Şengül Şirin
|
Romanya-Tarihi-Ekonomisi-Tarım ve Sanayi
Romanya-Tarihi-Ekonomisi-Tarım ve Sanayi
Avrupa'nın güneydoğusunda yer alan bir cumhuriyettir Kuzeyden güneye yaklaşık 480 km, doğudan batıya en geniş yeri ise 675 kilometredir Güneydoğuda Karadeniz'de 190 kilometrelik bir kıyısı vardır Romanya'nın komşuları güneyde Bulgaristan, batıda Yugoslavya ve Macaristan, kuzeyde ve doğuda da SSCB'dir Karpat Dağlan kuzeybatı sınırından girer ve ülkenin merkezinde geniş bir yay çizerek Tuna Irmağı'na ulaşır Karpat Dağları'nın kuzey ve batı yamaçları ile çevrelenen bölgeye Transilvanya adı verilir (Ayrıca bak KARPAT DAĞLARI; TUNA IRMAĞi)
Karpat Dağları'nın doğu yamaçları ile SSCB sınırı arasında kalan bölgeye Moldavya (eskiden Boğdan) denir Güney yamaçları ile Tuna Irmağı arasındaki ova Eflâk adını alır Romanya'nın güney sınırının büyük bölümünü Tuna Irmağı oluşturur Öbür önemli ırmaklar, Transilvanya'dan güneye akarak Tu-na'yla birleşen Oltu ve gene Transilvanya'dan batıya doğru akan Mureş Irmağı'dır
Özellikle Romanya'nın dağlarında iklim çok serttir Yazlar kısa ve sıcak, kışlar ise Rusya bozkırlarından esen buz gibi rüzgârlar la çok soğuk geçer Karpatlar yılın yarısında karla kaplıdır Tuna Irmağı bazen aralıktan marta kadar donar
ROMANYA'YA İLİŞKİN BİLGİLER
RESMİ ADI: Romanya
YÖNETİM BİÇİMİ: İki meclisli cumhuriyet
YÜZÖLÇÜMÜ: 237500 km2
NÜFUS (1992): 23332000
BAŞKENT: Bükreş
BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1992): Bükreş (2064474), Köstence (350476), Yaş (342994), Ti-mişoara (Temeşvar) (334278), Cluj-Napoca (328008)
DOĞAL YAPI: Ülkenin büyük bölümü engebeli, sulak, verimli ovalarla kaplıdır Kuzey bölümünü Karpat Dağları keser Yugoslavya ve Bulgaristan'la güney sınırını oluşturan Tuna Irmağı'nın deltası Romanya' nın Karadeniz kıyısında yer alır
BAŞLICA ÜRÜNLER: Tahıl, keten, kenevir, meyve, sebze, tütün, üzüm, hayvan ürünleri, petrol, doğal gaz, tuz, demir-çelik, kömür
EĞİTİM: 8 yıllık ilköğretim parasız ve zorunludur Ülkede beş üniversite vardır
Halk
Romanya'da halkın büyük çoğunluğu Romen'dir Ayrıca ulusal özelliklerini koruyan azınlıklar vardır Bu azınlıkların en önemlisi Macarlar'dır İkinci azınlık grubu Almanlar' dır Çingeneler ise daha çok yaylalarda yaşar Ülkede temeli Latince'ye dayanan Rumence konuşulur Romenler İÖ 2 yüzyılda Transil-vanya'da bir imparatorluk kurmuş olan Daç-yalılar'ın soyundan geldiklerini öne sürerler Halkın yaklaşık yüzde 70'inin Ortodoks Kilisesi'ne bağlı olduğu sanılmaktadır (bak Ortodoks KİLİSESİ) Ayrıca ülkede Katolikler, Museviler ve Müslümanlar da yaşar
Tarım ve Sanayi
Halkın yaklaşık dörtte üçü tarımda çalışır Yetiştirilen başlıca ürünler mısır, buğday ve patatestir Dağlardaki otlaklarda büyük koyun sürüleri beslenir Ülkenin batısındaki Banat düzlüklerinde sığır ve domuz yetiştirilir Kereste de önemli ürünlerdendir Kütükler küçük ırmaklardan yararlanılarak Tuna Irmağı'na kadar yüzdürülür
