Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti

**Şengül Şirin** · 12-10-2009

Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti

DEVLETİN ADI: Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti

BAŞŞEHRİ: Tiran

YÜZÖLÇÜMÜ: 28748 km2

NÜFUSU: 3300000 (1991)

RESMİ DİLİ: Arnavutça

DİNİ: % 70 İslamiyet, % 30 Hıristiyan ve Ateist

PARA BİRİMİ: Lek

Balkan yarımadasının en küçük devleti Doğusunda ve kuzeyinde Yugoslavya, güneydoğusunda Yunanistan, batısında İon ve Adriya denizi bulunur 42°39'-39°38' kuzey enlemleri ile 19°16'-21°04' doğu boylamları arasında yer alır Kuzeyden güneye 340 km, doğu-batı doğrultusunda en geniş yeri 155 kilometredir

Tarihi

Arnavut halkı, MÖ 2000 yıllarında Balkan Yarımadasına yerleşen İlliryalıların torunlarıdır İllirya MÖ 167 yılında Romalılar tarafından zaptedildi ve 500 yıl Romalılar tarafından yönetildi Ancak bu bölgenin iç kısımlarında yaşayan İlliryalılar, Romalıların baskılarına uzun müddet karşı koydular İşte bunlar, Roma İmparatorluğunun 395'te parçalanmasından sonra Arnavutluk ve Arnavut adlarını aldılar ve Doğu Roma İmparatorluğunun bir parçası oldular,

1468 yılında Osmanlılar Arnavutluk'u zaptettiler ve uzun müddet burayı idareleri altında bulundurdular Osmanlı Devletinin adil idaresinden mennun olan Arnavutlar kendi istekleri ile 17 yüzyılda İslamiyeti kabul ettiler Dini yaymak için gayret gösterdiler Osmanlılar burada askeri teşkilat kurdular ve süvari birlikleri teşkil ettiler Arnavutlar zamanla kendi kültürlerini bırakarak Osmanlı kültürünü benimsediler

1912'de Osmanlı idaresinden ayrıldılar Ancak tam müstakil olmayıp, büyük devletlerin kontrolü altında kaldılar Birinci Dünya Savaşından sonra 1925'te cumhuriyet ilan edildi Ancak cumhurbaşkanı olan Zoğu, 1928'de cumhuriyeti krallığa dönüştürdü Bu sıralarda bir ekonomik krize girdi ve nihayet İkinci Dünya Savaşında İtalyanlar tarafından işgal edildi 1944 yılında, komünistler hükumeti kontrol altına alarak, komünist bir idare kurdular 1961 yılına kadar Rusya ile sıcak münasebetlerde bulundular

1961'de Rusya ile bağlılıklarını keserek Çin ile anlaştılar Böylece Çin ile ittifak kuran ilk Avrupa devleti oldular Ancak son yıllarda Çin ile de yakınlıklarını dondurdular Daha sonra Yugoslavya ve bazı Avrupa ülkeleriyle ticari ve diplomatik münasebetler kurdular 1976 Aralık ayında kabul ettiği yeni anayasa ile Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti adını aldı Devlet başkanlığına Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri Enver Hoca Getirilidi 1985'te Enver Hoca'nın ölümü üzerine Emek Partisi genel sekreterliğine getirilen Ramiz Alia aynı zamanda Devlet Başkanı da oldu 31 Mart 1990'da yapılan ilk çok partili seçimleri Emek Partisi kazanmasına rağmen ülkede iç kargaşalık başladı Bunun üzerine çok sayıda halk ülkeden göç etti

Fiziki Yapı

Yüzey şekilleri: Arnavutluk dağlık bir ülke olup, yarıdan fazla bölgesinin yüksekliği 1000 metreyi geçmektedir Alplerin uzantısı olan Dinar Alpleri, Arnavutluk'ta önemli bir yer kaplar İç tarafta dağlar arasında vadiler bulunur Batıya doğru gittikçe dağlar yüksekliklerini kaybederler İç Arnavutluk'un kenar dağları kalkerlerden meydana gelmiştir Dağların en yüksek yeri Korab olup 2750 metredir
En önemli akarsuları Drina ve Semendi'dir Bu ırmaklar Yugoslavya topraklarından çıkarlar, Arnavutluk'tan Adriya Denizine dökülürler

İklim

Arnavutluk küçük bir ülke olmasına rağmen arazi yapısının çeşitliliğinden dolayı farklı iklim bölgelerine sahiptir Başlıca üç farklı iklim tipi görülür: Birincisi, güney kesimlerde yer alan kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak Akdeniz iklimidir İkincisi, kuzey ve iç kısımlarda görülen nemli iklimdir Üçüncüsü ise, kuzeydoğu kesimlerinde görülen, yazları yağışlı ve ılık, kışları sert ve kurak geçen Alp iklimidir

