Malawi Gölü

Malawi Gölü;

Malawi Mozambik ve Tanzanya arasında yerleşik Afrika’nın üçüncü büyük gölüdür Boyu yaklaşık 600 km ve genişliği de bazı yerlerde 80 km olup alanı 31000 km2’dir Bazı yerlerinin derinliği 700 metreye kadar ulaşır ve dünyanın da yedinci büyük ve dördüncü derin gölüdür Aynı zamanda gezegenin en eski göllerinden biri olarak düşünülmektedir Uzmanlar tam bir tarih verememekle birlikte gölün yaşını 3-20 milyon yıl arası tahmin etmektedirler

Göl varolduğundan beri suları değişik dönemlerde sürekli yükselmiş ve düşmüştür Gölün 25000 yıl önce bugünkünden 400 metre daha sığ olduğunu gösteren kanıtlar vardır Bunun yanında o zamandan beri de 40 metrelik bir sedimentasyon oluşmuştur Malawi gölünün dibindeki sedimentasyonun yaklaşık dört kilometre derinliğinde olduğuna inanılmaktadır Bu sedimantasyon kalınlığı yüzünden araştırmacılar gölün yaşlı olduğunu düşünmektedirler Göl en yüksek seviyesine 1980 yılında ulaşmıştır o zamandan beri gözle görülür şekilde seviyesi düşmüş olmakla beraber şu sıralar yükselme göstermektedir

Gölün en ilginç özelliği olan biyolojik çeşitliliğinde artış olmasının sebebi bu sürekli değişimdir Malawi gölünün suları tek bir su kütlesinde bulunan en büyük çeşitliliğin doğmasına sebep olmuştur Malawi gölü yaklaşık 1000 çeşit balık barındırmaktadır bu sayı Avrupa ve Kuzey Amerika’daki sayıdan fazladır Bunların bazıları kedibalığı (catfish) golyan balığı (minnows) killifish gerçek bir deniz yılanbalığı cinsi omurgalı yılanbalıkları ve en heyecan verici olan çiklitler

Malawi Gölü'nün çiklit ailesi geçen 10 milyon yıl içinde aynı atadan gelme en az 1500 çeşit çiklit çeşidi görmüştür Son 2 milyon yıl içinde göl 700’den fazla çiklit çeşidinin gelişimine şahit olmuştur Ad Konings şu an gölde halihazırda bilinen 850 çeşitlerinin yanında daha keşfedilecek 250-300 çeşit olduğunu tahmin etmektedir Bu muazzam sayı Malawi Gölü’ne “Darwin’in Oyunbahçesi” adını vermiştir

Malawi çiklitlerinin Sürekli besin arama hallerinden dolayı Malawi Gölü çiklitleri oldukça ilginç beslenme yolları geliştirmişlerdir Özel gelişmiş dişlerden ve kamuflajdan cesur avcılık davranışları gösterimine kadar pek çok çeşitlilikleri vardır

Besin için içinde bulundukları yoğun rekabet Malawi Gölü çiklitlerini beslenme konusunda tam birer uzman haline getirmiştir Kayalar arasında yaşayan bazı türleri Mbuna olarak bilinir Geniş tarak benzeri dişler geliştirmişlerdir ve böylece kayalardaki algleri yiyebilmektedirler Bu Mbunalar özellikle alg peşinde değillerdir Aslında alglerin içindeki mikroorganizmaları tararlar Labeotopheus adında bir tür bir adım daha ileri giderek nasırlaşmış bir çene yapısı geliştirerek koni şekline daha yakın bir diş geliştirerek ve bir su sütununda serbest yüzmekte olan planktonu yakalamak için kullanır

Mbunalardan geri kalmayarak daha büyük olan Haplochromines de kendilerini kalıcı tutmak için bazı özel şekiller geliştirmiştir “Lastik” veya “kalın” dudaklı olarak bilinen bir çiklit türü etli ve nasırlı dudaklar geliştirmiştir Bu çiklitler Chilotilapia Euchilus veya Protomelas sp “mbenji kalın dudak” ağızlarını kayalardaki çatlak ve yarıklara yapıştırır İlgili bölüm tamamen kapanır ve balık ağzını vakum gibi kullanır ve içindeki canlıları emer Chilotilapia Rhoadesii ve Trematocranus Placodon gibi başka balıklar salyangozlar ile beslenmeyi öğrenmişlerdir Örneğin rhoadesii küçük kabukluları basitçe kırıyor veya büyük olanları da kabuğunun içinden emerek çıkarıyor

Başka bir balık olana Genyochromis Mento başka bir çiklit türü olan Oreochromis’i taklit eder Oreochromis’i kandırarak ona yeterli kadar yaklaşır ve onu ısırır ve ağız dolusu pul alır ve kaçar Malawi çiklitlerin hayatta kalmasının en önemli sebeplerinden biri bir kısım balıkların öğrendikleri bir özelliktir Tüm Malawi çiklitleri annelerinden ağız yoluyla doğarlar Yani dişi çiklit yavrularını yumurta halinde ve yumurtadan çıktıktan sonra ağzında tutar ve bunları tam olarak serbestçe yüzmeyi öğrenene kadar bırakmaz Caprichromis Orthognathus türü balıklar ağzında yumurta bulunan bir dişiden avantaj sağlamayı öğrenmişlerdir Bu “bebek-yiyenler” ağzı yavru dolu olan dişiye arkadan veya yandan sertçe çarpar ve ağzından bir kısım yavruyu çıkarmasına sebep olur Savunmasız yavrular kolay bir yemek olur

En iyi kamuflajcılar ise balık avcısı çiklitleridir Örneğin Dimidiochromis Compressiceps türü tam anlamıyla basık bir vücuda sahiptir ve sırtında koyu bir çizgisi vardır Compressicep sazlıkta avlanırken başını aşağıda tutar ve kendisini de sazmış gibi göstererek avlanır En ilginç kamuflajı kullanarak beslenen ise Nimbochromis Livingstonii (Yaşayan Kaya)dır Kahverengi ve beyaz alacalı bir görüntüsü vardır Kur yapan erkeklerde ise mavişil gözlenir Beslenme zamanında kahverengi ve beyaz kısmını gösterir (Malawi çiklitleri renklerini bir dereceye kadar kontrol edebiliyorlar) ve komda yan yatarak hareketsiz kalır Daha küçük balıklar Livingstonii'yi ölü sanır ve yanına kolay besin diye yaklaşırlar Aslında Livingstonii için kolay bir yemek zamanıdır

Kamuflaj Malawi Gölünde başka şekillerde de bulunur Orange-Blotch (Turuncu lekeli) veya OB olarak bilinir Bu renk özellikle Mbuna’da bulunur OBnin lekeleri turuncu bedeninin üzerinde kahverengi veya siyah lekeler ile görülür Dişilerde bu renk daha barizdir Vahşi ortamda erkek OB bulma ihtimali oldukça zayıftır Akvaryum hobicileri arasında “Reçel Kedileri” olarak bilinirler ve oldukça çekici çok aranan bir türdürler Bir de lekesiz türü vardır Sadece turuncu veya Omorph olarak bilinir Bu renkleri kamuflaj olarak değerlendirmek zor gibi görünse de resifin alçak yerlerinde ışığın kırıldığı bölgelerde bu balıkların havadan görünmesi zorlaşır ve lezzetli balık avına çıkmış kuşların onları görmesi engellenmiş olur

Genetik izolasyonun resiftlerde Malawi çiklitleri morfolojisi üzerinde etkisi olduğu düşünülmektedir Açık sular tarafından birbirinden ayrılmış bulunan resifler balıkların ordan oraya gezmelerini engellemektedir Besin için girişilen kıyasıyla mücadele balıkların resiflerden çıkması ile kolay av olmaları anl***** gelir ve yayın balığına yem olmaları demektir (Bathyclarias ilesi) veya başka açık su çiklitleri -Rhamphchromis gibi- tarafından yenmelerine yol açar Gerçekte çoğu çiklit riflerinden pek uzağa gitmez ve yavruları izole şekilde gelişir gen havuzları karışmaz ve gelecek kuşaklara az değişik ile genetik kodları aktarılır

Türün gelişimi ve davranışları balık bilimcilerini son birkaç yüzyıldır meşgul etmiştir Malawi çiklitleri gezegenin en renkli tatlı su balıkları arasında sayılır Bu üç özelliğinin yanına bir de üremesindeki kolaylığı eklerseniz neden akvaryumculuğun en önemli ticari merkezi olduğunu anlarsınız

__________________