Romanya'nın sanayi gelişimi, Karpat Dağları'nın doğu ve güney eteklerindeki hilal biçimli büyük petrol yataklan kuşağına dayanır Ayrıca boksit, demir, bakır, krom, manganez, kömür ve uranyum da çıkarılır Karpat Dağları'nın alçak bölümlerinde ve Transilvanya'da tuz elde edilir Romanya'da geniş doğal gaz kaynaklan da vardır Başlıca ağır sanayi merkezleri başkent Bükreş, batıdaki demir-çelik üreten Reşita ve Hunedoara kentleri, Tuna Irmağı üzerinde çelik merkezi olan Kalas ile Targovina ve Braşov'dur (bak Bükreş)
Öbür önemli kentleri SSCB sınırında, Moldavya'nın başkenti olan Yaş ve Tuna üzerinde, ırmağın ağzından 160 km içeride bulunan İbrail'dir İbrail ülkenin en büyük iç limanıdır Romanya'nın ana deniz limanı Karadeniz kıyısındaki Köstence'dir Ayrıca, mavnalarla Tuna Irmağı'nm üzerinden Yugoslavya sınırına, oradan da Avusturya'nın başkenti Viyana'ya kadar ulaşılabilmektedir Romanya'da karayolları Batı Avrupa'ya göre daha geri durumdadır Yük ve yolcu taşımacılığının büyük bölümünün yapıldığı demiryolları ise Bükreş-Braşov hattı gibi birkaç hattın dışında tek yönlüdür Bükreş'in dışındaki havaalanından uluslararası uçuşlar yapılır
Tarih
Romalılar Daçya'yı İÖ 107'de fethettiler ve İS 273'te geri çekilene kadar ellerinde tuttular Romalılar'ın bölge halkının dili üzerinde büyük etkileri oldu Bölgede hâlâ Roma kalıntılarına rastlanır Romanya daha sonra Gotlar, Hunlar ve Bulgarlar gibi kavimlerin işgaline uğradı Sonraki yaklaşık 1000 yıllık süreye ilişkin bilgi oldukça azdır Romenler'
in Hıristiyanlık'ı Konstantinopolis'ten (bugün İstanbul) bu dönemde almış olduğu sanılmaktadır
Transilvanya 11 yüzyılda Macarlar tarafından fethedildi 13 yüzyılda, Karpatlar'ı aşarak gelen ve Ulahlar (Valahlar) olarak adlandırılan göçebe halklar, Moldavya (Boğdan) ve Eflâk adında iki devlet kurdular 16 yüzyılda her iki devlet de artık Eflâk ve Boğdan eyaletleri olarak Osmanlı yönetimine geçmişti Daha sonra Rusya'nın etkisine girmeye başlayan bölge, 18 ve 19 yüzyıllarda ayaklanmalara ve Rus işgaline sahne oldu
Kırım Savaşı (1853-56) sırasında önce Rusya, daha sonra da Avusturya ordularınca işgal edildi Ardından imzalanan Paris Antlaşması'yla (1856) özerk prensliklere dönüştürüldü 1859'da Romanya adıyla birleşme karan alan prensliklerin başına 1866'da, bir Alman prensi olan I Carol seçildi OsmanlıRus Savaşı'nın ardından 1878'de yapılan Berlin Antlaşması ile Romanya tam bağımsızlığına kavuştu I Carol 1881'de taç giyerek kral oldu
Romanya sınırlan dışında, özellikle Transilvanya'da birçok Romen yaşamaktaydı I Dünya Savaşı başlayınca İngiltere, Fransa ve müttefikleri, kendilerine katılması durumunda Romanya'ya Transilvanya'yı vereceklerine söz verdiler 1916'da Romanya Müttefikler'e katıldı, ama yenilgiye uğradı ve Alman birliklerince işgal edildi
1918'de Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yenilgiye uğrayınca Romanya Transilvanya'yı, Avusturya'nın eyaleti olan Bukovina'yı (Moldavya'nın kuzeyi) ve Besarabya'yı ele geçirdi Böylece ülkenin yüzölçümü iki katına çıktı, ama bu kez de nüfusunun dörtte birini Macarlar, Almanlar, Bulgarlar ve Ukraynalılar oluşturdu
1930'larda ülke ekonomik bakımdan sıkıntılı bir dönem geçirdi 1940'ta II Dünya Savaşı'nda Almanya'nın yörüngesine giren Romanya'nın topraklannın büyük bir bölümü SSCB, Macaristan ve Bulgaristan tarafından işgal edildi
İlk kralın torunu olan Kral II Carol, Romanya'nın paylaşılmasına engel olamadı ve tahtı oğlu Mihai'ye bırakarak çekildi Carol'un ülkeyi terk etmesinden sonra general Ion Antonescu Romanya'da askeri bir diktatörlük kurdu 1941'de Romanya eski topraklarını geri almak umuduyla Almanya ile birlikte SSCB'ye saldırdı 1944'te demokratik güçler Romanya'daki Alman yanlısı diktatörlüğe karşı ayaklanarak yönetimi devirdi ve Almanya'ya savaş açtı Savaşın sonunda Müttefikler Romanya'nın eski topraklarından Transilvanya'yı geri almasına izin verdi Romanya topraklarına giren SSCB birlikleri Kral Mihai'yi tahtını bırakmaya zorladılar SSCB yanlısı bir yönetim işbaşına geldi ve 1948'de Romanya Halk Cumhuriyeti kuruldu
1960'larda Romanya'nın yönetiminde giderek daha etkili olan Nikolay Çavuşesku'nun (Nicolae Ceauşescu) önderliğinde, SSCB'den daha bağımsız davranmaya başlayan Romanya, Avrupa ve azgelişmiş ülkelerle ilişkilerini geliştirdi 1980'lerde artan muhalefete karşı baskıcı bir tutum izleyen Çavuşesku, SSCB ve öbür Doğu Avrupa ülkelerinde yaşanan reformlara da karşı çıktı 1989 sonlarında yönetime karşı başlayan kitle gösterilerini zorla bastıran Çavuşesku, ordunun da göstericilerin yanına geçmesinden sonra, kaçmaya çalışırken yakalandı ve kansı Elena ile birlikte kurşuna dizildi Ayaklanmayı yöneten Ulusal Kurtuluş Cephesi çok partili parlamenter sisteme geçileceğini açıkladı 20 Mayıs 1990'da yapılan ülke tarihinin ilk özgür seçimlerinde Ion Iliescu önderliğindeki Ulusal Kurtuluş Cephesi çoğunluğu kazandı Ilımlı bir siyasal çizgi izlemekten yana olan Iliescu, devlet denetimindeki sosyalist ekonomi yerine, aşama aşama piyasa ekonomisine dönüleceğini açıkladı
Cumhurbaşkanı Ion Iliescu ve Ulusal Kurtuluş Cephesi (UKC) hükümeti artan ekonomik sorunlar ve Macar azınlığın özerklik istekleri karşısında çok geçmeden sertleşmeye yöneldi Yönetimde eski komünistlerin ağırlık kazanmasını protesto amacıyla Haziran 1990'da Bükreş'te başlayan eylemler özel trenlerle getirilen eli sopalı madencilerin estirdiği terörle bastırıldı
Birçok aydın ve genç ülkeden kaçarken, muhalefetteki güçler bir cephe oluşturmaya çalıştı Bununfa birlikte Başbakan Petre Roman'ın uyguladığı hızlı ekonomik reform programı Batı dünyasıyla ilişkilerin gelişmesini sağladı
Reformlara bağlı olarak tırmanan enflasyon Eylül 1991'de özellikle işçiler arasında hoşnutsuzluğun artmasına yol açtı Bükreş üzerine yürüyen madencilerle güvenlik güçleri arasında kanlı çatışmalar çıktı Bunun üzerine istifa eden Roman'ın yerine Theodor Stolojan adlı partisiz bir teknokrat getirildi Stolojan, en büyük ortağı UKC olan bir koalisyon hükümeti kurdu Ülkenin görece istikrara kavuşmasıyla aşamalı olarak yeni düzenlemelere gidildi ve yabancı yatırımlar hızlandı Mart 1992'de UKC'den ayrılan muhalif grup Demokratik Konvansiyon adlı bir cephe oluşturdu Eylüldeki parlamento seçimlerinden Demokratik Konvansiyon cephesi kazançlı çıktı Ama bu durum Iliescu'nun ikinci kez cumhurbaşkanı seçilmesini engellemedi
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|