Cevap : Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhûriyeti

**Şengül Şirin** · 12-15-2009

Hindistan'ın güneydoğusunda bir ada devletidir

1972'ye kadar adı Seyları olan bu

ada, 437 km uzunluğundadır; en geniş yeri ise 225 kilometredir

Sri Lanka 'nın dar kuzey ucu, Hindistan'dan Manar Körfezi ve Palk Boğazı ile ayrılmıştır

Kuzeybatısındaki küçük Manar Adası, Adem Köprüsü adı verilen, kum yığınlarından oluşmuş bir dizi adacıkla Hindistan'ın güneydoğusundaki adalara bağlı gibidir

Kıyılarının büyük bölümü kumullarla kaplı olan Sri Lanka 'nın iç bölümleri genellikle dağlıktır

Adanın en yüksek yeri 2

524 metre yüksekliğindeki Pidurutalagala Doruğu'dur

Üzerindeki bir kayada 160 cm uzunluğunda ve 75 cm genişliğinde, ayak izine benzer bir çukur bulunan Âdem Doruğu ise adanın en ünlü ziyaret yeridir

Budacılar kaya üzerindeki bu izin Büda'nın, Hindular kendi tanrilanŞiva'nın, Hıristiyanlar ise Aziz Tomas'ın ayak izi olduğuna inanırlar

Müslümanlar, Âdem'in cennetten kovulduğu zaman bu dağda 1

000 yıl tek ayağı üzerinde durma cezasına çarptırıldığı inancındadır

Doruğun adı da bu inançtan kaynaklarıır

Her yıl mart ayında dünyanın birçok yerinden binlerce hacı bu ayak izini ziyarete gelir

SRİ LANKA 'YA İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Çok partili, tek meclisli cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 65

510 km2

NÜFUS (1992): 17

464

000

BAŞKENT: Sri Jayavvardenapura (yasama ve yargı); Colombo (yönetim)

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1990): Colombo (615

000), Dehivvala-Mount Lavinia (196

000), Mora-tuwa (170

000), Caffna (129

000), Sri Jayavvardena-pura-Kotte (109

000)

DOĞAL YAPI: Adanın güney bölümünün ortasında, en yüksek yeri Pidurutalagala Doruğu olan bir dağlık bölge vardır

BAŞLICA ÜRÜNLER: Çay, kauçuk, hindistancevizi

EĞİTİM: 5-16 yaşları arasında zorunludur

Kuzey Sri Lanka düzlüktür

Büyük ırmakların olmadığı bu bölgedeki en büyük ırmak 331 km uzunluğundaki Mahaweli Ganga'dır

Üzerinde 500 metrelik bir baraj yapılmakta olan bu ırmak, büyük bir sulama ve balık üretme projesinin merkezidir

Ada ekvatora çok yakın olduğu için iklim sıcaktır; ama dağlık bölgeler daha serindir

Yağmur en fazla eylül ve mayıs ayları arasında, güneybatıdan esen muson rüzgârları sırasında yağar (bak

Muson)

Adalardaki sık ormanlarda abanoz gibi, kerestesi değerli ağaçlar yetişir

Ayrıca dev eğreltiotları ve palmiye ağaçları vardır

Yabanıl olarak yaşayan fil ve mandaların bir bölümü eğitilip yük hayvanı olarak kullanılır

Adada eskiden çok olan pars, timsah, tembel ayı ve geyik gibi büyük hayvanlara günümüzde az rastlanır

Sri Lanka nüfusu, değişik dönemlerde adaya gelmiş olan farklı toplulukların karışımından oluşmuştur

Bu topluluklardan Sinhaliler toplam nüfusun dörtte üçünü oluşturur

İkinci büyük topluluk Tamiller'dir

Arap kökenli olan Müslamanlar da Tamil dili konuşur

Az sayıdaki Veddalar adanın yerli halkının soyundan gelir

Sri Lanka 'da, Hintliler ve az sayıda Avrupa kökenli topluluk da vardır

Sinhaliler genellikle Budacı, Tamiller'in çoğu ise Hindu'dur

Sri Lanka 'nın başlıca ürünü, en iyisi yüksek bölgelerde yetişen çaydır

Adada 1870'lerde başlayan çay üretiminin büyük bölümü, 1970'te devletleştirilene kadar İngilizler'in elindeydi

Ülkede yetişen öteki ürünler kauçuk, pirinç, hindistancevizi, tütün, sebze ve meyvedir

Başlıca yeraltı kaynakları ise demir cevheri, grafit, yakut, zümrüt gibi değerli taşlardır

