ELEKTRİK MOTORLARI
Elektrik motoru, elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren bir aygıttır
Çok çeşitli elektrik motorları vardır
Çoğunda sabit mıknatıs yerine elektro mıknatıs kullanılır
Pek çoğunda da daha büyük tork meydana getirebilmek için birden fazla bobin kullanılır
Bazıları hem doğru akımda hem de alternatif akımda çalışabilir
Bütün motorlarda, emk kaynağı, akım vasıtası ile bobine enerji verir
Motor enerjiyi kullanarak iş yapar (Bueche,Jerde;2000:631)
30 - TRANSFORMATÖRLER
Elektromanyetik indüksiyonun en önemli uygulamalarından birisi transformatörlerde meydana gelir
Transformatörler bir alternatif gerilimi, farklı bir ac gerilimine dönüştüren aletlerdir
Örneğin bir televizyonda resim tüpünü çalıştırmak için gerekli olan 15,000 V ac gerilim, bir transformatör yardımıyla 120 V ac geriliminden elde edilir
Bir kapı zili ise 220 V’luk ev geriliminden elde edilen 9V ac gerilimle çalışır
Transformatörler, sürekli akı değişimi prensibine göre çalıştığından, dc gerilimi değiştirmek için kullanılmaz
En basit şekliyle transformatör, yumuşak bir demir çekirdek etrafına sarılan iki tel bobinden oluşmaktadır
ac giriş voltaj kaynağına bağlı olan ve Np sarımdan oluşan bobine birincil (primer) sarım denir
Ns sarımdan oluşan ve ve R yük direncine bağlanan bobine ise ikincil (sekonder) denir
Ortak demir çekirdeğin amacı ise
, manyetik akıyı artırmak ve içinde hemen hemen bütün akımın bir bobinden diğerine geçtiği bir ortam sağlamaktır
Girdap akım kayıpları, yaprak şeklinde bir demir çekirdek kullanılarak azaltılabilir
Yumuşak demir, histerezis kayıplarını azaltmak için çekirdek madde olarak kullanılır
Bobin tellerinin küçük dirençlerinin neden olduğu Joule ısı kayıpları genellikle çok küçüktür
Tipik transformatörlerin güç verimi % 90- %99 arasında değişmektedir (Serway;1996:944)
Faraday Kanununa göre birincil bobinin uçları arasındaki emk =
Pek çok transformatörde, bobinlerin direnci ihmal edilebilecek kadar küçüktür
Dolayısıyla birincil bobindeki akımı sınırlayan faktör, bobinin kendi içinde meydana gelen zıt emk’dır
Başka bir deyişle, birincil bobindeki indüksiyon emk’i güç kaynağının voltajına eşittir
İkincil bobinin emk’sı =
Buradaki f, ikincil bobinde geçen akı ile aynıdır
Bu iki indüksiyon emk’in oranı,
dir
Bu orana transformatör denklemi denir
Bobin gerilimlerinin oranı, bobin sarım sayıları oranına eşittir
Giriş emk’i yükselten (Nİ > NB) transformatörlere yükseltici transformatör, (Nb > Ni) transformatörlerine de düşürücü transformatörler denir (Bueche,Jerde;2000:634)