Patrice Lumumba
Lumumba, Patrice (d

2 Temmuz 1925 - 17 Ocak 1961), Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk başbakanıydı
Belçika Kongosu'nun Kasavi bölgesinde doğdu

Bir misyoner okulunda eğitim gördü ve Leopoldville (Kinşasa) ve Stanleyville'de (Kisangani) rahip ve gazeteci olarak çalıştı
1955'de Lumumba bir sendikanın başkanı seçildi ve Belçika Liberal Partisi'ne katıldı

1957 yılında zimmete para geçirme iddiasıyla tutuklandı ve bir yıl hapis yattı

Tahliye olduktan sonra 1958'de Kongo Ulusal Hareketi'ni kurdu
1959'da Belçika, Kongo'ya beş yıl içinde bağımsızlığının verilmesini içeren bir planı açıkladı ve Aralık ayında yapılan yerel seçimlerde Kongo Ulusal Hareketi Lumumba'nın tutuklu olmasına rağmen büyük bir çoğunluk kazandı

Belçika'da 1960 yılında toplanan bir konferans Kongo'ya bağımsızlığın planlandan önce, Mayıs'ta yapılacak seçimleri takiben Haziran 1960'da verilmesini kararlaştırdı

Lumumba ve Kongo Ulusal Hareketi 23 Haziran 1960'da ilk hükümeti kurdu

Lumumba başbakan ve Joseph Kasavubu Devlet Başkanı oldu
Lumumba'nın hükümet dönemi, Katanga bölgesinin Belçika'nın desteğini alan Moise Tshombe'nin önderliğinde Haziran 1960'da bağımsızlığını ilan etmesinden kaynaklanan siyasal çatışmalarla belirlendi

Birleşmiş Milletler birliklerin gelmesine rağmen karışıklıklar sürdü ve Lumumba Sovyetler birliğinden destek istedi

Eylül'de Lumumba Devlet Başkanı Kasavubu tarafından yasallığı şüpheli şekilde görevinden el çektirildi

14 Eylül'de Albay Joseph Mobutu (daha sonra Mobutu Sese Seko adını aldı) önderliğindeki ve Kasavubu tarafından desteklenen bir askeri cunta yönetimi ele geçirdi

Lumumba 1 Aralık 1960'da Mobutu'ya bağlı birlikler tarafından tutuklandı

Yakalandığı Port Francqui'den Leopoldville'e kadar elleri kelepçeli olarak getirildi

Birleşmiş Milletler genel sekreteri General Dag Hammarskjold Kasavubu'yu, Lumumba'ya hukuk çerçevesinde muamele etmeye davet eden bir çağrı yayınladı

SSCB Hammarskjold'u ve Batılı hükümetleri Lumumba'nın tutuklanmasının sorumluları olarak kınadı ve derhal serbest bırakılması çağrısında bulundu
BM Güvenlik Konseyi, BM'i, Lumumba'nın derhal serbest bırakılmasını ve Kongo hükümetinin başı olarak görevinin derhal iade edilmesini, Mobutu'ya bağlı güçlerin silahsızlandırılmasını ve Belçika'lıların zaman kaybetmeden Kongo'yu terketmesini sağlamaya çağıran SSCB'nin taleplerini değerlendirmek üzere 7 Aralık'ta bir toplantı yapmaya çağırdı

Sovyet Delegesi Valerian Zorin ABD'nin taleplerini reddeti ve Güvenlik Konseyi Başkanlığı'ndan istifa ederek görüşmeleri terketti

Kongo'daki operasyonlarıyla ilgili Sovyet suçlamalarına yanıt veren General Dag Hammarskjöld, BM güçleri çekilseydi "her şeyin harap olacağından korktuğunu" söyledi
Lumumba'nın kendisini yakalayanlar tarafından işkenceye uğradığını bildiren bir BM raporunun ortaya çıkmasından (9 Aralık) sonra taraftarlarından bazıları Lumumba 48 saat içinde serbest bırakılmazsa ülkedeki tüm Belçikalıları tutuklayacakları ve "bazılarının başını kesmeye başlaycakları" tehdidinde bulundular
BM karşıtı sesler Yugoslavya, Birleşik Arap Emirlikleri, Seylan, Endonezya, Fas ve Gine'nin Kongo BM misyonunda bulunan askerlerini çekeceklerini duyurmasıyla daha da güçlendi

Yine de Sovyetler'in Lumumba yanlısı 14 Aralık tarihli karar tasarısı 8'e karşı 2 oyla reddedildi

Aynı gün General Hammarskjold'un emrine Kongo meselesinin üstesinden gelmesi için daha çok askeri güç veren karar tasarısı Sovyetler Birliği tarafından veto edildi
Lumumba 17 Ocak 1961'de Leopoldville yakınındaki Thysville'deki askeri hapishaneden Katanga bölgesindeki Jatodville'deki "daha güvenli" bir hapishaneye sevkedildi

Lumumba ve onunla birlikte hapsedilmiş olan arkadaşları Maurice Mpolo ve Joseph Okito'nun ayrılıkçı Katanga bölgesindeki hapishaneye aktarıldıklarından beri bölgesel polis tarafından feci şekilde işkenceye uğradığı bildiriliyordu
İki ay sonra, Lumumba iki arkadaşıyla birlikte infaz edildi

(Belçika tarafından hazırlanan rapora göre infazlar muhtemelen 17 Ocak 1961 saat 9:40'la 9:43 arasında gerçekleşti

)
Şubat 2002'de Belçika hükümeti "Lumumba'nın öldürülmesine giden olaylarda inkar edilemez bir sorumluluk payına sahip olduğunu" kabul eden bir açıklama yayımladı
Temmuz 2002'de ABD hükümeti CIA'in, Lumumba karşıtlarına para ve politik destek yardımında bulunarak ve Mobutu'ya silah ve askeri eğitim sağlayarak Lumumba'nın öldürülmesinde rol oynadığını ortaya çıkaran belgeleri açıkladı
