Artemis (Diana)
Artemis ok, yay ve arabayla yakından ilgilidir
Onun için "hedefi vuran", "gümüş yaylı" sıfatları da kullanılmıştır Yayını sadece avlanmak için değil kardeşi Apollon gibi insanları cezalandırmak ve öldürmek, için de kullanır Örneğin bir kerede 14 çocuk doğurduğunu söyleyerektanrıçaya nisbet yapan Manisalı Niobe'nin çocuklarını oklarıyla öldürmüştür Çocuk doğururken ölen kadınlardan da Artemis sorumludur Tanrıçanın zalimliği ile bir başka hikayede avcı Aktaion'la ilgilidir; Kentavros Kheiron'un yetiştirmesi Aktaion öyle yaman bir avcıdır ki, Thebai bölgesinde onun üstüne kimse yoktur Gurura kapıldığı için Artemis'ten daha üstün bir avcı olduğunu söylemiştir Bundan başka bir de tanrıçayı derede çıplak yıkanırken gözetlemiştir Bu küstahlığa dayanamayan Artemis'te Aktaion'u geyiğe dönüştürmüş ve elli köpeğini de üstüne salmıştır Parçaladıkları geyiğin kendi efendileri olduğunu anlamayan hayvanlar uluyarak Aktaion'u aramaya koyulmuşlar, sonunda Kheiron da onları avutmak için Aktaion'un heykelini yapmıştır
Bazı efsanelerde Artemis doğa güçlerini ve özellikle hayvanları elinde tutan Potnia Theron olarak gösterilir
Bazı destanlarda avcılık ve bakire nitelikleri de yer almaktadır
Artemis, Efes Artemis'inde olduğu gibi kişiliğinde dişiliğinin 3 aşamasını; yani kızlık, kadınlık ve analık aşamalarını birleştirir
Yunan mitolojisinde Apollon güneşle, Artemis'de ayla bağlantılıdır
Bu nedenle Artemis, Phoibe ve Selene (latince Luna) adlarını da almıştır
Artemis Olympos tanrılarıyla ilişkisi olmayan ve hiç bir efsaneye karışmayan Efes Artemis'inin pek çok özelliğini yansıttığı için Anadolulu olarak kabul edilmiştir
Bazı şairler tarafından gökte Selene, yeryüzünde Artemis ve yeraltında karanlığa büründüğü zaman bu güçlere egemen kılan Hekate ile bir tutulur
Efes Artemisi; Efes, İlkçağın en önemli merkezlerinden biridir
Ününü çok üstün bir uygarlık seviyesine sahip olmasının yanı sıra iki dinin merkezi olmasından da kaynaklanır
Daha sonra Artemis'e dönüşecek olan Anadolu'nun ana tanrıçası Kybele'nin dini ve daha sonra ki Hz
İsa dini
Hıristiyanlığın ilk yıllarında kurulan yedi kiliseden ilki Efes'te kurulmuştur
Efes'te kazılarda ortaya çıkartılan üç Artemis heykeli çok memeli Artemis motifinin kaynağının Efes olduğunu gösterir
Efes'in çok memeli Artemis heykelleri tanrıçanın doğaya hakimiyetini ve her türlü uygarlığın koruyucusu olduğunu simgeler
Heykellerden birininin başında 3 katlı kule biçimli tapınak vardır
Bu şehirlerin koruyucusu olduğunun sembolüdür
Ensesi dolunay biçiminde bir diskle çevrilidir, bu onun bakireliğinin işaretidir (bozulmamış ay)
Alnındaki hilal ise ay tanrıçası olduğunun işaretidir
Diskin iki yanında beşer grifon, yani kartal başlı aslan vardır
Boynuna burç işaretlerinin yer aldığı kalın bir gerdanlık takmıştır
Gerdanlığın altında 4 sıra halinde, sayısı 17 ile 40 arasında değişen memeleri vardır (Polymastos yani çok memeli)
Bunlar tanrıçanın bolluk ve bereket simgeleridir
Altı kat halindeki eteği, dörtgen biçimli plakalara bölünmüştür
Her dörtgenin içinde aslanlar, boğalar, keçiler,grifonlar, sfenksler ve arılar kabartma olarak gösterilmiştir
Bunlar Artemis'in doğa üstündeki egemenliğinin simgeleri olmalıdır
Efes Artemis heykelinin değişmez kutsal simgelerinden biri de üç sayısıdır
Bu sayı ile Artemis'in üçlü karekteri dile gelmektedir; bakire, kadın ve anne
MÖ 5
yy
da yapılmış olan Efes Artemis Tapına€, dünyanın yedi harikasından biriydi
İlkçağ'da Efes'te Artemis kültü son derece güçlüydü bu sebeple Efes, Anadolu'da Hıristiyanlığa karşı en büyük direnci gösteren kent olmuştur
Ancak Hıristiyanlık çok köklü bir şekilde yerleşmiştir
Efesliler Hıristiyanlığı Meryem sayesinde benimsemişlerdi
Tanrıça Artemis'in pekçok özelliği Meryem'e aktarılmıştır
Bu açıdan bakılınca Efes'te, Kybele, Artemis ve Meryem Ana kültleri hiçbir kesintiye uğramamıştır