Nüfus ve Sosyal Hayat

Dil: Arnavutluk dili, Hint-Avrupa dil ailesine mensuptur Eski İllirya dili, fakirliği sebebiyle Arnavutluk'u hakimiyeti altına alan bir çok ülke dilinin te'siri altında kalarak zenginleşti Arnavutluk dilini zenginleştiren diller, Yunanca, Latince, Türkçe, Slav ve Roma dilleridir

Nüfus: Arnavutluk halkının tamamı aynı ırktandır Ahlak yapısı ve alışkanlık yönüyle birbirlerine bağlılıkları halkının ortak özelliklerindendir Halkın bir kısmını Yunan, Romen, Bulgar ve Türkler teşkil eder Dil olarak Latince, Yunanca, Türkçe ve Slavik Romanca konuşulur

Arnavutluk halkı iki gruba ayrılır : Gheg ve Tosk Gheg olan halkın çoğunluğu Müslümandır İkinci Dünya Harbine kadar halkının % 80'i Müslüman, % 20'si Hıristiyan idi Komünist idarenin tahakkümü altına girdikten sonra dini inanç ve yaşayışları yasaklandı Böylece halk dinlerinden koparıldı Yeni nesiller dinsiz olarak yetiştirildi Bütün dini ibadethaneler kapatıldı İki bin cami ve mescit ve yüze yakın kilise yakılıp yıkıldı Sadece Tiran'da Etem Bey Camii ile Jirakostra'daki cami yıkılmadı Bunlar ise, dinsizlik propagandası için müze olarak kullanıldı

Tabii Kaynakları

Arnavutluk topraklarının üçte biri ormanlarla kaplıdır Akdeniz kıyısındaki düzlükler makiliktir Arnavutluk'ta üç binden ziyade bitki türü çeşitli sanayilerde ve tıpta kullanılır Sayıları azalan yabani hayvanlar koruma altına alınmıştır
Dağlık toprakları maden kaynakları bakımından zengindir Düşük kaliteli linyit kömürü, petrol ve doğal gaz önemli enerji kaynaklarıdır Ayrıca, krom, nikel, bakır, demir, kurşun, kükürt, çinko boksit yatakları da vardır

Ekonomi

1925 ve 1939 yıllarında ekonomik olarak İtalya'ya bağlıydı 1938- 1944 yılları arasında ziraat ve endüstri zayıfladı 1945-1955 yılları arasında hükumet, ziraatin kuvvetlenmesi için çalışmalar yaptı ve bu sahada kalkındı 1960 yılından sonra kollektif ziraate başlandı Şeker ve dokumacılıkta biraz ilerlediler Komünizm idaresi gelince halkın yapmış olduğu ziraat planı geçersiz sayılarak komünistler kendi planlarına göre kollektivizme dayanan ziraat sistemi getirdiler Komünist partisinin başa geçmesiyle başgösteren çeşitli ekonomik problemler çözülmediği gibi, daha da çıkmaza girdi
Endüstri: 1945-1947 yılları arasında komünist idare tarafından alelacele devletleştirilen sanayi kuruluşları birinci ve ikinci beş yıllık kalkınma planlarının uygulandığı yıllarda % 20 üretim artışı gösterdi 1961-1965 yılları arasında uygulanan 3 yıllık kalkınma planında bu artış % 6'ya düştü

Ziraat: 1945-1955 yılları arasında hükumetin büyük toprakları küçük parçalar halinde köylülere dağıtılarak kollektif ziraate geçilmesini hedef alan kararı önceleri köylülerce kabul edilmedi, ancak bu hususta ısrarlı olan idarenin baskısı ile 1960'lı yılların ortalarında Arnavutluk topraklarının % 60'ında kollektif ziraate geçildi

Dış ticaret: İç ve dış ticaret sıkı bir devlet kontrolü altındadır Dış ticaretinin % 90'ını sosyalist ülkelerle yapan Arnavutluk, büyük ölçüde mineral, zirai mahsuller, işlenmiş ve yarı işlenmiş mamul madde ihraç ederken, makina ve sanayi hammaddesi ithal etmektedir

Ulaşım: Arnavutluk'ta, kara ve demiryolu ulaşımı gelişmiştir Demiryolu hattı ülkeyi boydan boya geçer Adriya denizinde önemli limanlar bulunur Tiran yakınındaki Rinas Havaalanı Arnavutluk'un tek milletlerararası havaalanıdır

12-10-2009	#2
Şengül Şirin	Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti DEVLETİN ADI: Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti BAŞŞEHRİ: Tiran YÜZÖLÇÜMÜ: 28748 km2 NÜFUSU: 3300000 (1991) RESMİ DİLİ: Arnavutça DİNİ: % 70 İslamiyet, % 30 Hıristiyan ve Ateist PARA BİRİMİ: Lek Balkan yarımadasının en küçük devleti Doğusunda ve kuzeyinde Yugoslavya, güneydoğusunda Yunanistan, batısında İon ve Adriya denizi bulunur 42°39'-39°38' kuzey enlemleri ile 19°16'-21°04' doğu boylamları arasında yer alır Kuzeyden güneye 340 km, doğu-batı doğrultusunda en geniş yeri 155 kilometredir Tarihi Arnavut halkı, MÖ 2000 yıllarında Balkan Yarımadasına yerleşen İlliryalıların torunlarıdır İllirya MÖ 167 yılında Romalılar tarafından zaptedildi ve 500 yıl Romalılar tarafından yönetildi Ancak bu bölgenin iç kısımlarında yaşayan İlliryalılar, Romalıların baskılarına uzun müddet karşı koydular İşte bunlar, Roma İmparatorluğunun 395'te parçalanmasından sonra Arnavutluk ve Arnavut adlarını aldılar ve Doğu Roma İmparatorluğunun bir parçası oldular, 1468 yılında Osmanlılar Arnavutluk'u zaptettiler ve uzun müddet burayı idareleri altında bulundurdular Osmanlı Devletinin adil idaresinden mennun olan Arnavutlar kendi istekleri ile 17 yüzyılda İslamiyeti kabul ettiler Dini yaymak için gayret gösterdiler Osmanlılar burada askeri teşkilat kurdular ve süvari birlikleri teşkil ettiler Arnavutlar zamanla kendi kültürlerini bırakarak Osmanlı kültürünü benimsediler 1912'de Osmanlı idaresinden ayrıldılar Ancak tam müstakil olmayıp, büyük devletlerin kontrolü altında kaldılar Birinci Dünya Savaşından sonra 1925'te cumhuriyet ilan edildi Ancak cumhurbaşkanı olan Zoğu, 1928'de cumhuriyeti krallığa dönüştürdü Bu sıralarda bir ekonomik krize girdi ve nihayet İkinci Dünya Savaşında İtalyanlar tarafından işgal edildi 1944 yılında, komünistler hükumeti kontrol altına alarak, komünist bir idare kurdular 1961 yılına kadar Rusya ile sıcak münasebetlerde bulundular 1961'de Rusya ile bağlılıklarını keserek Çin ile anlaştılar Böylece Çin ile ittifak kuran ilk Avrupa devleti oldular Ancak son yıllarda Çin ile de yakınlıklarını dondurdular Daha sonra Yugoslavya ve bazı Avrupa ülkeleriyle ticari ve diplomatik münasebetler kurdular 1976 Aralık ayında kabul ettiği yeni anayasa ile Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti adını aldı Devlet başkanlığına Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri Enver Hoca Getirilidi 1985'te Enver Hoca'nın ölümü üzerine Emek Partisi genel sekreterliğine getirilen Ramiz Alia aynı zamanda Devlet Başkanı da oldu 31 Mart 1990'da yapılan ilk çok partili seçimleri Emek Partisi kazanmasına rağmen ülkede iç kargaşalık başladı Bunun üzerine çok sayıda halk ülkeden göç etti Fiziki Yapı Yüzey şekilleri: Arnavutluk dağlık bir ülke olup, yarıdan fazla bölgesinin yüksekliği 1000 metreyi geçmektedir Alplerin uzantısı olan Dinar Alpleri, Arnavutluk'ta önemli bir yer kaplar İç tarafta dağlar arasında vadiler bulunur Batıya doğru gittikçe dağlar yüksekliklerini kaybederler İç Arnavutluk'un kenar dağları kalkerlerden meydana gelmiştir Dağların en yüksek yeri Korab olup 2750 metredir En önemli akarsuları Drina ve Semendi'dir Bu ırmaklar Yugoslavya topraklarından çıkarlar, Arnavutluk'tan Adriya Denizine dökülürler İklim Arnavutluk küçük bir ülke olmasına rağmen arazi yapısının çeşitliliğinden dolayı farklı iklim bölgelerine sahiptir Başlıca üç farklı iklim tipi görülür: Birincisi, güney kesimlerde yer alan kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak Akdeniz iklimidir