Büyük bölümü devlet denetiminde olan fabrikalarda kâğıt, dokuma, çimento, deri ürünleri, çanak çömlek, porselen, sabun ve gübre üretilir

Sanayinin enerji gereksinimi hızlı akışlı ırmaklardan elde edilen hidroelektrik enerjisiyle karşılarıır

Ulaşım karayolu ve demiryolu ile yapılır

Ülkenin başlıca havaalanı Kolombo'nun kuzeyindeki Katunayaka'dadır

Tarih

İÖ 504'te Vicaya adlı bir savaşçının önderliğinde Hindistan'ın Bengal bölgesinden gelen Sinhaliler adanın kuzey düzlüklerine yerleşerek güzel kentler ve bir sulama sistemi kurdular

Yapay göller ya da büyük sarnıçlar yaparak muson yağmurlarıyla gelen suları topladılar; toplanan suyu tarlalara taşıyacak kanallar yaptılar

Büyük Buda heykelleriyle ünlü olan ve günümüze yıkıntilankalmış olan eski Anuradhapura kentinde bir zamanlar 1 milyondan fazla insanın yaşadığı söylenir

300 yıl sonra Güney Hindistan'dan gelen Tarniller adayı istila etti

O zamandan sonra adanın tarihi bir çatışmalar ve savaşlar tarihi oldu

Kral I

Kasyapo (İS 477) Sigiriya'da, bir kayanın üstünde büyük bir kent kurdu

Bu kent olağanüstü güzel freskleriyle ünlüdür

Tamiller'in yavaş yavaş güneye doğru ittiği Sinhaliler günümüzde ormanların içinde kalıntilanbulunan yeni başkent Polonnaruva'yı kurdular

16

yüzyılda gelen Portekizliler, adayı yedi krallığa ayrılmış buldular

Bu büyük uygarlıktan günümüze yalnızca, sık ormanların örttüğü yıkıntılar kaldı

Adayı ele geçiren Portekizliler halkı Hıristiyan olmaya zorlayarak acımasızca yönettiler

1602'de Hollandalı tüccarlar adaya geldi

Hollandalılar 1656'da adayı Portekizliler'den aldı, ama Sinhali krallığı Kandy bağımsızlığını 1818'e kadar korudu

18

yüzyıl sonlarında adaya Hindistan'dan İngilizler geldi

1798'de İngiliz sömürgesi olan Seyları, 1948'de bağımsız oluncaya kadar İngiliz yönetiminde kaldı

Seyları 1972'de Sri Lanka adını aldı ve adada cumhuriyet yönetimi kuruldu

Yönetim biçimi Fransa'da uygularıan sisteme benzeyen Sri Lanka 'da, seçimle gelen bir başkan ve bir başbakan vardır

Son yıllarda Sinhaliler ve Tamiller arasındaki toplumsal ve ekonomik eşitsizlikler siyasal huzursuzluklara ve şiddet eylemlerine yol açmıştır

Adanın kuzeyinde yaşayan Tamiller bağımsızlık için mücadeleye girişmiştir

Hindistan'ın girişimiyle 1987'de ülkede sağlanan ateşkes ertesi yıl en büyük Tamil gerilla grubunun barış planına uymamasıyla bozuldu

Ülkeyi 11 yıl yöneten Junius Jayawardene'den Ocak 1989'da devlet başkanlığını devralanBanasinghe Premadasa, terörün tırmanması üzerine Haziran 1989'da yeniden olağanüstü önlemlere başvurdu

Ayrıca ateşkesi denetlemek üzere Tamil bölgesinde bulunan Hint banş kuvvetinin kademeli olarak çekilmesini sağladı

Silahlı Sinhali gruplarının eyleme geçmesiyle iç savaşa dönüşen çatışmalar 1990'da sivilleri de büyük çapta etkilemeye başladı

1991'e gelindiğinde ölü sayısının 20 bine ulaştığı tahmin ediliyordu

İç savaş yüzünden ülke ekonomisi de büyük bir bunalıma girdi

Yolsuzluk ve rüşvet olaylarının ağırlaştırdığı bu durum muhalefetin sertleşmesine ve iktidar partisinin bölünmesine yol açtı

Ülkedeki insan hakları ihlalleri uluslararası düzeyde tepkiler doğurdu

Hükümet örgütlü suçu, kaçakçılığı ve fuhuşu artırdığı gerekçesiyle, ülkenin çaydan sonraki en büyük gelir kaynağı olan kumarı yasakladı

İç savaşın sona erdirilmesi yönündeki barışçı gösterilere karşın, yaygın terör eylemleri 1992'de de sürdü

12-15-2009	#2
Şengül Şirin	Cevap : Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhûriyeti Hindistan'ın güneydoğusunda bir ada devletidir 1972'ye kadar adı Seyları olan bu ada, 437 km uzunluğundadır; en geniş yeri ise 225 kilometredir Sri Lanka 'nın dar kuzey ucu, Hindistan'dan Manar Körfezi ve Palk Boğazı ile ayrılmıştır Kuzeybatısındaki küçük Manar Adası, Adem Köprüsü adı verilen, kum yığınlarından oluşmuş bir dizi adacıkla Hindistan'ın güneydoğusundaki adalara bağlı gibidir Kıyılarının büyük bölümü kumullarla kaplı olan Sri Lanka 'nın iç bölümleri genellikle dağlıktır Adanın en yüksek yeri 2524 metre yüksekliğindeki Pidurutalagala Doruğu'dur Üzerindeki bir kayada 160 cm uzunluğunda ve 75 cm genişliğinde, ayak izine benzer bir çukur bulunan Âdem Doruğu ise adanın en ünlü ziyaret yeridir Budacılar kaya üzerindeki bu izin Büda'nın, Hindular kendi tanrilanŞiva'nın, Hıristiyanlar ise Aziz Tomas'ın ayak izi olduğuna inanırlar Müslümanlar, Âdem'in cennetten kovulduğu zaman bu dağda 1000 yıl tek ayağı üzerinde durma cezasına çarptırıldığı inancındadır Doruğun adı da bu inançtan kaynaklarıır Her yıl mart ayında dünyanın birçok yerinden binlerce hacı bu ayak izini ziyarete gelir SRİ LANKA 'YA İLİŞKİN BİLGİLER RESMİ ADI: Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti YÖNETİM BİÇİMİ: Çok partili, tek meclisli cumhuriyet YÜZÖLÇÜMÜ: 65510 km2 NÜFUS (1992): 17464000 BAŞKENT: Sri Jayavvardenapura (yasama ve yargı); Colombo (yönetim) BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1990): Colombo (615000), Dehivvala-Mount Lavinia (196000), Mora-tuwa (170000), Caffna (129000), Sri Jayavvardena-pura-Kotte (109000) DOĞAL YAPI: Adanın güney bölümünün ortasında, en yüksek yeri Pidurutalagala Doruğu olan bir dağlık bölge vardır BAŞLICA ÜRÜNLER: Çay, kauçuk, hindistancevizi EĞİTİM: 5-16 yaşları arasında zorunludur Kuzey Sri Lanka düzlüktür Büyük ırmakların olmadığı bu bölgedeki en büyük ırmak 331 km uzunluğundaki Mahaweli Ganga'dır Üzerinde 500 metrelik bir baraj yapılmakta olan bu ırmak, büyük bir sulama ve balık üretme projesinin merkezidir Ada ekvatora çok yakın olduğu için iklim sıcaktır; ama dağlık bölgeler daha serindir Yağmur en fazla eylül ve mayıs ayları arasında, güneybatıdan esen muson rüzgârları sırasında yağar (bak Muson) Adalardaki sık ormanlarda abanoz gibi, kerestesi değerli ağaçlar yetişir Ayrıca dev eğreltiotları ve palmiye ağaçları vardır Yabanıl olarak yaşayan fil ve mandaların bir bölümü eğitilip yük hayvanı olarak kullanılır Adada eskiden çok olan pars, timsah, tembel ayı ve geyik gibi büyük hayvanlara günümüzde az rastlanır Sri Lanka nüfusu, değişik dönemlerde adaya gelmiş olan farklı toplulukların karışımından oluşmuştur Bu topluluklardan Sinhaliler toplam nüfusun dörtte üçünü oluşturur İkinci büyük topluluk Tamiller'dir Arap kökenli olan Müslamanlar da Tamil dili konuşur Az sayıdaki Veddalar adanın yerli halkının soyundan gelir Sri Lanka 'da, Hintliler ve az sayıda Avrupa kökenli topluluk da vardır Sinhaliler genellikle Budacı, Tamiller'in çoğu ise Hindu'dur Sri Lanka 'nın başlıca ürünü, en iyisi yüksek bölgelerde yetişen çaydır Adada 1870'lerde başlayan çay üretiminin büyük bölümü, 1970'te devletleştirilene kadar İngilizler'in elindeydi Ülkede yetişen öteki ürünler kauçuk, pirinç, hindistancevizi, tütün, sebze ve meyvedir Başlıca yeraltı kaynakları ise demir cevheri, grafit, yakut, zümrüt gibi değerli taşlardır Büyük bölümü devlet denetiminde olan fabrikalarda kâğıt, dokuma, çimento, deri ürünleri, çanak çömlek, porselen, sabun ve gübre üretilir Sanayinin enerji gereksinimi hızlı akışlı ırmaklardan elde edilen hidroelektrik enerjisiyle karşılarıır Ulaşım karayolu ve demiryolu ile yapılır Ülkenin başlıca havaalanı Kolombo'nun kuzeyindeki Katunayaka'dadır Tarih İÖ 504'te Vicaya adlı bir savaşçının önderliğinde Hindistan'ın Bengal bölgesinden gelen Sinhaliler adanın kuzey düzlüklerine yerleşerek güzel kentler ve bir sulama sistemi kurdular Yapay göller ya da büyük sarnıçlar yaparak muson yağmurlarıyla gelen suları topladılar; toplanan suyu tarlalara taşıyacak kanallar yaptılar Büyük Buda heykelleriyle ünlü olan ve günümüze yıkıntilankalmış olan eski Anuradhapura kentinde bir zamanlar 1 milyondan fazla insanın yaşadığı söylenir 300 yıl sonra Güney Hindistan'dan gelen Tarniller adayı istila etti O zamandan sonra adanın tarihi bir çatışmalar ve savaşlar tarihi oldu Kral I Kasyapo (İS 477) Sigiriya'da, bir kayanın üstünde büyük bir kent kurdu Bu kent olağanüstü güzel freskleriyle ünlüdür Tamiller'in yavaş yavaş güneye doğru ittiği Sinhaliler günümüzde ormanların içinde kalıntilanbulunan yeni başkent Polonnaruva'yı kurdular 16 yüzyılda gelen Portekizliler, adayı yedi krallığa ayrılmış buldular Bu büyük uygarlıktan günümüze yalnızca, sık ormanların örttüğü yıkıntılar kaldı Adayı ele geçiren Portekizliler halkı Hıristiyan olmaya zorlayarak acımasızca yönettiler 1602'de Hollandalı tüccarlar adaya geldi Hollandalılar 1656'da adayı Portekizliler'den aldı, ama Sinhali krallığı Kandy bağımsızlığını 1818'e kadar korudu 18 yüzyıl sonlarında adaya Hindistan'dan İngilizler geldi 1798'de İngiliz sömürgesi olan Seyları, 1948'de bağımsız oluncaya kadar İngiliz yönetiminde kaldı Seyları 1972'de Sri Lanka adını aldı ve adada cumhuriyet yönetimi kuruldu Yönetim biçimi Fransa'da uygularıan sisteme benzeyen Sri Lanka 'da, seçimle gelen bir başkan ve bir başbakan vardır Son yıllarda Sinhaliler ve Tamiller arasındaki toplumsal ve ekonomik eşitsizlikler siyasal huzursuzluklara ve şiddet eylemlerine yol açmıştır Adanın kuzeyinde yaşayan Tamiller bağımsızlık için mücadeleye girişmiştir Hindistan'ın girişimiyle 1987'de ülkede sağlanan ateşkes ertesi yıl en büyük Tamil gerilla grubunun barış planına uymamasıyla bozuldu Ülkeyi 11 yıl yöneten Junius Jayawardene'den Ocak 1989'da devlet başkanlığını devralanBanasinghe Premadasa, terörün tırmanması üzerine Haziran 1989'da yeniden olağanüstü önlemlere başvurdu Ayrıca ateşkesi denetlemek üzere Tamil bölgesinde bulunan Hint banş kuvvetinin kademeli olarak çekilmesini sağladı Silahlı Sinhali gruplarının eyleme geçmesiyle iç savaşa dönüşen çatışmalar 1990'da sivilleri de büyük çapta etkilemeye başladı 1991'e gelindiğinde ölü sayısının 20 bine ulaştığı tahmin ediliyordu İç savaş yüzünden ülke ekonomisi de büyük bir bunalıma girdi Yolsuzluk ve rüşvet olaylarının ağırlaştırdığı bu durum muhalefetin sertleşmesine ve iktidar partisinin bölünmesine yol açtı Ülkedeki insan hakları ihlalleri uluslararası düzeyde tepkiler doğurdu Hükümet örgütlü suçu, kaçakçılığı ve fuhuşu artırdığı gerekçesiyle, ülkenin çaydan sonraki en büyük gelir kaynağı olan kumarı yasakladı İç savaşın sona erdirilmesi yönündeki barışçı gösterilere karşın, yaygın terör eylemleri 1992'de de sürdü __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır