisinde önemli bir yer tutar Hayvancılık, özellikle de domuz ve sığır besiciliği yapılır Ülkenin güneyindeki topraklar tarıma daha elverişlidir Kuzey ise daha çok bir sanayi bölgesidir ve kömür, tuz, kalay, demir, çinko gibi mineral kaynaklan vardır Tarih Vietnam tarihi, tarihöncesinde ülkenin kuzeyinde kurulmuş eski ve efsanevi Hong Bang hanedanına kadar iner Bölge, İÖ 2 yüzyıldan, bağımsız bir krallığın kurulduğu İS 10 yüzyıla kadar Çin yönetiminde kaldı Fransız ve Portekizli misyonerler 16 yüzyılda Vietnam'a geldiler Fransızlar aynı dönemde ticari ilişkilerini de geliştirmeye başladılar 1802'de güneydeki hanedan Fransızlar'ın yardımıyla tüm ülkenin denetimini ele geçirdi 1862'de askeri bir harekât başlatan Fransızlar Saygon'u ve çevresini aldılar

1867'de Cochinchine denen bütün Güney Vietnam Fransız kolonisi ilan edildi Fransa sonraki 40 yıl içinde, Vietnam, Kampuçya ve Laos'u Fransız Çin-hindi adı altında birleştirdi Vietnam tarihinin en güç yılları II Dünya Savaşı (1939-45) sonrasında yaşandı Savaş sırasında bölge Japonya'nın denetimine girmişti 1945'te ise Japonya Müttefikler'e yenilince, uzun süredir bağımsızlık mücadelesi sürdüren Viet Minh adlı birleşik cephe Ho Şi Minh'in önderliğinde Hanoi'de yeni bir hükümet kurdu ve eylülde bağımsızlık ilan edildi Ama Potsdam Konferansı'nda Müttefikler Vietnam'ı 17° kuzey enleminden ikiye böldü Ülkenin kuzeyine Çin, güneyine ise İngilizler'in yardımıyla Fransızlar egemen oldu

Bu durum, güneyde, Kuzey Vietnam hükümetinden destek gören yeni bir gerilla hareketinin başlamasına yol açtı 1946-54 arasında kuzey ve güney arasında yürütülen bu savaş Cenevre'de bir anlaşmaya varılmasıyla sonuçlarıdı Güneyde başa geçen Ngo Dinh Diem güç kullanarak baskıcı bir yönetim kurmaya çalıştı, ama güçlü bir direnişle karşılaştı 1960'larda giderek büyüyen bu direniş hükümet kuvvetleriyle, Kuzey Vietnam ve Çin tarafından desteklenen Vietkong gerillaları arasında bir iç savaşa dönüştü Daha önce askeri danışmanlar, silah ve para desteğiyle Güney Vietnam yönetiminin yanında yer alan ABD, 1965'ten sonra yoğun bir askeri harekât başlattı, ama önemli bir zafer kazanamadı Dünya ve ABD kamuoyunda Vietnam Savaşı'na karşı giderek artan hoşnutsuzluğu da dikkate alan ABD yönetimi, 1969'da birliklerini geri çekmeye başladı

1973'te varılan ateşkes antlaşmasından sonra ABD'nin Vietnam'dan geri çekilmesiyle savaş sona erdi Ama ateşkes uzun sürmedi ve kuzeyli güçler 1975'te Güney Vietnam'ın başkenti Saygon'u ele geçirdi Bu savaşa ilişkin ayrıntılı bilgileri VİETNAM SAVAŞI maddesinde bulabilirsiniz Kuzey Vietnam ile Güney Vietnam 1976'da tek ülke olarak birleşti, ama yıllarca süren savaş ve bombardıman sonucu büyük bir yıkıma uğramıştı 1978'den sonra SSCB ile ilişkilerini geliştiren Vietnam yönetiminin Kampuçya ve Çin ile arası açıldı Vietnam birlikleri, 1979'da Kampuçya'yı işgal ederek orada yeni bir hükümet kurdu

Vietnam'a "bir ders vermek" amacıyla Çin, Vietnam topraklarına girdi, ama bu savaşta hiçbir taraf kesin bir zafer kazanamadı Ardından, Vietnam'da yaşayan Çin kökenli binlerce insan ülkeyi terke zorlandı Birçoğu denizi küçük teknelerle geçmeye çalıştı Yaklaşık 250 bin göçmen ABD, Kanada, Avustralya ve İngiltere gibi ülkelere ulaştı Vietnam'ın Kampuçya'yı istilası yalnız Çin ile değil, başka bazı Güneydoğu Asya ülkeleri ile de arasının açılmasına yol açtı 1989'da Paris'te toplanan uluslararası konferans, Kampuçya sorununa tam bir çözüm bulamadıysa da, Vietnam aynı yılın sonlarında Kampuçya'daki birliklerini çekmeye başladı

Ağır ekonomik sorunların üstesinden gelemeyen Vietnam hükümeti 1989'da Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Önerileri doğrultusunda sıkı bir tasarruf programı uygulamaya girişti Ayrıca yabancı sermayenin ülkeye girişini kolaylaştıran yasal düzenlemeler çerçevesinde çok sayıda yabancı yatırım projesine izin verdi Bunu tarım, sanayi ve ticarette serbest piyasa mekanizmalarını işletmeye yönelik köklü değişiklikler izledi Hükümeti ekonomik reformlara zorlayan bir etken de Kamboçya'dan dönen askerlerin eklenmesiyle işsizlik oranının daha yüksek düzeye çıkmasıydı

SSCB ve Doğu Avrupa ülkelerindeki yeniden yapılanmayla dış yardım kaynaklarından yoksun kalan Vietnam çok geçmeden dış politikada ve ülke yönetiminde de yeni bir çizgiyi benimsedi Kamboçya sorununun barışçı çözümü yönündeki adımlarla birlikte ABD ile ilişkilerde başlayan yumuşama bu ülkenin uzun yıllardan beri uyguladığı ambargoya Aralık 1992'de son vermesini getirdi Öte yandan Vietnam'ın başta Çin ve Japonya olmak üzere Güneydoğu ve Doğu Asya ülkeleriyle ilişkileri düzelme sürecine girdi Avrupa Topluluğu da Vietnam'la diplomatik ilişkilerini geliştirmeye karar verdi Yeni gelişmelerin siyasal yapıya yansıması ise Haziran 1991'de parti yönetiminde yapılan değişikliklerle başladı

Reformlara bağlı olarak ekonomide görülen düzelme bu süreci daha da hızlandırdı Nisan 1992'de kabul edilen yeni anayasayla yasama ve yürütme organları bir ölçüde parti denetiminden çıkarıldı Partinin öncülüğü ilkesi korunmakla birlikte bu rol yol göstericilikle sınırlandırıldı Temmuz 1992'de yasama meclisi üyelikleri için genel seçimler yapıldı Bu arada yeniden eğitim kamplarındaki bütün tutuklular Nisan 1992'de serbest bırakıldı Ülkeden teknelerle kaçan mültecilerin geri alınması yönünde çeşitli ülkelerle yapılan anlaşmalar bu sorunun da bir ölçüde hafiflemesini sağladı

__________________