İkincisi, kuzey ve iç kısımlarda görülen nemli iklimdir Üçüncüsü ise, kuzeydoğu kesimlerinde görülen, yazları yağışlı ve ılık, kışları sert ve kurak geçen Alp iklimidir Nüfus ve Sosyal Hayat Dil: Arnavutluk dili, Hint-Avrupa dil ailesine mensuptur Eski İllirya dili, fakirliği sebebiyle Arnavutluk'u hakimiyeti altına alan bir çok ülke dilinin te'siri altında kalarak zenginleşti Arnavutluk dilini zenginleştiren diller, Yunanca, Latince, Türkçe, Slav ve Roma dilleridir Nüfus: Arnavutluk halkının tamamı aynı ırktandır Ahlak yapısı ve alışkanlık yönüyle birbirlerine bağlılıkları halkının ortak özelliklerindendir Halkın bir kısmını Yunan, Romen, Bulgar ve Türkler teşkil eder Dil olarak Latince, Yunanca, Türkçe ve Slavik Romanca konuşulur Arnavutluk halkı iki gruba ayrılır : Gheg ve Tosk Gheg olan halkın çoğunluğu Müslümandır İkinci Dünya Harbine kadar halkının % 80'i Müslüman, % 20'si Hıristiyan idi Komünist idarenin tahakkümü altına girdikten sonra dini inanç ve yaşayışları yasaklandı Böylece halk dinlerinden koparıldı Yeni nesiller dinsiz olarak yetiştirildi Bütün dini ibadethaneler kapatıldı İki bin cami ve mescit ve yüze yakın kilise yakılıp yıkıldı Sadece Tiran'da Etem Bey Camii ile Jirakostra'daki cami yıkılmadı Bunlar ise, dinsizlik propagandası için müze olarak kullanıldı Tabii Kaynakları Arnavutluk topraklarının üçte biri ormanlarla kaplıdır Akdeniz kıyısındaki düzlükler makiliktir Arnavutluk'ta üç binden ziyade bitki türü çeşitli sanayilerde ve tıpta kullanılır Sayıları azalan yabani hayvanlar koruma altına alınmıştır Dağlık toprakları maden kaynakları bakımından zengindir Düşük kaliteli linyit kömürü, petrol ve doğal gaz önemli enerji kaynaklarıdır Ayrıca, krom, nikel, bakır, demir, kurşun, kükürt, çinko boksit yatakları da vardır Ekonomi 1925 ve 1939 yıllarında ekonomik olarak İtalya'ya bağlıydı 1938- 1944 yılları arasında ziraat ve endüstri zayıfladı 1945-1955 yılları arasında hükumet, ziraatin kuvvetlenmesi için çalışmalar yaptı ve bu sahada kalkındı 1960 yılından sonra kollektif ziraate başlandı Şeker ve dokumacılıkta biraz ilerlediler Komünizm idaresi gelince halkın yapmış olduğu ziraat planı geçersiz sayılarak komünistler kendi planlarına göre kollektivizme dayanan ziraat sistemi getirdiler Komünist partisinin başa geçmesiyle başgösteren çeşitli ekonomik problemler çözülmediği gibi, daha da çıkmaza girdi Endüstri: 1945-1947 yılları arasında komünist idare tarafından alelacele devletleştirilen sanayi kuruluşları birinci ve ikinci beş yıllık kalkınma planlarının uygulandığı yıllarda % 20 üretim artışı gösterdi 1961-1965 yılları arasında uygulanan 3 yıllık kalkınma planında bu artış % 6'ya düştü Ziraat: 1945-1955 yılları arasında hükumetin büyük toprakları küçük parçalar halinde köylülere dağıtılarak kollektif ziraate geçilmesini hedef alan kararı önceleri köylülerce kabul edilmedi, ancak bu hususta ısrarlı olan idarenin baskısı ile 1960'lı yılların ortalarında Arnavutluk topraklarının % 60'ında kollektif ziraate geçildi Dış ticaret: İç ve dış ticaret sıkı bir devlet kontrolü altındadır Dış ticaretinin % 90'ını sosyalist ülkelerle yapan Arnavutluk, büyük ölçüde mineral, zirai mahsuller, işlenmiş ve yarı işlenmiş mamul madde ihraç ederken, makina ve sanayi hammaddesi ithal etmektedir Ulaşım: Arnavutluk'ta, kara ve demiryolu ulaşımı gelişmiştir Demiryolu hattı ülkeyi boydan boya geçer Adriya denizinde önemli limanlar bulunur Tiran yakınındaki Rinas Havaalanı Arnavutluk'un tek milletlerararası havaalanıdır __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır