Salgın Hastalıklar-Epidemiyoloji

**Şengül Şirin** · 01-03-2010

Salgın Hastalıklar-Epidemiyoloji

Birçok hastalığın nedeni insandan insana bulaşan bakteri ve virüs gibi mikroplardır {bak

MİKROPLAR)

Bir hastalık bu yolla çok sayıda insana bulaşır ve geniş bir bölgede birçok insan bu hastalıktan ölürse bu bir salgın hastalıktır ya da o yörede bir salgın (epidemi) söz konusudur

Buna karşılık belirli bir yörede her zaman karşılaşılan, ama salgınlara yol açmayan hastalıklara "yerleşik" ya da "endemik" denir

Geçmişte en ağır salgınların nedeni, kentlerde kanalizasyon olmadığı için idrar ve dışkıların içme suyuna karışmasıydı

Tarih boyunca, mikroplu içme sularından kaynaklanan çok ağır kolera salgınları görülmüştür

(bak

Kolera)

Ayrıca mikroplu sütler, açıkta satılan ya da kirli ellerle tutulan yiyecekler ve mikrop taşıyan sinekler de hastalıkların yayılmasında önemli bir etkendi

Günümüzde, sağlık kurallarına uygun kanalizasyon ağları, temiz içme suları ve sütlerin pastörize edilmesi salgın hastalıkların sıklığını bir yüzyıl öncesine oranla büyük ölçüde azaltmıştır

Bazı hastalıkların taşıyıcısı da böceklerdir

Fare ve sıçanların üstünde yaşayan pireler vebanın, bitler tifüsün, sivrisinekler de sıtmanın etkeni olan mikropları taşır (bak

SITMA; TİFÜS; Veba)

Birçok ülkede, insanların temizlik kurallarına uyması, evlerde ya da kentlerin çevresinde yaşayan farelerin yok edilmesi ve sivrisineklerin ürediği bataklıkların kurutulmasıyla bu hastalıkların önü alınabilmiştir

Ama bu önlemlerin alınmadığı bazı ülkelerde bugün bile bazen büyük salgınlar görülür

Soluk alıp verirken, aksırır ya da öksürür ken soluğumuzdaki buhar damlacıklarıyla birlikte havaya karışan mikroplar da bazı hastalıkların hızla yayılmasına yol açar

Bu yolla yayılan en öldürücü hastalıklardan biri çiçek hastalığıydı

Çağımızda çok geniş kapsamlı bir aşı kampanyasıyla çiçek hastalığı yeryüzünden silinmiştir

Verem, grip ve soğuk algınlığı gibi hastalıklar da ağzımızdan saçılan damlacıklarla bulaşır

Soğuk algınlığı gerçekten en yaygın salgın hastalıktır

Bir salgının ne zaman bitip öbürünün ne zaman başladığını söylemek bile güçtür

Suçiçeği, kızamık ve kabakulak gibi çocukluk çağı hastalıkları da okullarda ya da kentlerde zaman zaman salgınlara yol açar

Bazen bir tek kişi bile salgınlara neden olabilir

1900'lerde New York'ta yaşayan

Mary Mallon bir tifo taşıyıcısıydı; kendisi hastalanmıyor, ama hastalığın etkeni olan bakterileri başkalarına bulaştırıyordu (bak

TİFO)

En ağırı 1903'te olmak üzere dokuz tifo salgını başlatmıştı

Kuşkusuz en yeni salgın AIDS'dir

Bu hastalığın etkeni olan virüs vücudun bağışıklık sistemini yok ederek insanı bütün mikroplu hastalıklara karşı savunmasız bırakır (bak

AİDS)

Bazen bir bölgede çok ciddi sorunlar yaratmayan bir hastalık, kişilerin o hastalığa karşı doğal bağışıklığının olmadığı bir başka yöreye yayıldığında şiddetli salgınlara yol açarak birçok insanın ölümüne neden olabilir

Bunun yaşanan örneği, Kuzey Amerika'daki Eskimolar ile Avustralya Yerlileri arasında tehlike yaratan grip salgınlarıdır

Halk sağlığı ve koruyucu hekimlik çalışmaları difteri, çocuk felci gibi tehlikeli hastalıkların salgın boyutlarına varmasını büyük ölçüde azaltmıştır (bak

ÇOCUK FELCİ)

Epidemiyoloji

Tıbbın salgın hastalıklarla ilgili dalına epidemiyoloji denir

Bu dalda uzmanlaşmış doktorlar salgınların nereden kaynaklandığını, toplumda nasıl yayıldığını ve ölüm nedenlerini araştırırlar

Günümüzde epidemiyoloji uzmanları, salgın yapan bulaşıcı hastalıklar dışında, kanser ve kalp krizi gibi çok sık karşılaşılan hastalıkların toplumsal özellikleriyle de ilgileniyorlar

Bu uzmanlar belirli bir hastalığı araştırırken hastalığın nerelerde görüldüğünü, hangi yaş grubundan insanları etkilediğini, hastaların belirli bir meslekten olup olmadığını, beslenme alışkanlıklarını ve yararlı olabilecek her tür bilgiyi derlerler

İstatistikleri gözden geçirir ve eldeki ipuçlarını büyük bir titizlikle değerlendirirler

Örneğin bir fabrikada herhangi bir kimyasal maddeyle çalışan işçilerde belirli bir kanser tipi yaygınsa araştırmalarını o kimyasal madde üzerinde yoğunlaştırırlar

01-03-2010	#1
Şengül Şirin	Salgın Hastalıklar-Epidemiyoloji Salgın Hastalıklar-Epidemiyoloji Birçok hastalığın nedeni insandan insana bulaşan bakteri ve virüs gibi mikroplardır {bak MİKROPLAR) Bir hastalık bu yolla çok sayıda insana bulaşır ve geniş bir bölgede birçok insan bu hastalıktan ölürse bu bir salgın hastalıktır ya da o yörede bir salgın (epidemi) söz konusudur Buna karşılık belirli bir yörede her zaman karşılaşılan, ama salgınlara yol açmayan hastalıklara "yerleşik" ya da "endemik" denir Geçmişte en ağır salgınların nedeni, kentlerde kanalizasyon olmadığı için idrar ve dışkıların içme suyuna karışmasıydı Tarih boyunca, mikroplu içme sularından kaynaklanan çok ağır kolera salgınları görülmüştür (bak Kolera) Ayrıca mikroplu sütler, açıkta satılan ya da kirli ellerle tutulan yiyecekler ve mikrop taşıyan sinekler de hastalıkların yayılmasında önemli bir etkendi Günümüzde, sağlık kurallarına uygun kanalizasyon ağları, temiz içme suları ve sütlerin pastörize edilmesi salgın hastalıkların sıklığını bir yüzyıl öncesine oranla büyük ölçüde azaltmıştır Bazı hastalıkların taşıyıcısı da böceklerdir Fare ve sıçanların üstünde yaşayan pireler vebanın, bitler tifüsün, sivrisinekler de sıtmanın etkeni olan mikropları taşır (bak SITMA; TİFÜS; Veba) Birçok ülkede, insanların temizlik kurallarına uyması, evlerde ya da kentlerin çevresinde yaşayan farelerin yok edilmesi ve sivrisineklerin ürediği bataklıkların kurutulmasıyla bu hastalıkların önü alınabilmiştir Ama bu önlemlerin alınmadığı bazı ülkelerde bugün bile bazen büyük salgınlar görülür Soluk alıp verirken, aksırır ya da öksürür ken soluğumuzdaki buhar damlacıklarıyla birlikte havaya karışan mikroplar da bazı hastalıkların hızla yayılmasına yol açar Bu yolla yayılan en öldürücü hastalıklardan biri çiçek hastalığıydı Çağımızda çok geniş kapsamlı bir aşı kampanyasıyla çiçek hastalığı yeryüzünden silinmiştir Verem, grip ve soğuk algınlığı gibi hastalıklar da ağzımızdan saçılan damlacıklarla bulaşır Soğuk algınlığı gerçekten en yaygın salgın hastalıktır Bir salgının ne zaman bitip öbürünün ne zaman başladığını söylemek bile güçtür Suçiçeği, kızamık ve kabakulak gibi çocukluk çağı hastalıkları da okullarda ya da kentlerde zaman zaman salgınlara yol açar Bazen bir tek kişi bile salgınlara neden olabilir 1900'lerde New York'ta yaşayan Mary Mallon bir tifo taşıyıcısıydı; kendisi hastalanmıyor, ama hastalığın etkeni olan bakterileri başkalarına bulaştırıyordu (bak TİFO) En ağırı 1903'te olmak üzere dokuz tifo salgını başlatmıştı Kuşkusuz en yeni salgın AIDS'dir Bu hastalığın etkeni olan virüs vücudun bağışıklık sistemini yok ederek insanı bütün mikroplu hastalıklara karşı savunmasız bırakır (bak AİDS) Bazen bir bölgede çok ciddi sorunlar yaratmayan bir hastalık, kişilerin o hastalığa karşı doğal bağışıklığının olmadığı bir başka yöreye yayıldığında şiddetli salgınlara yol açarak birçok insanın ölümüne neden olabilir Bunun yaşanan örneği, Kuzey Amerika'daki Eskimolar ile Avustralya Yerlileri arasında tehlike yaratan grip salgınlarıdır Halk sağlığı ve koruyucu hekimlik çalışmaları difteri, çocuk felci gibi tehlikeli hastalıkların salgın boyutlarına varmasını büyük ölçüde azaltmıştır (bak ÇOCUK FELCİ) Epidemiyoloji Tıbbın salgın hastalıklarla ilgili dalına epidemiyoloji denir Bu dalda uzmanlaşmış doktorlar salgınların nereden kaynaklandığını, toplumda nasıl yayıldığını ve ölüm nedenlerini araştırırlar Günümüzde epidemiyoloji uzmanları, salgın yapan bulaşıcı hastalıklar dışında, kanser ve kalp krizi gibi çok sık karşılaşılan hastalıkların toplumsal özellikleriyle de ilgileniyorlar Bu uzmanlar belirli bir hastalığı araştırırken hastalığın nerelerde görüldüğünü, hangi yaş grubundan insanları etkilediğini, hastaların belirli bir meslekten olup olmadığını, beslenme alışkanlıklarını ve yararlı olabilecek her tür bilgiyi derlerler İstatistikleri gözden geçirir ve eldeki ipuçlarını büyük bir titizlikle değerlendirirler Örneğin bir fabrikada herhangi bir kimyasal maddeyle çalışan işçilerde belirli bir kanser tipi yaygınsa araştırmalarını o kimyasal madde üzerinde yoğunlaştırırlar __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır