Somali Demokratik Cumhûriyeti

Somali Demokratik Cumhûriyeti

DEVLETİN ADI: Somali Demokratik Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ: Mogadishu

NÜFUSU: 7872000

YÜZÖLÇÜMÜ: 640000 km2

RESMİ DİLİ: Somalice, İngilizce, İtalyanca, Arapça

DİNİ: İslâm

PARA BİRİMİ: Somali Şilini
Kuzeydoğu Afrika'da 11° 59' kuzey 1° 39' güney enlemleri ve 41°-51° 24' doğu boylamları arasında yer alan, kuzeybatıdan Dijibouti, kuzeyden Aden Körfezi, doğudan Hint Okyanusu, güneybatıdan Kenya ve batıdan Etiyopya ile çevrili bağımsız bir devlet








Târihi


Ülke, önceleri 'Baharat Ülkesi' olarak biliniyordu Bölgeye ilk olarak 750 yılında Galyalıların geldiği tahmin edilmektedir Onuncu yüzyılda, Müslüman Arap orduları İslâmiyeti yaymak için bu ülkeye de gittiler Ülkeye yerleşen Müslümanlar bölgede bir süre Somali Sultanlığını kurdular On altıncı asırda Somali Sultanlığı, Etiyopya topraklarına girdi Portekiz'den yardım alan Etiyopya 1542'de Müslüman ordularını ağır yenilgiye uğrattı Aynı dönemde Somali'nin kuzey kıyılarının bir bölümü resmen Osmanlı egemenliğinde bulunuyordu On dokuzuncu asırda batılı devletlerin Afrika ülkelerini sömürge haline getirmeleri büyük rekabete sebep oldu Somali'yi 1839'da işgal eden İngilizler sömürgelerine ekledilerse de Fransa ve İtalya ile yapılan savaşlar neticesinde 1884'te İtalya bölgeyi ele geçirdi ve yapılan anlaşmalar neticesinde 1885'ten 1927 yılına kadar İtalyanlar ülke topraklarını işgâl altında tuttular 1949 yılında Birleşmiş Milletler, Somali'nin bağımsızlığını onayladı ve ertesi yıl İtalyanlar ülkeden geri çekilmek mecbûriyetinde kaldılar








1969 yılında askerî ve polis gücünün Muhammed Siyad Barre başkanlığında müştereken yaptığı darbe sonucu meclis dağıtıldı 1975 yılında ülkede iç olaylar ve anarşi birçok kimsenin ölümüne sebep oldu Siyad Barre 1979'da Yeni Anayasayı yürürlüğe koydu ve ertesi sene resmen devlet başkanı seçildi Diğer taraftan dış politikada ise 1977 yılında Somali ile komşusu Etiyopya'nın arası Ogaden bölgesi yüzünden açılmıştı Etiyopya'ya yardım etmek üzere Sovyet birlikleri bölgeye geldiler Bu arada 11000 Kübalı asker getirildi ve Somali aleyhine olmak üzere bölgede olaylar çıkarıldı Sovyet yardımı ve desteği de olunca Somali birlikleri ve Etiyopya'daki Somalili gerillalar mağlup edildi 15 milyon Etiyopyalı mülteci, Somali topraklarına göç etti Bu arada Ogaden'da gerilla hareketleri bir müddet daha sürdü Devlet Başkanı Muhammed Ziyad Barre, ülkedeki huzursuzlukların artması üzerine çok partili seçimlerin yapılacağını 1989'da açıkladı







1991 Ocak ayında Ziyad Barre devrildi ve yönetime Ali Mehdi Muhammed geçici olarak el koydu General Ali Mehdi kuvvetleriyle General Aydid kuvvetleri arasında süren şiddetli çarpışmalar ve açlık yüzünden BM ülkeye silah ambargosu uygulamaya başladı BM güvenlik konseyinde alınan kararla havadan yiyecek yardımı yapılmaya başlandı Ayrıca yardım görevlilerini korumak için beş yüz kişilik bir barış gücünün gönderilmesi kararlaştırıldı Bu karara başta General Aydid olmak üzere çeşitli gruplar karşı çıktı 3 Aralık 1992'de ABD'nin teklifiyle Birleşmiş milletler 'Umut Operasyonu' adıyla Somali'ye asker gönderdi Birleşmiş Milletler barış gücü askerleri arasında bir seçme Türk birliği bulunmaktadır Ülkede karışıklık hâlen devam etmektedir (1994 Şubat)


Fizikî Yapı






Mevki îtibâriyle kuzeydoğu Afrika'da yer alır ve Afrika'nın doğu boynuzunu meydana getirir Kuzeyi Aden Körfezi ve doğusu Hind Okyanusu ile kaplıdır Yaklaşık olarak 640000 km2lik bir yüzölçüme sâhiptir Kıyılarının uzunluğu 2680 km'nin üzerinde olup, tabiî liman bakımından fakirdir En önemli limanları şunlardır: Mogadishu, Berbera, Merka ve Kismayu


Somali'nin kuzey bölgesi dağlık olup, ortalama yükseklik 900 ilâ 2000 m arasında değişir Ülkenin en yüksek yeri olan Mijirtein Dağı yaklaşık 2515 m yüksekliktedir Bu dağın batı ve güneyinde yer alan Shebeli Nehrinin meydana getirdiği yayla ortalama 685 m civârındadır Shebeli ile Juba nehirleri arasında tarıma müsâit topraklar bulunur Kenya sınırına doğru arâzi gittikçe alçalır Ülkenin iki nehri de Etiyopya'dan doğar ve sulama ihtiyâcını karşılar


İklim


Somali, kurak ve sıcak bir tropikal iklime sâhiptir Yağışlar oldukça azdır ve mevsimlere göre sıcaklık değişiklikleri yüksektir Alçak ve düz olan güneydoğu bölgesiyle, Kenya sınırına yakın kısımlarda sıcaklık, ortalama 27°C ilâ 32°C arasında değişiklik gösterir Daha yüksek bölgeler ve dağlık kuzey kesimlerde bu sıcaklık biraz daha düşer Ülkedeki yağış ve sıcaklık miktarları büyük ölçüde güneybatı ve kuzeydoğudan esen muson rüzgârlarına göre değişir Mart-mayıs ayları arası şiddetli ve eylül-kasım ayları arası hafif yağışlar olur Yıllık yağış ortalaması yaklaşık 280 mm civârındadır


Tabiî Kaynaklar




Somali, hem bitkiler ve hem de hayvanlar âlemi açısından rengârenk, çok çeşitli ve zengin bir manzaraya sâhiptir Ülkede çok sık olarak bulunan akasya ve baobap ağaçları az da olsa serinlik ve gölgelik getirerek halkı ferahlatır Kuzey bölgelerdeki günlük ağaçları önemli bir buhur ve tütsü kaynağıdır Bundan başka kokonat, palmiye, çam ve ardıç ağaçları manzaraya ayrı bir güzellik verir Yarı çöl olan bölgelerdeyse çalılıklara az da olsa rastlanır Ülkenin iki nehri arasındaki bölge yeşil bitki örtüsüyle örtülüdür Ormanlık bölge pek yoktur Yaşayan başlıca hayvanlar, fil, timsah, arslan, leopar, pars ve gazeldir Ülkedeki kuşlar dünyâda en rağbet gören ve kıymetli kabul edilen cinstendir En yaygın olanları devekuşu, toy kuşu, Afrika tavuğu, balıkçıl, keklik ve yeşil güvercindir Etrâfındaki denizlerse rengârenk tropikal balık cinsleriyle doludur Bunlardan başka tonbalığı ve köpek balığı oldukça fazla sayıda avlanır


Nüfus ve Sosyal Hayat


Ülke nüfûsu 7872000 civârında olup, nüfus yoğunluğu kilometrekareye yaklaşık 7 kişidir Yıllık nüfus artışı % 25 civârındadır Somalililerin büyük bir bölümü, Hamitik soyundan gelir Ayrıca Afrikalılar, Araplar ve az miktarda da Avrupalılar, Hintliler ve Pakistanlılar mevcuttur Nüfûsun dörtte üçü ülkenin güneyinde yaşar Somalililer, çoğunlukla ince, uzun ve kahverengi-siyah tonlarında deri rengine sâhip, daha çok göçebe hayâtı sürdüren insanlardır Hemen hemen nüfûsun tamâmı Sünnî Müslüman olup, umûmiyetle amelde Şafiî mezhebine uyarlar Hattâ bir bölüm nüfûsun asıl soyu Arap olup, Kureyş kabîlesine kadar uzanır


Somali hayâtında İslâm esasları hâkimdir Halk çocuklarına, temel İslâm bilgilerini öğretir ve onların birer Sünnî Müslüman olarak yetişmelerine gayret gösterir
Somali'nin sosyal hayâtı, İslâm birlik ve berâberliği esâsını hedef alır Kültür hayâtı genellikle homojen bir yapıya sâhiptir Okuma-yazma oranı % 50 civârındadır
Somali, kelime mânâsıyla 'inek ve keçi sütü' mânâsına gelen Somal kelimesinden gelir Halkın en meşhur içeceği süt olduğu için bu isim buradan kalmıştır Bölge, çeşitli zamanlarda değişik isimlerle anılmıştır Bugün için bölgeye Afrika Boynuzu denmektedir Eğer Afrika haritası doğu kıyıları kuzeyde olacak şekilde tutulursa, Somali ülkesinin Aden Körfezine doğru olan çıkıntısının şekli olarak gergedan boynuzuna benzediği görülebilir


Ülkenin resmî dilleri Somalice ve Arapçadır Somali dili eski Mısırlıların Berberî diline çok benzemektedir Ayrıca İtalyanca ve İngilizce de yaygındır
Halkın % 70'ine yakın bir bölümü çobanlık ve tarımla uğraşır Daha çok deve, sığır, koyun ve keçi yetiştirilir İki nehir arasında yapılan tarımda daha çok muz ve şekerpancarı üretimi yapılmaktadır
Ayrıca bir kısım çanak çömlek yapımı, sepet örme ve çeşitli geometrik şekillerde tahta eşyâlar yapmak gibi el sanatlarıyla uğraşırlar
Ülkenin en gelişmiş şehri 520000 nüfuslu başşehir Mogadishu'dur İkinci büyük şehir Hargeisa'dır


Siyâsî Hayat


Somali demokratik bir cumhûriyet olup, başkanlık sistemiyle idâre olunur Devlet Başkanı 1969'dan bu yana General Muhammed Ziyad Barre'dir (1990) İdârî olarak 15 ile ayrılır 1979 yılında yeni bir anayasa hazırlandı ve Halk Meclisi çalışmalarına başladı Daha sonra Somali Millî Hareketi adlı teşkilât, iktidara karşı silahlı mücâdelesini hızlandırdı 1991 ocağında Ziyad Barre devrildi Yönetime Ali Mehdi Muhammed geçici olarak el koydu Ülkede iç kırışıklıklar devam etmektedir


Somali'nin, Ogaden yüzünden Etiyopya ile münâsebetleri bozuktur Ülke devlet başkanının liderliğindeki Yüksek İhtilâl Konseyi tarafından yönetilir ve 14 üyeli bir kabîne mevcuttur Somali, BM'e ve Afrika Birliği Teşkilâtı (ADU) na üyedir


Ekonomi


Somali ekonomisinin aşağı yukarı % 80'i hayvancılık ve çiftçiliğe dayanır Deve, koyun, keçi ve sığır yetiştirilir Ülke arâzisinin % 15'i ekime müsâittir Ancak % 2'lik bir bölümde ekim yapılır Nehirler boyunca uzanan topraklar oldukça verimlidir Başlıca tarım mahsülleri mısır, darı, susam, fasulye, pamuk, şekerpancarı sakız, günlük, süpürgedarısı, kapole ve muzdur




Somali küçük bir endüstriye sâhiptir Daha çok tonbalığı ve paket et endüstrisi, tekstil ve şeker, sabun-yağ sanâyii mevcuttur Ülkede çıkarılabilen başlıca mineraller, deniz tuzu, kireçtaşı, kumtaşı (kefeki taşı), kil, lületaşı, alçıtaşı, demir, kalay boksit, titanyum ve uranyumdur


Ülkenin para birimi, Somali şilinidir Daha çok İtalya, İngiltere ve Birleşik Almanya'dan makina, kimyevî maddeler ve diğer tüketim maddeleri alır Dışarıya muz, deri ve boynuz, pamuk, balık, mısır, çekirdek içi ve et satar İhrâcâtını daha çok Suudi Arabistan ve İtalya'ya yapar Turizm önemli bir gelir kaynağıdır Ortadoğuya yaptığı ihrâcât, ihrâcâtının hemen hemen % 70'ine yaklaşır Daha çok Aden Körfezi üzerinden ulaşımını sağlar






Somali bugün için dış yardıma dayanan bir ekonomiden kurtulamamıştır Daha çok, ABD, İtalya, Rusya, Çin gibi devletlerden mâli yardımlar elde etmektedir
Ulaşım sistemi pek yeterli değildir Demiryolu yoktur Yaklaşık 17215 km'lik karayolunun ancak % 15'i asfalttır Mogadishu ve Berbera'da iki liman ve dört havalimanı mevcuttur

__________________