|
[KAPLAN]
|
Cevap : Kuşlar Dünyası - Kuşlar Hakkında Genel Bilgiler
KUŞLARDAKİ GÖZ TASARIMI
Başının her iki yanında bulunan gözler, güvercine çok geniş bir görüş alanı sağlamaktadır (turuncu ve sarı alanlar) Baykuşun gözleri başının önünde bulunur Bu tasarım, kuşa çok verimli ve net bir "binoküler" görüş kazandırır (sarı alan) Bu tasarım doğal olarak geniş bir kör bölge oluşturmaktadır, ancak bu, kuşa hiçbir dezavantaj vermez Çünkü başını yaklaşık 270 derece çevirebilmekte ve istediği anda kolaylıkla arkasına dönüp bakabilmektedir
Ağaçkakan uzun dili ile ağaç gövdelerindeki derin deliklerde yaşayan larvalara rahatlıkla ulaşabilir Kolibrinin ise ince ve çatallı bir dili vardır Bu yapı, çiçeklerdeki nektarları rahatlıkla toplamasını sağlar
Kuşlarda en gelişmiş duyular görme ve işitmedir Avcı kuşlarda daha ziyade görme duyusu güçlüdür Gece avlananlarda ise işitme duyusu daha hassastır
Bazı dalgıç kuşlar, örneğin balıkçıl veya karabatak ise, suda görmeye elverişli gözlerle donatılmıştır Bu kuşların korneaları yassıdır, böylece ışığın kırılması azalır ve su altında net görüntü elde eder
Kuşların çoğunda gözler çoğunlukla kafanın iki yanındadır Bu tasarım sayesinde geniş bir görüş açısı kazanır
Gece avlanan yırtıcı kuşların gözlerinin kafalarının ön kısmında olması ise yine kusursuz bir tasarımdır; çünkü bu kuşlar geniş görüş açısından çok, "binoküler" olarak adlandırılan, dar ama daha net görüntü açısına ihtiyaç duymaktadır (İnsanlar da aynı görüntü açısına sahiptir)
Kuşların ayrıca çok ilginç bazı duyuları da vardır Bu sayede havadaki titreşimleri, hissedebilir, dünyanın manyetik alanını algılayıp buna göre yön tayini yapabilir
Bazı kuşlar için iyi koku alma yeteneği hayati bir önem taşır Urubu denilen siyah tüylü Amerikan akbabası, oldukça uzaklardan algılayabildiği kokular sayesinde leşlerin yerini kolaylıkla bulur ve böyle beslenir
Yağmur kuşu son derece hızlı hareket edebilir, havada keskin manevralar yapabilir Bu sırada pek çok kuşunkinden daha geniş bir görüş alanına ihtiyaç duyar Başının iki yanında bulunan iri gözleri, ona ihtiyacı olan bu geniş görüş alanını sağlamaktadır
Kuşların kafatası da diğer tüm canlılarınki gibi kusursuz bir tasarıma sahiptir Görme, işitme ve koku gibi algılar için kafatasında özel boşluklar açılmıştır
Gündüz avlanan yırtıcı kuşların görme duyarlılığı insanlardan daha güçlüdür Bir insan uzaktaki bir fareyi bulanık görür Oysa bir aladoğan aynı mesafedeki fareyi çok daha net olarak görebilmektedir
KUŞLARDA UÇUŞ TEKNİKLERİ
Albatroslardan akbabalara kadar tüm kuşlar, rüzgardan yararlanmalarını sağlayacak uçuş yöntemleri ile birlikte yaratılmıştır
Uçmak çok fazla enerji gerektiren bir iştir Bunun için kuşlar, gelişmiş göğüs kasları, büyük bir kalp ve hafif bir iskelete sahip bir bedenle yaratılmıştır Kuşlardaki üstün yaratılış örnekleri sadece bedenleri ile sınırlı değildir Çoğu kuşa uçmak için gerekli olan enerjiyi azaltacak yöntemler de ilham edilmiştir
Kerkenez, Avrupa, Asya ve Afrika'da çok bilinen yırtıcı bir kuştur Kerkenezin çok ilginç bir özelliği vardır: Rüzgarla karşılaştığı zaman kafası görünmeyen bir el ile tutuluyormuşçasına tamamen hareketsiz kalır Gövdesi rüzgara göre yalpalanmasına rağmen, kafası sabittir Bu sayede kuşun görüş yeteneği her türlü sarsıntıya rağmen hep mükemmeldir Bu yöntem savaş gemilerinde kullanılan ve denizdeki çalkantılara rağmen silahları hedefe bağlı tutan jiroskoba benzemektedir Bu neden kerkenezin kafası, bilim adamlarınca "jirostabilize kafa" olarak adlandırılır
Zamanlama Tekniği
Kuşlar uçarak avlanma sürelerini azami verim alacak şekilde düzenler Kerkenezlerin ana besin kaynağı tarla faresidir Tarla faresi toprağın altındaki oyuklarda yaşar ve beslenmek için her iki saatte bir yeryüzüne çıkar Kerkenezler de avlanmalarını tarla faresinin beslenme vaktine göre ayarlar Gündüz avlanmalarına karşın, avlarını bekletir ve akşam karanlığında yerler Bu sayede gün boyunca boş mide ile uçar ve dolayısıyla ağırlıklarını azaltmış olur Bu yöntem uçuş için harcanan enerjiyi azaltır Kerkenezin bu sayede %7'lik bir enerji tasarrufu yaptığı hesaplanmıştır
Rüzgarda Süzülme
Kerkenezler avlanırken, harcadıkları enerjiyi rüzgarı kullanarak da azaltır Kanatları üzerindeki hava akımını artırmak için rüzgarda süzülür ve eğer yeterli rüzgar varsa havada kanatları açık şekilde "asılı" kalabilir Hava akımının yerden yukarıya doğru olması da onlara ayrı bir avantaj sağlayacaktır
Hava akımlarından yararlanarak enerji sağlayıp, bunu uçarken kullanmaya "süzülme" denir Kerkenez, bu yeteneğe sahip birçok kuştan sadece biridir Süzülebilme özelliği bu türlerin havadaki üstünlüğünün bir işaretidir
Süzülerek uçuşun başlıca iki yararı vardır
Birincisi, yiyecek ararken ya da avlanma alanını diğer kuşlardan korurken, havada kalabilmek için gerekli enerjiyi azaltır İkincisi, kuşa çok daha uzun uçuşlar yapabilme olanağı verir Süzülerek uçan bir martı, kanat çırparken harcadığı enerjinin %70'ini tasarruf eder
Hava Akımlarından Gelen Enerji
Bir kuş, hava akımlarından farklı şekillerde enerji elde edebilir: Bir yamaçtan süzülen kerkenezin ya da denize inen sarp kayalıklardan aşağıya süzülen bir martının yukarı çıkan hava akımını kullanarak yaptığı uçuşlar "eğimli süzülme" diye adlandırılır
Bir tepenin üzerinden kuvvetli bir rüzgar estiği zaman, hava akımı hareketsiz dalgalar şekline dönüşür Kuşlar bu dalgaları kullanarak da dalga süzülmesi yapabilir
Sümsükkuşu ve diğer deniz kuşları, adaların neden olduğu bu çeşit hareketsiz dalgaları kullanır Ender olarak kuşlar, gemilerin üzerinde süzülen martıların yaptığı gibi, daha küçük engellerin oluşturduğu havayı kullanarak da süzülür
Kuşun yukarı doğru süzülmesini sağlayan akımlar, daha çok hava cephelerinde görülür
Su üzerinde alçaktan uçuş
Skimmerlar (kırlangıç benzeri bir kuş) da alışılmadık bir şekilde avlanırlar Skimmer'ın alt çenesi, üst çenesinin iki katı büyüklüğündedir Suya çok yakın uçarken bu uzun alt çenesini suya daldırarak avlanır Gaganın ucuna bir cisim değdiğinde hemen üst çenesini de kapatarak avını yakalar Bazen bunlar suda yüzen sert cisimler de olabilir Skimmer'ın gagasını bu sert cisimler ağzındayken aniden kapatmasıyla oluşacak şokun kendisine zarar vermesi gerekirken, böyle olmaz Çünkü Skimmer'in başında ve boynunda şok emici güçlü kaslar vardır Skimmer ilk taramada nadir olarak başarılı olur İkinci atakta kuş tekrar havalanır ve biraz önce farkettiği ava doğru tekrar uçar Su yüzeyinde hala kabarcıklar vardır ve bu kabarcıklar genellikle suyun üstünü araştırmak isteyen balıkları çeker İşte bu Skimmer'ın ikinci atağıdır ve bu defa çok daha başarılı olur
Kanat açıklığı 3 metreyi bulan albatros dünyanın en büyük kuşlarından biridir Böylesine büyük bir gövdenin uçması için de büyük bir enerjiye gereksinim vardır Ancak Albatros eğimli süzülme metoduyla kanat çırpmadan ustaca uçabilir Bu uçuş tekniği, canlıya büyük bir enerji tasarrufu sağlamaktadır
Skimmer kuşu, suyla temas ettiğinde tüylerinin birbirine yapışmasını önleyen yağdan yoksundur Bu nedenle diğer su kuşları gibi avlanmak için dalış yapmaz Ancak alt gagası üsttekinden daha uzun olarak yaratılmıştır ve uçları dokunmaya karşı hassastır Öte yandan kanatları öyle tasarlanmıştır ki, suyun hemen üstünde hiç kanat çırpmadan uzunca bir süre süzülebilir Alt gagasını suya sokarak bu teknikle uçar Gagasına bir av temas ettiğinde ise hemen onu yakalar
Yaban kazları 8000 metre yükseklikte uçabilir Ancak atmosfer, 5000 metrede bile deniz seviyesine kıyasla %65 daha seyrektir Atmosferin bu denli seyrek olduğu bir yükseklikte uçan kuş, daha hızlı kanat çırpmak zorundadır Ama çok kanat çırpmak için de daha çok oksijen yakması gerekir Nitekim bu hayvanların ciğerleri, yükseklerdeki seyrek oksijenden maksimum oranda faydalanabilecek şekilde yaratılmıştır Memeli hayvanlarınkinden farklı şekilde çalışan akciğerler, kuşların seyrek havadan normalden fazla enerji almalarını sağlar
Albatroslar
Albatroslar açık denizlerde yaşarlar Kanatlarını rüzgara karşı tamamen açarak havada durmak albatrosun uçması için yeterlidir Kuş bunu kanatlarını olabildiğince geniş açarak gerçekleştirir ve bu esnada kuşun kanatlarının genişliği "35 m'ye" ulaşır ki bu, kuşlar arasında en geniş kanat uzunluğudur Albatrosların kanat kemiklerinde kanatlarını açık pozisyonda tutmaya yarayan bir çeşit kilit sistemi vardır Böylece günlerce, haftalarca hatta aylarca minimum seviyede enerji kullanarak hiç durmadan uçabilirler Albatros yukarıya doğru yükselen dalgaları ve rüzgarı kullanarak, onların yönünde ilerler ve rüzgarın içinden zigzaglar çizerek bir dalganın tepesinden diğerine geçer Bu şekilde albatros tek bir kanat bile çırpmadan saatlerce su üstünde uçabilir
|