Şengül Şirin
|
Romantizm-Düşünce ve Sanat Akımı
18 yüzyıl sonlarında İngiltere ve Almanya'da ortaya çıkan, sonra Fransa' ya ve öteki Avrupa ülkelerine yayılan bir düşünce ve sanat akımıdır Bu akım edebiyat, felsefe, müzik ve mimarlık gibi alanlarda görülür "Romantizm" sözcüğü, İngilizce'de "romana benzer", "roman gibi", "romansı" anlamlarına gelen "romantic" sözcüğünden türemiştir Romantik dendiği zaman, duygusal romanlarda anlatılan doğa görünümleri ve ruhsal durumlar akla geliyordu Önceleri ortaçağın edebiyat ve mimarlık yapıtlarını nitelemek için kullanılan romantik sözcüğü 18 yüzyılın sonlarına doğru, "klasik" sözcüğünün içerdiği anlama karşıt bir anlamda kullanılmaya başlandı Daha sonra yeni bir edebiyat anlayışını niteler duruma geldi Bu yeni anlayışta sanatçının kişiliği öne çıkıyor, sanatçıya yaratma alanında alabildiğine özgürlük tanınıyordu
19 yüzyılın başlarında romantik tavn benimseyen sanatçılar edebiyat alanında bir akım oluşturmaya başladılar; böylece bu akım Romantizm, bu akımı benimseyenler de "Romantik" diye anılmaya başlandı Rasyonalizmin eleştirisi, geleneksel toplum düzenine ve evrenin düzenine karşı çıkmak, ırklara ya da başka nedenlere dayanarak insanlar arasında yapılan ayrıma karşı duyarlılık göstermek bu akımın belli başlı nitelikleriydi
Duygu ve duyumları önemsemek, doğal güzelliklere taparcasına hayranlık duymak, düş gücüne önem vermek, insanın ruhsal dünyasına eğilmek Romantizm Akımı'nın özellikleriydi Romantizm'i etkileyen kaynaklar arasında Dante, İspanyol romancılar, Altın Çağ İspanyol tiyatrosu, Shakespeare, Milton, Edmund Spenser, ortaçağ Fransız edebiyatı, eski İskandinav şiiri, ortaçağ Alman ve Anglosakson şiiri vardır Bu yeni akım, sanatın ve edebiyatın özü, işlenişi ve sunuluşu konusunda da yeni düşünceler getirdi Güzellik anlayışının çağa ve çeşitli uygarlıklara göre değiştiği düşüncesinden hareket eden Romantizm, sanatçının amacına ulaşmasını engelleyen bütün sanat kurallarına, kısıtlamalara karşı çıkıyordu
Almanya'da Romantizm 1798'de Schlegel Kardeşler'in çıkardığı Athenâum dergisiyle başladı Klasik dönemin şiir anlayışına karşı çıkan şairlerin ürünleri dergide yer alıyordu Romantikler ünlü filozof Immanuel Kant'ın düşüncelerinden etkilendiler Grimm Kardeşler, Novalis, Ludvvig Tieck, Wilhelm H Wackenroder bu akımın en önde gelen yazarlarıdır {bak Alman Edebiyati) İngiltere'de Romantizm Akımı, daha çok lirik anlayış içinde ürün veren William Wordsworth ve Samuel Taylor Coleridge'in 19 yüzyılın başlarında yayımlanan şiirleriyle ortaya çıktı Bu şairler gündelik dille ve yeni bir anlayışla şiir yazıyorlardı William Blake, Lord Byron, John Keats, Percy Bysshe Shelley bu akımdan etkilenen öteki şairlerdir Romanda ise Sir Walter Scott bu akımın temsilcisi sayılır {bak İNGİLİZ EDEBİYATI)
Romantizm Akımı en geniş yankısını Fransa'da buldu 18 yüzyıl düşünürü Jean-Jacques Rousseau'nun yapıtları Romantizm' in habercisi sayılır Doğaya, doğa yasalarına, toplumsal değişime önem veren bu düşünür 19 yüzyıl sanatçılarına yol gösterici oldu
Fransa'da Romantizm Akımı önce edebiyatta, sonra da siyasal alanda köklü değişimlere yol açtı Benjamin Constant'ın ve Madame de Stael'in 1809-10 yıllarında ortaya çıkan ürünleri Romantizm'in ilk bildirileri sayılır 1820'de ise Klasikçiler ile Romantikler arasındaki karşıtlık tümüyle ortaya çıktı Alp-honse de Lamartine ve Victor Hugo'nun romantik şiirleri bu akımın en belirgin örnekleri oldu Daha sonra bu şairlere Alfred de Vigny, Prosper Merimee, Balzac, Stendhal, Charles-Augustin Sainte-Beuve, Alexandre Dumas (Baba), Jules Michelet gibi şair ve yazarlar katıldı 1830'dan sonra ise Theophile Gautier, Alfred de Musset, George Sand, Gerard de Nerval gibi ikinci kuşak şair ve yazarlar Romantizm Akımı'nın temsilcisi oldular {bak FRANSIZ EDEBİYATI)
İtalya'da Romantizm Akımı'nın öncü metinleri 1816'dan sonra görülmeye başlandı Ugo Foscolo ve Alessandro Manzoni bu akımın en önemli temsilcileridir İspanya'da 1830'larda ortaya çıkan Romantizm Akımı' nın en dikkate değer yazarları ise Angel de Saavedra ve Jose Zorilla'dır Öteki Avrupa ülkelerinde Romantizm Akımı 1840'lardan sonra ortaya çıkmıştır {bak İspanyol EDEBİYATI; İTALYAN EDEBİYATI; RUS EDEBİYATI)
Romantik anlayışta ilk resimler İngiliz ressam John Constable ile Fransız ressam Eugene Delacroix'nındır Müzikte Romantizm Akımı ise Alman besteci Richard Wagner ile başlar {bak MÜZİK; RESİM Sanati) Romantizm mimarlıkta, özellikle Almanya'da 19 yüzyılda binaların yapımında özgür ve değişik bir anlayış olarak kendini belli etmiştir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|